1. Thỏa thuận chấn động của Trung Quốc-EU sắp “đứt gánh”: Lỗ hổng cũ quay lại “ám” Bắc Kinh?
Thúy
Trung Quốc và Liên minh châu Âu (EU) đã gây chấn động trong đầu năm 2021 khi đạt được thỏa thuận đầu tư lớn nhằm tăng cường quan hệ thương mại của họ.
Cuộc tranh cãi không ngừng về vấn đề ở Tân Cương giờ đây có thể hủy hoại thỏa thuận này.
Thỏa thuận lớn nguy cơ đứt gánh vì vấn đề Tân Cương
Trong tuần này, EU đã cùng Mỹ và Anh trừng phạt các quan chức Trung Quốc vì cáo buộc vi phạm nhân quyền ở Tân Cương. Bắc Kinh cũng đáp trả bằng các trừng phạt vào 10 chính trị gia EU, bao gồm các thành viên quốc hội và 4 thực thể, cho việc “tuyên truyền những lời nói dối một cách ác ý”.
Ủy viên thương mại Liên minh châu Âu Valdis Dombrovskis bày tỏ nhiều nghi ngại cho số phận của hiệp định đầu tư vốn vẫn chưa được Nghị viện châu Âu phê chuẩn.
“Các biện pháp trừng phạt trả đũa của Trung Quốc không thể chấp nhận được. Triển vọng cho sự phê chuẩn sẽ phụ thuộc vào tình hình trước mắt diễn biến như thế nào,” Dombrovskis nói với Financial Times.
Ủy ban châu Âu – cơ quan đàm phán các thỏa thuận thương mại cho 27 quốc gia EU đã bị các thành viên quốc hội và các nhóm hoạt động chỉ trích vì tiến hành thỏa thuận đầu tư mà không đảm bảo các cam kết mạnh mẽ hơn từ Trung Quốc về việc bảo vệ lao động và nhân quyền.
Phản ứng mạnh mẽ của Trung Quốc đối với các lệnh trừng phạt có nghĩa là thỏa thuận đầu tư giờ đây phải đối mặt với sự khó khăn hơn trong việc phê chuẩn, cho thấy EU sẽ gặp khó thế nào trong việc cân bằng lợi ích kinh tế của mình với các mối quan tâm về nhân quyền, đặc biệt khi Mỹ muốn làm việc với các đồng minh để thách thức Bắc Kinh.
Trước đó, vấn đề lao động ở Tân Cương cũng là điểm mà 27 quốc gia trong khối liên tục trình bày khi nhắc tới thỏa thuận đầu tư lớn giữa hai khu vực.
Theo các quan chức EU, việc Bắc Kinh từ chối phê chuẩn các tiêu chuẩn của Tổ chức Lao động Quốc tế về quyền lợi cho lao động tại một số khu vực sẽ gây khó khăn về mặt chính trị cho Nghị viện châu Âu – nơi đưa ra sự tán thành quan trọng để thực hiện quá trình xác thực thỏa thuận.
Thành viên chủ chốt của Nghị viện châu Âu đã cân nhắc về thỏa thuận EU-Trung Quốc, nói rằng số phận của thỏa thuận sẽ phụ thuộc vào những vấn đề xoay quanh hoạt động lao động ở Tân Cương.
Tuy nhiên, vào những ngày đầu năm 2021, Ngoại trưởng Vương Nghị đã phấn khởi thông báo với thế giới về tính khả thi của thỏa thuận “Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và các nhà lãnh đạo châu Âu đã cùng thông báo hoàn tất các cuộc đàm phán về thỏa thuận Trung Quốc – EU. Điều này không chỉ tạo động lực lớn cho hợp tác Trung Quốc-EU mà còn là một tin tuyệt vời cho nền kinh tế thế giới đang suy thoái,” ông cho biết trong một đánh giá cuối năm.
EU mắc kẹt giữa Trung Quốc và Mỹ
Thỏa thuận đầu tư nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững và cải thiện kết nối giữa các nhà đầu tư EU tới kinh tế Trung Quốc trong các lĩnh vực như y tế, dịch vụ tài chính và xe điện luôn bị nghi ngờ về độ hoàn thiện.
Những căng thẳng gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc là lý do chính. Washington đang đối đầu với Trung Quốc trong một loạt các vấn đề kinh tế như sự kết nối thị trường, thương mại và thậm chí còn cáo buộc Bắc Kinh đang tiến hành những hành động phi nhân đạo đối với người Duy Ngô Nhĩ và một số nhóm thiểu số khác ở Tân Cương. Động thái này đã khiến các nước khác buộc phải chọn phe.
“Thỏa thuận đầu tư Trung Quốc – EU luôn là một bước dài,” nhà nghiên cứu Alex Capri tại Hinrich Foundation đồng thời là thành viên cấp cao tại Đại học Quốc gia Singapore cho biết.
Ông Capri cho hay, những nhượng bộ mà Trung Quốc đưa ra đối với Mỹ trong khuôn khổ thỏa thuận “ngừng bắn” (trong chiến tranh thương mại) năm ngoái đối với chính quyền ông Trump đã thúc đẩy châu Âu hồi sinh thỏa thuận của chính họ. Tuy nhiên, trong khi Brussels muốn duy trì mối quan hệ thương mại bền chặt với Bắc Kinh, khối này lại cũng muốn tiếp tục xoay trục sang Mỹ về nhiều vấn đề, bao gồm trí tuệ nhân tạo và chuỗi cung ứng.
Mọi thứ chưa kết thúc
Trưởng nhóm Thương mại toàn cầu tại Econimist Intelligence Unit Nick Marro cho biết, thỏa thuận đầu tư kết thúc. Một số chuyên gia đã chỉ ra rằng lợi ích tốt nhất của Bắc Kinh là tăng cường quan hệ kinh tế: Trung Quốc là đối tác thương mại lớn thứ hai của Liên minh châu Âu sau Mỹ trong khi EU là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc.
“Rủi ro lớn nhất đối với [thỏa thuận đầu tư] không phải là việc Bắc Kinh rút lui mà là đưa ra một phản ứng hung hăng làm giảm sự ủng hộ của châu Âu đối với thỏa thuận,” các nhà phân tích tại Eurasia Group viết trong báo cáo nghiên cứu được công bố vào cuối tuần trước.
“Hãy hiểu rằng các trừng phạt lẫn nhau không ảnh hưởng gì tới thương mại và kinh tế, chúng hầu như chỉ là cuộc khẩu chiến. Sự quan trọng trong mối quan hệ giữa Trung Quốc và phương Tây nằm ở thương mại,” Tổng biên tập tờ Hoàn Cầu ông Hồ Tích Tiến cho hay.
T.
Nguồn: SOHA
2. Trung Quốc – EU ăn miếng trả miếng, tan giấc mơ thân tình
25/03/2021
Thanh Hảo
Trung Quốc tìm đến châu Âu như một đối tác thân thiện khi các nhà lãnh đạo của lục địa này cố gắng không bị cuốn vào cuộc chiến của Tổng thống Mỹ Donald Trump với Bắc Kinh về thương mại, công nghệ và nhân quyền.
Hôm 22/3, giấc mơ đó đã vỡ tan khi Liên minh châu Âu (EU) nhập cuộc cùng với Mỹ, Anh và Canada áp đặt cấm vận lên các quan chức Trung Quốc với cáo buộc họ vi phạm nhân quyền ở Tân Cương.
Bắc Kinh lập tức đáp trả, ban lệnh trừng phạt 10 cá nhân cùng 4 thực thể EU, trong đó có các quan chức, nhà ngoại giao, học giả và chính trị gia, vì “làm tổn hại nghiêm trọng chủ quyền và lợi ích của Trung Quốc” liên quan đến vấn đề Tân Cương.
Ảnh: AP
Theo hãng tin AP, thời điểm trừng phạt mang tính biểu tượng. Nó nêu bật sự hợp tác Mỹ – EU 2 tháng sau khi ông Trump, người coi nhẹ liên minh xuyên Đại Tây Dương, rời khỏi Nhà Trắng, và ông Joe Biden, người muốn thành lập một liên minh đối phó với Trung Quốc, lên nắm quyền.
Lệnh trừng phạt hôm 22/3 là lần đầu tiên EU chống lại Trung Quốc kể từ năm 1989.
“Những gì họ đã làm là một sự vu khống và xúc phạm danh tiếng cũng như phẩm giá của người dân Trung Quốc”, AP dẫn lời phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh. “Họ sẽ phải trả giá cho sự điên rồ và kiêu ngạo của mình”.
Động thái của châu Âu diễn ra sau những bất bình gia tăng về thương mại và nhân quyền khiến thái độ đối với Trung Quốc trở nên tồi tệ. Các đề xuất trước đó nhằm chỉ trích hồ sơ nhân quyền của Trung Quốc đã bị Hungary và Hy Lạp phủ quyết, có thể là vì muốn tránh làm gián đoạn các mối quan hệ thương mại và đầu tư.
Nhìn rộng hơn, mâu thuẫn phản ánh một sự suy giảm trong quan hệ của Trung Quốc với phương Tây và các nước láng giềng châu Á, trong đó có Ấn Độ, khi Bắc Kinh theo đuổi các chính sách chiến lược và thương mại quyết đoán hơn.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc không công bố chi tiết về các hình phạt nhằm vào các cá nhân châu Âu. Tuy nhiên, các lệnh trừng phạt trước đây nhằm vào các quan chức nước ngoài cấm họ đến với Trung Quốc, Hong Kong hoặc Macau. Các công ty liên quan những người này bị cấm kinh doanh ở Trung Quốc.
Theo AP, tác động của lệnh phạt khá hạn chế, nhưng sự phản đối công khai là một bước thụt lùi về ngoại giao đối với Bắc Kinh.
Hôm 23/3,, Ngoại trưởng Trung Quốc đã cùng người đồng cấp Nga lên án các biện pháp trừng phạt phối hợp đó. Hai ông bác bỏ những lời chỉ trích nhằm vào nước mình, và cáo buộc Mỹ can thiệp vào các quốc gia khác. “Những biện pháp này sẽ không được cộng đồng quốc tế chấp nhận”, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị tuyên bố tại cuộc họp báo với người đồng cấp Nga Sergei Lavrov.
Các giao dịch của Trung Quốc với châu Âu từng là một điểm sáng trong bối cảnh ngoại giao vướng phải nhiều tranh cãi liên quan Hong Kong, Biển Đông cùng các cáo buộc gián điệp và đánh cắp công nghệ.
Trung Quốc và Ấn Độ đang tranh chấp lãnh thổ ở dãy Himalaya. Bắc Kinh đã cấm hầu hết các mặt hàng nhập khẩu từ Australia sau khi chính phủ nước này kêu gọi một cuộc điều tra về nguồn gốc của đại dịch Covid-19.
Các nhà lãnh đạo gồm Thủ tướng Đức Angela Merkel và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã cự tuyệt các chiến thuật của Mỹ, khi ông Trump phát động cuộc chiến thuế quan với Trung Quốc năm 2017. Họ cũng phản đối nỗ lực của Trung Quốc muốn họ làm đồng minh chống Washington.
Hồi tháng 12 năm ngoái, hai bên đã hoàn tất một thỏa thuận đầu tư bất chấp sự phản đối của Mỹ và chỉ trích của châu Âu về các động thái thắt chặt kiểm soát của Bắc Kinh đối với đặc khu hành chính Hong Kong.
Điều đó được nhiều người coi là xem nhẹ tân Tổng thống Mỹ, và là dấu hiệu chứng tỏ chính trị không được phép cản trở kinh doanh. Nhưng nó cũng làm nảy sinh than phiền rằng châu Âu đã cắt giảm liên minh với Mỹ, bằng cách trao cho Bắc Kinh một chiến thắng ngoại giao. Giới phê bình kêu gọi các nhà lãnh đạo châu Âu từ chối thỏa thuận.
Châu Âu từ lâu đã được xem là thân thiện hơn với đầu tư của Trung Quốc sau khi Mỹ từ chối một số đề xuất mua lại vì lý do an ninh. Người mua Trung Quốc đã chi hàng tỷ đôla để mua lại nhà sản xuất robot Kuka của Đức, tập đoàn nông nghiệp khổng lồ Syngenta của Thụy Sĩ cùng nhiều tài sản công nghiệp khác.
Tuy nhiên, điều đó bắt đầu thay đổi sau khi có những phàn nàn rằng các nước châu Âu đang đánh mất công nghệ quan trọng trong khi hầu hết tài sản ở Trung Quốc bị cấm với người mua nước ngoài. Lãnh đạo của Anh, Đức và EU đã áp đặt hoặc khuyến nghị các hạn chế đối với nhiều thương vụ mua lại của Trung Quốc.
Trong khi đó, các nỗ lực của Liên minh châu Âu nhằm xây dựng một chính sách chung về Trung Quốc gặp nhiều khó khăn vì xung đột lợi ích của 27 thành viên. Đức và Pháp bày tỏ không hài lòng khi Bắc Kinh có thể cố gắng chia rẽ khối bằng cách lập nhóm với các thành viên Đông và Trung Âu nghèo hơn. Trong số những lợi ích tiềm tàng khác, trong cuộc họp qua video hồi tháng 1 với lãnh đạo các nước này, Chủ tịch Tập Tập Cận Bình đã đưa ra cam kết “hợp tác vắc xin”.
Các chính phủ châu Âu cũng ngày càng tham gia nhiều hơn vào các nỗ lực thách thức yêu sách của Bắc Kinh đối với hầu hết Biển Đông, bằng cách điều tàu chiến đi qua vùng biển tranh chấp để khẳng định “quyền tự do hàng hải”.
Hồi tháng 2, Pháp đã gửi một tàu ngầm hạt nhân qua vùng biển này. Vương quốc Anh thông báo một lực lượng đặc nhiệm đa quốc gia cùng tàu sân bay Queen Elizabeth sẽ đến thăm trong năm nay. Một tàu chiến của Đức dự kiến sẽ đi qua khu vực vào tháng 8.
Mối quan hệ của Trung Quốc với Canada đã trở nên căng thẳng sau vụ bắt giữ giám đốc tập đoàn công nghệ Huawei Mạnh Vãn Chu dựa trên cáo buộc của Mỹ liên quan đến khả năng vi phạm các lệnh trừng phạt Iran. Bắc Kinh đã bắt giữ hai cựu quan chức ngoại giao Canada với cáo buộc làm gián điệp, động thái được nhiều người coi là nhằm gây áp lực buộc Canada phải trả tự do cho bà Mạnh.
Hai người Canada Michael Spavor và Michael Kovrig đã ra hầu toà hôm 19 và 22/3 nhưng chưa có phán quyết nào được đưa ra.
Thanh Hảo