BVN đăng cùng lúc 2 bài dưới đây đưa tin cuộc họp của Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định tập trung việc khai thác khoáng sản vào tay trung ương, không phân cấp cho các tỉnh thực hiện tùy tiện như trước. Nhưng khi ra một quyết sách mà không kèm theo biện pháp cụ thể và tính toán cẩn thận đến chi ly ai là người thực hiện thì nhiều khi nghị quyết ban ra xong là đắp chăn nằm đấy còn thực tế vẫn cứ tuân thủ những quy luật tuế toái của nó mà chẳng làm gì được. Nhất là các mỏ khoáng sản hiện đang bị khai thác theo kiểu thổ phỉ ở các tỉnh biên giới để bán đổ bán tháo sang Tàu, cách ngăn chặn hữu hiệu phải là thế nào? Nếu không, thế nào cũng sẽ mọc tiếp ra những ông Đoàn Văn Kiển làm rỗng ruột các quặng mỏ của chúng ta chẳng mấy lúc, như tình trạng mỏ than ở Quảng Ninh hiện nay. Xin UBTVQH hãy nhớ lấy câu ca dao: “Gánh vàng đi đổ sông Ngô / Đêm nằm tơ tưởng đi mò sông Thương”.
Bauxite Việt Nam
Khánh Linh
Khai thác quặng sắt ở mỏ Quí Xa. Ảnh: Báo Lào Cai
VietnamNet – Thảo luận về dự án Luật Khoáng sản (sửa đổi) sáng 18/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) tán thành hạn chế việc phân cấp quản lý tài nguyên khoáng sản cho địa phương, mà quản chặt ở trung ương.
Tiết kiệm cho con cháu
Chủ nhiệm UB Pháp luật Nguyễn Văn Thuận “mở màn” với đề nghị dừng hẳn việc cho khai thác khoáng sản thô, bởi “khoáng sản đã khai thác đi thì phần lớn không tái tạo lại được. Nếu thế hệ chúng ta cứ khai thác tràn lan thì các thế hệ sau sẽ ra sao? Cha ông ăn hết, con cháu lấy gì mà ăn?”.
Trưởng Ban Dân nguyện Trần Thế Vượng hỏi thêm: “Trước ta xuất khẩu dầu thô, giờ xây được nhà máy lọc dầu rồi thì có phải nhập dầu thô không? Rất cần chiến lược tiết kiệm, đừng khi thì xuất thô, khi lại nhập siêu“.
Tinh thần của Luật sửa đổi được rất nhiều ĐB tán thành, khi hạn chế việc phân cấp quản lý cho địa phương, mà quản chặt ở trung ương, bởi “nếu phân cấp quản lý thì mỗi tỉnh sẽ thành một vương quốc, mà loạn sân golf chính là một bài học“, như lời Chủ nhiệm UB Pháp luật Nguyễn Văn Thuận.
Với hàng chục năm kinh nghiệm quản lý tại địa phương, Chủ nhiệm VPQH Trần Đình Đàn hưởng ứng việc tập trung quản lý ở trung ương để có chiến lược, quy hoạch chung, tránh việc khai thác tự phát bừa bãi. Ông Đàn chỉ đưa kèm đề nghị lần sau Chính phủ sẽ trình luôn quy định để đấu giá, bởi “từ khi sửa Luật năm 2005 đã nhắc chuyện đấu thầu mà đã có hướng dẫn thực hiện đâu?”
Đồng tình việc trung ương quản lý cấp phép nhưng Chủ tịch Hội đồng Dân tộc K’sor Phước đề nghị luật phải thiết kế cơ chế giám sát thật rõ ràng, chứ không thể tất cả trông chờ vào thanh tra, vì không thể có đủ người rải khắp nơi.
Theo ông Phước, rất cần đề cao vai trò của địa phương, đặc biệt là cấp xã, cấp huyện trong việc giám sát các hoạt động thăm dò cũng như khai thác chính thức, với những khoáng sản đặc biệt quan trọng thì phải giám sát cả quá trình chế biến, sử dụng, “tránh tình trạng trong giai đoạn thăm dò đã khai thác ồ ạt, dân và chính quyền cơ sở phát hiện thấy mà không làm gì được”.
Chủ nhiệm UB Quốc phòng – An ninh Lê Quang Bình kiến nghị với những khu vực trọng điểm về quốc phòng, an ninh thì khi quyết định thăm dò, khai thác phải có ý kiến của Bộ Quốc phòng, “Như với khu vực Tây Nguyên, kể cả những khu đất không dành cho Quốc phòng nhưng nếu thấy có thể ảnh hưởng đến tình hình an ninh – quốc phòng thì vẫn phải cân nhắc có cấp phép hay không”, ông Bình thẳng thắn.
Bộ trưởng TN-MT chịu trách nhiệm
Một vấn đề được tập trung thảo luận là cơ chế để tăng nguồn thu cho Nhà nước từ khoáng sản, để người dân vùng có tài nguyên được hưởng lợi, chứ không để tài nguyên khoáng sản là sở hữu toàn dân, giao cho Nhà nước quản lý mà lợi ích chảy hết vào một số tổ chức cá nhân được quyền khai thác.
Phó Chủ nhiệm UB Quốc phòng – An ninh Trần Đình Nhã kể nhiều doanh nghiệp tư nhân hỏi ông có quen với Bộ trưởng TN – MT hay chủ tịch UBND tỉnh nào không, xin hộ giấy phép khai thác khoáng sản. “Nếu được, có khi tôi cũng được mấy tỷ? Từ tài sản chung mà chỉ cấp một giấy phép đã thành tài sản riêng sao?“, ông Nhã băn khoăn.
Chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Thu Ba yêu cầu phải phân biệt rõ ràng hai hoạt động thăm dò và khai thác. Bà đề nghị đối với các khoáng sản thông thường, Nhà nước nên trả tiền thuê công ty thăm dò riêng để biết giá trị trữ lượng của mỏ, có cơ sở minh bạch để đấu giá quyền khai thác, tạo khoản thu cho nhà nước. Chủ nhiệm UB Các vấn đề xã hội Trương Thị Mai nhấn mạnh việc phải rất chặt chẽ trong các điều khoản về việc chuyển nhượng quyền khai thác.
Bộ trưởng Phạm Khôi Nguyên liên tục được nhắc tên khi các ĐB thẳng thắn yêu cầu Bộ Tài nguyên – Môi trường phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về chiến lược chung, Bộ Xây dựng hay Công thương chỉ làm những quy hoạch cụ thể theo đúng định hướng, “đoạn tuyệt” với các kiểu hội đồng, tư vấn để “làm sao để quyết định chính xác là trách nhiệm của Bộ trưởng“.
Cần thanh tra chuyên ngành?
Nhiều đại biểu đề nghị nên đưa vào Luật cả quá trình chế biến tài nguyên, với tinh thần thể hiện quan điểm gìn giữ, tiết kiệm khoáng sản, như ĐB Trần Thế Vượng so sánh ta khai thác khoáng sản ồ ạt, lãng phí và làm thất thoát rất nhiều, trong khi Hàn Quốc thấy mỏ vàng thì đổ bê tông cốt thép để lại cho con cháu mai sau, Trung Quốc thậm chí mua khoáng sản thô của Việt Nam về đổ vào hốc núi lấp đi, Mỹ quyết tâm để giọt xăng cuối cùng của nhân loại phải cháy trên đất Mỹ.
Đại diện cơ quan soạn thảo, Bộ trưởng Phạm Khôi Nguyên hứa sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến góp ý của UBTVQH để điều chỉnh Luật theo hướng thu lớn nhất cho ngân sách Nhà nước.
Ông còn đưa ra những thông tin rất hứa hẹn, như với việc thay đổi cơ chế, chính sách, nguồn thu từ khoáng sản có thể ngang với thu từ dầu khí (hiện nay mới chỉ đạt 3% GDP), bởi ta có nhiều mỏ tầm cỡ thế giới. Bô-xít từ dự đoán khoảng 5,5 tỷ tấn nay xác định có 11 tỷ tấn, có thể chế biến thành 1 tỷ tấn nhôm kim loại; titan đạt 600 triệu tấn, nếu chế biến sâu phải đạt tới ngàn tỷ đôla…
Để khắc phục tình trạng “tỉnh nào càng có mỏ nhiều, tài nguyên nước nhiều thì tỉnh đó càng nghèo, Luật sửa đổi chỉ quy định thêm phí đền bù tài nguyên khoáng sản để trả lại cho địa phương, bù đắp những mất mát về hạ tầng, môi trường, giải quyết vấn đề ổn định xã hội. Đây là ta học theo kinh nghiệm của nhiều nước như Trung Quốc, Phillipines”, Bộ trưởng Nguyên giải thích về việc luật phải quy định nhiều khoản thuế, phí.
Với đề nghị không có riêng các điều khoản về thanh tra chuyên ngành, chỉ theo đúng Luật Thanh tra (sắp sửa đổi), Bộ trưởng Nguyên vẫn đề xuất: Với khoáng sản cần có thanh tra chuyên ngành để có hiệu lực mạnh hơn.
Luật Khoáng sản (sửa đổi) sẽ được QH cho ý kiến lần đầu vào kỳ họp tới (khai mạc 20/5/2010).
KL
Coi tài nguyên như máu và quản thật chặt
Mạnh Hùng
Việt Nam phải coi tài nguyên như máu
VietnamNet – Mỹ đã phải mua dầu tích trữ, Trung Quốc mua than về đổ vào kho… Vậy Việt Nam cũng phải coi tài nguyên như máu và quản lý thật chặt chẽ.
Cho ý kiến về Luật Khoáng sản (sửa đổi) vào sáng nay 18/3 Ủy ban Thường vụ Quốc hội đều thống nhất với quan điểm trên.
Nếu đấu giá khoáng sản sẽ bị thả nổi, mạnh ai nấy làm
Liên quan đến vấn đề đấu giá quyền thăm dò, khai thác khoáng sản, đấu giá quyền khai thác khoáng sản có nhiều ý kiến cho rằng không khả thi vì Luật hiện hành đã quy định nhưng suốt trong giai đoạn vừa qua không triển khai thực hiện được.
Mặt khác có ý kiến đề nghị không quy định về đấu giá quyền thăm dò khoáng sản vì tính rủi ro trong hoạt dộng thăm dò là rất cao, khó thực hiện. Đề nghị chỉ quy định về đấu giá quyền khai thác khoáng sản.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội Hà Văn Hiền: Qua thảo luận thì hầu hết đều tán thành về mặt nguyên tắc đối với quy định đấu giá quyền thăm dò khai thác khoáng sản và cho rằng đây là quy định cần thiết, phù hợp với yêu cầu quản lý hoạt động khoáng sản trong nền kinh tế thị trường, khắc phục những tiêu cực hiện nay
Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội Phùng Quốc Hiển tỏ ra băn khoăn việc quy định luật không làm rõ là khi đấu giá quyền khai thác thì căn cứ vào giá, trữ lượng ra sao, đây là vấn đề không hề đơn giản.
“Quy định Chính phủ giao Bộ TN-MT cấp phép mỏ rồi lại đứng ra tổ chức đấu giá liệu có khách quan không hay cần có cơ quan trung gian làm việc này. Bên cạnh đó, một vấn đề gây tranh cãi như khoáng sản nằm trong lòng đất là sở hữu toàn dân nhưng khi đấu giá xong là người mua có quyền sử dụng, buôn bán. Những chủ mỏ này có được quyền chuyển nhượng khi không muốn khai thác nữa hay bắt buộc phải trả lại nhà nước cũng cần có quy định rõ ràng và phải phù hợp với thực tế cũng như hiến pháp”, ông Hiển khuyến nghị.
Ông Thuận góp ý, nếu luật sửa đổi lại áp dụng quyền đấu giá khai thác khoáng sản, trong khi Nhà nước đầu tư thăm dò thì có phù hợp với WTO không vì có trợ giá, có sự tham gia của Nhà nước.
“Quan điểm của tôi là Nhà nước quản cho chặt trong vấn đề tài nguyên khoáng sản tránh tình trạng đất đai vừa qua lúc giao TW, lúc do địa phương nên mới nở rộ sân golf. Tài nguyên khoáng sản nhất quyết là TW quản, không phân cấp địa phương nhưng phải linh hoạt chứ không ôm để đấy”, ông Thuận nhấn mạnh.
Có xuất khẩu tài nguyên hay cấm hẳn
Một vấn đề cũng được các Ủy viên Thường vụ Quốc hội quan tâm đó là trong bối cảnh hiện nay có cho xuất khẩu hạn chế tài nguyên khoáng sản hay là cấm hẳn.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH Nguyễn Văn Thuận tỏ ra lo ngại nếu không quy định rõ vấn đề này vì “cha ông bán hết, con cháu lấy gì mà ăn”.
“Thời điểm năm 1996, nền kinh tế quá khó khăn nên đã bán ồ ạt và nhiều người bị kỷ luật. Theo tôi là đến nay thì không xuất khẩu khoáng sản nữa, nhất là theo dạng nguyên liệu thô”, ông thuận kiến nghị.
Trưởng ban Dân Nguyện Trần Thế Vượng cũng nhấn mạnh rằng lâu nay vấn đề khai thác khoáng sản có rất nhiều vi phạm, thất thoát hàng ngàn tỷ đồng như khai thác, xuất lậu than ở Quảng Ninh.
Sự quan tâm hàng đầu là thắt chặt nguồn tài nguyên như máu này vì Mỹ mua dầu tích trữ, Trung Quốc mua than về đổ vào kho… Vậy Việt Nam phải tỏ rõ quan điểm và thể hiện trong Luật Khoáng sản (sửa đổi)”, ông Vượng nói.
Hầu hết các ý kiến của các Ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội đều cho rằng: Nhà nước phải tập trung vào tiết kiệm, giữ tài nguyên khoáng sản và nếu có xuất khẩu thì xuất khẩu những khoáng sản đã tinh chế, hạn chế xuất khẩu khoảng sản thô.
Việc phân trách nhiệm phải rõ ai chịu trách nhiệm, tránh tình trạng an toàn thực phẩm có quá nhiều cơ quan chịu trách nhiệm. Cần phân rõ bộ nào chịu trách nhiệm trước Chính phủ về lĩnh vực này, còn các bộ khác tùy theo lĩnh vực quản lý cũng phải chịu trách nhiệm.
Theo ông Thuận nên giao một đầu mối là Bộ TN-MT thay vì hiện nay là giao Bộ Công thương, Xây dựng chủ trì phối hợp thì vai trò Bộ TN-MT ở đâu? Chính phủ quản lý chính là Bộ TN-MT.
Ông Thuận cũng mạnh dạn đề xuất: “Chúng ta nên đoạn tuyệt hội đồng tư vấn, rồi cơ cấu phụ lấn át cơ cấu chính thì chẳng hiệu quả. Chỉ nên giao một Bộ TN-MT chịu trách nhiệm”.
Tuy nhiên, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Trần Đình Đàn lại cho rằng: Về quy hoạch chung về thăm dò, khai thác khoáng sản nên giao cho Bộ TN-MT chủ trì, còn khi cụ thể sản xuất ra sao thì mới do Bộ Công thương thực hiện.
“Phân cấp là tốt nhưng đối với tài nguyên khoáng sản thì hạn chế giao cho địa phương vì ở cơ sở không có tài liệu nghiên cứu, thiếu nhân lực, kinh phí thăm dò…”, ông Đàn góp ý.
MH
Nguồn: http://bee.net.vn/channel/1983/201003/Coi-tai-nguyen-nhu-mau-va-quan-that-chat-1745459/