Category Archives: văn hoá

Việc xác định vai trò xây nền đắp móng cho ngành nghiên cứu lịch sử văn học ở Việt Nam của Việt Nam cổ văn học sử([1]) đã được khẳng định cách đây 20 năm, nhân kỷ niệm 80 năm ngày sinh Giáo sư Nguyễn Đổng Chi, với sự ra đời một cuốn sách do NXB Khoa học xã hội ấn hành vào năm 1997, Nguyễn Đổng Chi – Người miệt mài tìm kiếm các giá trị văn hóa dân tộc([2]). Cuốn sách đã khẳng định Nguyễn Đổng Chi là “nhà văn học sử mở đường”, với bài viết công phu của Trần Thị Băng Thanh, cho rằng Nguyễn Đổng Chi là “người phát hiện nền Việt Nam cổ văn học sử”([3]), với những đóng góp quan trọng nhiều mặt như đây là “bộ lịch sử đại cương về văn học Việt Nam năm thế kỷ đầu” thời kỳ tự chủ, là “một nguồn tài liệu phong phú” về văn học thời kỳ này, là một công trình khoa học mang “những gợi ý có giá trị chỉ dẫn” cho các nghiên cứu văn học sử tiếp theo, và là “một bộ sách có đóng góp mới về phương pháp viết lịch sử văn học”. Cũng trong cuốn sách này, một tiểu luận đáng kể khác của Nguyễn Đăng Na nhấn mạnh giá trị khoa học của “phương pháp viết văn học sử của Nguyễn Đổng Chi”([4]). Continue reading →

Ý tưởng tổ chức “Hội thảo kỷ niệm 100 năm ngày sinh học giả, nhà văn Nguyễn Đổng Chi” được hiện thực hóa, thành công như hôm nay, trước hết là nhờ sự nỗ lực và quyết tâm cao của Ban tổ chức (BTC) liên kết giữa Hội Nghiên cứu và Giảng dạy văn học TP HCM, Tập đoàn Truyền thông Thanh niên, NXB Trẻ TP HCM. Bên cạnh đó phải đặc biệt kể đến sự hỗ trợ nhiệt tình, mạnh mẽ, hiệu quả của gia đình Giáo sư Nguyễn Đổng Chi. Tuy nhiên, quyết định chất lượng hội thảo vẫn là sự thể hiện uy tín và nỗ lực của các tác giả kể từ khi có thông báo chính thức của BTC cho đến nay. Continue reading →

Nguyễn Đổng Chi sinh ngày 6-1-1915 tại Phan Thiết. Thân phụ ông là nhà nho duy tân Nguyễn Hiệt Chi, người xã Ích Hậu, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, vào đây từ đầu thế kỷ XX, cùng bè bạn tổ chức ra Công ty nước mắm Liên Thành từ năm 1905, đồng thời cũng thành lập Liên Thành Thư quán và mở trường dạy quốc ngữ Dục Thanh để kêu gọi canh tân đất nước theo đường lối của Phan Châu Trinh. Sau khi người em ruột là Nguyễn Hàng Chi, cầm đầu phong trào “khiếu sưu” (xin giảm sưu thuế) của Nghệ Tĩnh bị Pháp bắt và xử chém năm 1908 tại Hà Tĩnh, ông Đầu xứ Thuận (tên gọi khác của Nguyễn Hiệt Chi) cũng bị Pháp tình nghi, bắt giam một thời gian, đành phải thi lấy bằng Tú tài và vào ngạch giáo chức, dạy học ở Phan Thiết đến 1918 thì chuyển ra Trường Quốc học Huế, rồi về Trường quốc học Vinh (1920). Nguyễn Đổng Chi đi theo gia đình. Ông học ở Vinh, kế đó được anh trai đưa vào Đồng Hới. Continue reading →

Đã gần trọn ba phần tư thế kỷ kể từ ngày Mọi Kontum ra đời. Đọc lại, giật mình không chỉ vì nó sớm một cách khác thường. Mà còn vì nó vẫn mới mẻ, thậm chí rất thời sự. Không chỉ ở những tri thức đặc sắc và căn bản về Ba-na, về Tây Nguyên, còn vô cùng cần thiết cho một sự phát triển bình ổn trên vùng đất này ngày hôm nay. Có lẽ còn quan trọng hơn nữa, là cách nhìn Ba-na, nhìn Tây Nguyên của các tác giả. Hai ông viết, thấm thía: “Tục lệ của họ chẳng những không mọi rợ chút nào mà trái lại có nhiều điều còn thuần túy hơn ta nữa kia”[10]. Đến Ba-na, đến Tây Nguyên, Nguyễn Kinh Chi và Nguyễn Đổng Chi thấy mình gặp một nền văn minh, mà các ông muốn được học, cho chính mình, và cho cả đất nước. Viết Mọi Kontum, hai ông mong đem về cho văn minh Việt những giá trị ấy, “còn thuần túy hơn ta nữa kia”. Continue reading →

Tự Lực Văn Đoàn xuất bản các truyện “Sách Hồng” với cuốn Ông Đồ Bể của Khái Hưng, nhà in ký nộp bản ngày 31 tháng Tám năm 1939 [Minh họa số 1]. Từ năm 1940 hai tháng in một tập Sách Hồng, mỗi cuốn có đánh số thứ tự, cho đến năm 1945, ngoài ra còn có thêm Sách Hồng Đặc Biệt không đánh số [Minh họa số 2]. Lấy tên “Sách Hồng” vì bìa trang trí màu hồng, vẽ bông hoa hồng trên một góc; giống loạt truyện tiếng Pháp của Nhà Xuất bản Larousse, mang tên “Sách Hồng cho giới trẻ” (Les livres roses pour la jeunesse, xuất bản từ năm 1909 đến 1939, tổng cộng 719 cuốn). Những sách Livres Rosesnày chắc cũng phổ biến ở Việt Nam, lúc đó do Pháp cai trị, và nhiều người Việt học trường Pháp đã quen đọc tiếng Pháp. Sách Hồng của Tự Lực Văn Đoàn nhắm vào trẻ em không biết tiếng Pháp hoặc biết nhưng cha mẹ muốn khuyến khích đọc tiếng Việt. Continue reading →

Ngày 27 tháng 2- 2015 Hội đồng lý luận TW tổ chức Hội thảo khoa học “Định hướng xây dựng giá trị con người, giá trị văn hóa Việt Nam trong giai đoạn mới”. Hội thảo nhằm phát triển nội dung của Nghị quyết 33 ngày 9 tháng 6 năm 2014 của TW Đảng khóa 11 về Xây dựng và phát triển văn hóa. Theo định hướng đã nêu thì giá trị con người Việt trong giai đoạn mới gồm 7 tiêu chí : Yêu nước, Nhân ái, Nghĩa tình, Đoàn kết , Trung thực, Cần cù, Sáng tạo.
Hội thảo được một số nhà nghiên cứu lý luận, một số giáo sư, tiến sĩ có danh tham gia thảo luận khá sôi nổi. Tôi chỉ theo dõi được hội thảo thông qua các nguồn của thông tin đại chúng. Theo các nguồn đó tôi đã vô cùng thất vọng mà nhận xét rằng: hội thảo mang nặng “tính chất đèn cù”. Continue reading →

Dân tộc nào cũng có những truyện cổ tích. Truyện cổ tích được hình thành, biến đổi theo chiều dài lịch sử hàng ngàn năm của mỗi dân tộc, rồi mới được “định hình”. Khi “định hình”, truyện cổ tích đã kết tinh được những giá trị phổ quát mang tính triết học, mỹ học và tâm linh mà dân tộc đó tôn thờ, trở thành một bộ phận cấu thành nền văn hoá của dân tộc đó. Continue reading →

– Thời mạt kỳ, gien biến đổi gien,
đường vạn nẻo lòng tin vào thuở trước!
– Nghiệp cầm bút, ngọc trau chuốt ngọc,
năm hai nghìn chuyện kể với mai sau! (*) Continue reading →