BVN xin đăng lại hai bài tường thuật dưới đây, có giá trị bổ sung cho nhau, để bạn đọc thấy, Quốc hội Việt Nam bên cạnh những bộ mặt dẹt vẫn còn những gương mặt góc cạnh, nhìn vào ít ra cũng có những nếp hằn của lương tâm và trí tuệ. Tuy nhiên, soi đi soi lại thì vẫn là bấy nhiêu gương mặt cũ, đã từng phản đối dự án bauxite hồi tháng 5 năm 2009. Không biết hết nhiệm kỳ này, họ không còn tại vị thì sự “đồng thuận” của QH có tẻ nhạt đi nhiều hay không. Cũng là “đồng thuận” cả nhưng tẻ nhạt thì “trò diễn” nhất định là mất “xôm”.
Bauxite Việt Nam
Đường sắt cao tốc: Món quà cho tương lai hay gánh nặng với hậu thế
P.Thảo tường thuật
(Dân trí) – Phân nửa đại biểu Quốc hội lạc quan, kỳ vọng vào “giấc mơ” đường sắt cao tốc; nửa còn lại lạnh lùng cho rằng đây là bài toán “tính quẩn”; thiếu thực tế…
Của để dành, thừa kế cho con cháu
Đại biểu Nguyễn Minh Thuyết: "Người viết đề án có ngồi ở Việt Nam?" Ảnh: Việt Hưng.
Đại biểu Lương Phan Cừ (Đắk Nông) hào hứng trọn vẹn với viễn cảnh đường sắt cao tốc chạy suốt 28 tỉnh miền Trung đầy tiềm năng phát triển du lịch dọc những bãi biển quanh năm ấm áp đáng mơ ước. “Đó là những công chúa ngủ trong rừng, những nàng tiên đang chờ được đánh thức” – ông Cừ văn hoa so sánh.
Đại biểu Trần Tiến Cảnh (Hà Nam) cao hứng kết luận, đường sắt cao tốc là giấc mơ đẹp của người dân cả nước, là cơ hội thay đổi cả bộ mặt nền kinh tế, “không thông qua là… IQ thấp”.
“Bật” lại, đại biểu Nguyễn Minh Thuyết (Lạng Sơn) lạnh lùng đặt câu hỏi: “Tôi băn khoăn không biết khi mở mắt ra nàng tiên, công chúa ngủ trong rừng sẽ nói câu gì”. Ông Thuyết cũng tự nhận là chỉ số IQ của mình thấp.
Đại biểu Lạng Sơn nêu quan điểm “can gián”. Theo ông, âm hưởng chủ đạo trong toàn bộ tờ trình, báo cáo của Chính phủ là nhằm bác bỏ các hướng đầu tư khác vào lĩnh vực giao thông nói chung cũng như đường sắt nói riêng ngầm ý áp đặt đường sắt cao tốc là lựa chọn duy nhất.
Ông Thuyết dẫn chứng, Chính phủ nhận định Quốc lộ 1 chủ yếu để phát triển vận tải nội vùng, năng lực giao thông Bắc – Nam không đáp ứng. Ông Thuyết bác bỏ, yêu cầu xem xét lại nhận thức với tuyến giao thông huyết mạch quan trọng số 1 của quốc gia.
“Cho đến giờ, đồng bào Tây Nguyên còn phải đánh đu qua sông Pôkô mà đề cập việc xây dựng đường sắt cao tốc như thế, người viết đề án có phải người Việt Nam, có đang ngồi ở Việt Nam khi vẽ về dự án?” – đại biểu không giấu giọng gay gắt.
Đại biểu Sùng Thị Chư (Yên Bái) không giấu lo lắng, đường sắt cao tốc ưu việt vậy, sao đến nay chỉ 11 nước trên thế giới làm. Không ít quốc gia điều kiện kinh tế, trình độ phát triển hơn Việt Nam nhiều cũng không chọn đầu tư đường sắt cao tốc hoặc có làm cũng chỉ trên những tuyến từ 100-400km, không ai làm cả tuyến hơn 1500km như đề án của ta.
Bà Chư khảng khái đánh giá, dự án là cần thiết nhưng chưa phải cấp thiết so với nhiều vấn đề khác cần giải quyết, đề nghị Quốc hội cho đến hết khóa XII chưa nên quyết định chủ trương đầu tư.
Đại biểu Nguyễn Ngọc Đào: "Con cháu sẽ cảm ơn những người đã nghĩ cho tương lai". Ảnh: Việt Hưng.
Đại biểu Nguyễn Ngọc Đào (Hà Nội) lại cho rằng, giờ mới tính đến việc xây đường sắt cao tốc đã là muộn. Ông Đào đề nghị nhìn vào bức tranh thực về đường sắt Việt Nam hiện tại, quá lạc hậu, nhếch nhác như thời đường sắt Liên bang Xô Viết nhiều chục năm trước.
“Đây là dự án đầu tư cho tương lai, cho phát triển, đầu tư 50- 60 tỷ USD không phải là việc đánh mất. Con cháu chúng ta sẽ nói lời cảm ơn những người ngồi đây đã nghĩ cho tương lai” – ông Đào quả quyết.
Chủ nhiệm UB Pháp luật Nguyễn Văn Thuận (đại biểu Quảng Nam) không yên tâm được bao nhiêu với những ý kiến lạc quan về dự án. Ông Thuận chia sẻ, bản thân đã có hàng chục năm ở nước ngoài, được tiếp cận những công nghệ, hạ tầng giao thông bậc nhất thế giới nên nhận thấy chưa thể làm đường sắt cao tốc trong điều kiện hiện tại.
Ông Thuận rất chân tình: “Không ai cấm ta mơ ước nhưng phải xét tiềm lực kinh tế và năng lực điều hành. Rất nhiều chục năm nữa đã có nước đưa người lên vũ trụ nhưng không thể vì thế mà nghĩ Việt Nam khi đó, và kể cả bây giờ, có đủ tiềm lực đưa người lên vũ trụ”.
Ông Thuận đề nghị nên lùi dự án đến 2020 khi đất nước có điều kiện hơn, con cháu thông minh hơn sẽ làm hiệu quả hơn. Ý tưởng đường sắt cao tốc, theo đại biểu có thể coi như của để dành, của thừa kế cho con cháu.
“Tính quẩn” cho bài toán kinh tế của đường sắt cao tốc
Tiềm lực, vốn đầu tư cho dự án là những lo lắng nhiều nhất trên bàn nghị sự. Đại biểu Trần Hồng Việt (Hậu Giang) phân tích, Nhật Bản làm đường sắt cao tốc khi thu nhập bình quân mới đạt 500 USD/người nhưng thời giá khi đó, 500 USD mua được 3 ounce vàng. Còn 56 tỷ USD hiện tại đã quá nửa GDP của Việt Nam trong khi nợ quốc gia tới 42%, xấp xỉ mức không an toàn, ông Việt lo về khả năng trả nợ cũng như gánh nặng nợ nần cho các thế hệ sau.
Đại biểu Nguyễn Bá Thanh: "Chỉ sợ không vay được, có người cho vay thì quá tốt". Ảnh: Việt Hưng.
Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Bá Thanh gạt bỏ băn khoăn này. Ông Thanh nêu lý lẽ, tổng vốn lên tới 56 tỷ USD nhưng không phải chi ra liền một lúc mà phân kỳ đầu tư tới 30 năm. Ông Thanh cho rằng, chỉ sợ không có nguồn vay được để làm, còn “có người cho vay thì quá tốt”. Bí thư Thành ủy Đà Nẵng cũng trấn an, Việt Nam còn gạo, còn bôxít, còn đường… sẽ có tiềm năng khai thác.
Chủ nhiệm UB Pháp luật Nguyễn Văn Thuận thực tế hơn khi phân tích từng nguồn vay ODA cho dự án (Nhật Bản, World Bank, ngân hàng ADB). WB đã từng cảnh báo Việt Nam đừng quá lạc quan. Nhật Bản trước cũng “can gián” nhưng đến giờ, do nhu cầu xuất khẩu công nghệ, lại ủng hộ dự án.
Đại biểu Nguyễn Văn Thuận: "Bao nhiêu phần trong số 56 tỷ USD đó rơi vào tiêu cực, lãng phí?". Ảnh: Việt Hưng.
Ngoài ra, theo ông Thuận, tham nhũng là sự thật, không ai biết được bao nhiêu phần trong số 56 tỷ USD đó rơi vào tiêu cực, lãng phí. Đại biểu chia sẻ, đó là những trăn trở chưa có lời đáp từ đề án.
Đại biểu Nguyễn Minh Thuyết đổ thêm băn khoăn khi thủ tục, quy trình xây dựng dự án tỏ ra thiếu khách quan. “Đơn vị lập dự án là liên danh tư vấn Nhật Bản – Việt Nam, thẩm định dự án là liên danh Việt Nam – Nhật Bản. Trường hợp này thì so lại vụ kén rể của Hùng Vương xưa với Sơn Tinh cũng không rõ độ ưu ái bằng” – ông Thuyết so sánh.
Đại biểu chỉ ra mâu thuẫn, dự án xây dựng trên những con số ước đoán rất xa thực tế. Để kiểm tra tính thực tế, nếu mời nhà đầu tư nước ngoài vào làm theo hình thức BOT thì dự án liệu có trụ được. Theo đó, đường sắt cao tốc không hiệu quả đến mức Chính phủ phải đề xuất hướng khai thác thêm dịch vụ ở sân ga, quỹ đất để nâng tỷ lệ nội hoàn tài chính lên. Nhưng theo thiết kế, tàu chỉ đỗ ở mỗi ga 5 phút thì không biết có thể khai thác gì. Ông Thuyết cảnh báo đó là phương án “tính quẩn”.
PT
‘Các nước có IQ cao đều làm đường sắt cao tốc’
Lê Nhung tường thuật
Những người ủng hộ phải gấp rút xây đường sắt cao tốc để có “của hồi môn” cho con cháu nói khi Nhật Bản, Trung Quốc làm, thu nhập bình quân đầu người cũng như Việt Nam. Những ai chưa tán thành làm ngay thì đặt câu hỏi: “Còn những lúc học sinh đu dây đến trường, dân chưa được đáp ứng cả những nhu cầu thiết yếu thì sao không thấy ai so sánh với Nhật Bản xem y tế, giáo dục của họ đến đâu”.
Mới kết thúc phiên thảo luận buổi sáng về đường sắt cao tốc Bắc – Nam nhưng luồng ý kiến trong Quốc hội phân rẽ rõ rệt. Có ĐB khi đứng lên đã phải mào đầu: “Tôi không được mời đi nước ngoài xem đường cao tốc”, hoặc “nên bình tĩnh để lắng nghe ý kiến của nhau”.
Những ĐB đã từng được Tổng công ty Đường sắt mời đi tham quan đường sắt các nước, và ĐB các tỉnh thành có đường cao tốc đi qua nếu không ủng hộ 100% chỉ mong xây càng sớm càng tốt, hoặc thận trọng hơn là yêu cầu Chính phủ tính toán kỹ lưỡng thêm. Lý do ủng hộ thì không ai giống ai.
“Đánh thức nàng tiên ngủ trong rừng”
“Các nước có chỉ số IQ cao đều xây đường sắt cao tốc. Ra nước ngoài tôi đi thử rồi. Tốc độ nhanh, an toàn, trẻ em đi học, bà mẹ đi làm… Việt Nam không phải nước nghèo, với quyết tâm chính trị, tôi đề nghị phải xây”, ĐB Trần Tiến Cảnh (Hà Nam) nói.
ĐB Trần Tiến Cảnh (Hà Nam): Ra nước ngoài tôi đi thử rồi
ĐB tỉnh Đắk Nông Lương Phan Cừ ví von: “Miền Trung có những bãi biển xinh đẹp, như những nàng tiên đang ngủ. Có đường sắt cao tốc, giao thông thuận tiện, các nàng tiên sẽ được đánh thức”.
Theo ông Cừ, làm đường sắt cao tốc không mất đất sản xuất. Vay cho đầu tư phát triển thì sẵn sàng thắt lưng buộc bụng, “nhất là khi người cho vay vẫn tin tưởng ở chúng ta”. Nếu không làm gấp thì đến 2020 có 57 triệu hành khách sẽ thiếu phương tiện đi lại.
Nói như ĐB Hoàng Văn Toàn (Vĩnh Phúc), con tàu cao tốc xây ở Việt Nam sẽ “như biểu tượng của nền kinh tế phát triển, văn minh” mà trước sau con cháu cũng làm.
Còn theo ĐB Trần Du Lịch, nếu bây giờ nâng cấp đường sắt hiện tại cho tàu chạy tốc độ 200km/h, khi nào đủ tiềm lực mới làm cao tốc, không khác gì cha mẹ đủ tiền xây nhà 2 tầng nên chỉ đổ móng vừa đủ, đến đời con cháu muốn xây 5 tầng phải đập đi làm lại. Chi bằng cha mẹ nên “cố” xây luôn móng nhà 5 tầng.
ĐB Khánh Hòa Nguyễn Tấn Tuân thậm chí còn muốn xây ở mỗi tỉnh hai ga đầu cuối. Vì trước đó, ĐB Lê Văn Học (Lâm Đồng) phân tích xây 27 ga toàn tuyến là chia quá nhỏ, khoảng cách giữa các ga quá ngắn sẽ ảnh hưởng tốc độ.
ĐB Phan Xuân Dũng (Huế) lạc quan: “Xi măng, sắt thép đang dư thừa sẽ được dùng hết. Hàng nghìn lao động sẽ có việc làm”, không khí sẽ hồ hởi như thời sau giải phóng bắt tay làm đường sắt Bắc – Nam. ĐB Dũng còn kết thúc bằng câu hát hân hoan kể chuyện các chàng trai, cô gái con cháu Bác Hồ đi mở đường.
Các ĐB Nguyễn Ngọc Đào (Hà Nội), Lê Văn Cuông (Thanh Hóa), Đào Xuân Nay (Bình Thuận)… cũng chung quan điểm.
“Nàng tiên sẽ hỏi: Tiền đâu?”
Chủ nhiệm UB Pháp luật Nguyễn Văn Thuận: Không ai cấm ước mơ, so sánh nhưng đừng cho rằng nước người có thì ta cũng phải có
Những ĐBQH còn đang phân vân, hoặc phản đối và muốn lùi dự án sang khóa sau chọn một góc nhìn kinh tế hoặc xã hội để phân tích.
Rằng “đây chỉ là giấc mơ đẹp”, rằng “xin chủ trương nhưng tờ trình của Chính phủ thì cho thấy sự quyết liệt muốn làm ngay”, “ai sẽ hưởng lợi”?
Phó Chủ nhiệm UB Văn hóa – Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng QH Nguyễn Minh Thuyết (Lạng Sơn) cho rằng âm hưởng chủ đạo trong tờ trình Chính phủ là bác bỏ mọi giải pháp phát triển giao thông khác chỉ để áp đặt cho đường sắt cao tốc với nhiều lập luận thiếu khoa học.
Ông Thuyết dẫn chứng, Chính phủ nói: “Sự đầu tư quá tập trung vào đường bộ đã làm gia tăng quá nhiều phương tiện cá nhân, gây ùn tắc và tai nạn nghiêm trọng”.
Tờ trình cũng viết tuyến Quốc lộ 1A chủ yếu phục vụ cho vận tải nội vùng.
“Không tưởng tượng tuyến đường huyết mạch mà chỉ phục vụ vận tải nội vùng. Lãnh đạo ngành giao thông lập chiến lược phát triển như vậy có đúng không? Đồng bào còn gặp nhiều khó khăn trên đường bộ. Dân Pako Kon Tum còn phải đu dây qua sông. Không biết người viết tờ trình có sống ở Việt Nam không?”, ông Thuyết hỏi.
Khuyến cáo ĐBQH hãy thận trọng, ĐB Thuyết chỉ ra rằng, ngay báo cáo thẩm tra cũng “đánh tráo khái niệm”.
Cơ quan thẩm tra lập luận rằng vận tải đường sắt có nhiều ưu thế và đường sắt hiện nay quá lạc hậu để rồi quả quyết “phải làm đường sắt cao tốc”, trong khi “hiện đại” và “cao tốc” là hai chuyện khác nhau.
Cũng theo ĐB Thuyết, thủ tục thẩm tra dự án thiếu khoa học. Lập dự án là liên danh Việt Nam – Nhật Bản, thẩm định lại là Nhật Bản – Việt Nam.
Chủ trì Hội đồng thẩm định dự án chính là cơ quan trình dự án, khác nào nghiên cứu sinh làm Chủ tịch hội đồng chấm luận án tốt nghiệp.
Trong khi đó, hiệu quả tài chính, kinh tế hoàn toàn dựa trên giả định, ước đoán. “Nếu hiệu quả như vậy thì ta cứ mời nhà đầu tư vào làm kiểu BOT, miễn thuế 10 năm xem có ai nhận làm không?”, ông Thuyết đề xuất.
Lý lẽ dựa vào đất đai, vào khai thác dịch vụ để tăng hiệu quả tải chính, theo ông Thuyết cũng chỉ là bài toán quẩn.
Phó Chủ nhiệm UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng Nguyễn Minh Thuyết: Tôi rất hồi hộp chờ xem câu đầu tiên nàng tiên nói khi mở mắt là gì
“Có ĐB ví von dự án này “đánh thức nàng tiên ngủ trong rừng”. Tôi rất hồi hộp chờ xem câu đầu tiên nàng tiên nói khi mở mắt là gì. Có lẽ nàng sẽ nói “tiền đâu?”. Chỉ số IQ của tôi thấp nên tôi chắc chắn không tán thành”, ông Thuyết kết luận.
Chung quan điểm với ĐB Thuyết, Chủ nhiệm UB Pháp luật Nguyễn Văn Thuận cho rằng, món quà quý nhất cho con cháu là giải quyết triệt để vấn nạn giao thông hai thành phố lớn trong 10 năm tới. Làm tốt đường bộ cao tốc tránh lũ và cải tạo đường sắt hiện tại, nâng tốc độ lên 200km/h. Có được nền tảng như vậy, đến 2020, thế hệ con cháu giỏi giang và thông minh sẽ hoàn thiện nốt giấc mơ đường sắt cao tốc.
“Ta phải xem hiệu quả kinh tế. Không ai cấm ước mơ, so sánh nhưng đừng cho rằng nước người có thì ta cũng phải có”, ông Thuận khẳng định.
Không mấy khi phát biểu ở Hội trường, nhưng bấm nút phát biểu sáng nay, ông Thuận tha thiết mong Chính phủ xem lại hiệu quả kinh tế.
Vị Chủ nhiệm UB Pháp luật lo ngại nhất vấn nạn tham nhũng, lãng phí, bao nhiêu phần trăm trong số 56 tỷ USD “rơi” vào túi cá nhân. Vì sao các dự án kinh tế luôn được trình gấp, nay trình, mai quyết, trong khi các dự án giáo dục thì ì ạch, phải chăng vì không “sinh lời”?
Nói về chuyện đi vay, ông Thuận lo lắng khi cả Ngân hàng Thế giới lẫn Ngân hàng Phát triển châu Á đều từng cảnh báo “không nên trèo cao ngã đau”. Về phía đối tác Nhật Bản, khi đường lối đối ngoại thay đổi hàng ngày, ai dám chắc 10 năm tới, kinh tế của xứ Phù Tang đi lên hay xuống?
Ông Thuận nhắc nhở, năm 2006, Thủ tướng Nhật Abe từng khuyến cáo, với hạ tầng cơ sở của mình, VN chưa thể làm được đường sắt cao tốc. Đến bây giờ, vì nhu cầu xuất khẩu công nghệ nên phía Nhật muốn VN làm.
Nhiều ĐB trước đó đã ví sự chần chừ của QH lần này không khác gì khi quyết đường dây 500kv Bắc – Nam, nhưng đường dây đó đến nay rất hiệu quả.
Song, theo ông Thuận, chuyện thất thoát điện thế nào, không ai báo cáo. “Ta đang nghiên cứu xây dựng đường truyền tải điện mới có phải vì đường dây này chưa hiệu quả. QH có cần được biết không?”.
ĐB Trần Hồng Việt (Hậu Giang) ví chuyện làm bây giờ không khác anh nhà nghèo quyết vay tiền mua ô tô cho bằng anh nhà giàu.
Một Phó Chủ nhiệm UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng khác, nguyên Hiệu trưởng ĐH Giao thông Lê Văn Học phân tích kỹ khía cạnh khoa học, công nghệ. Ông đề xuất làm rõ lý do chi phí cho tư vấn và lập báo cáo chiếm tới 11,5% (5 tỷ USD), trong khi dự án điện hạt nhân Ninh Thuận chưa đến 2%, thủy điện Lai Châu chỉ 4,7%.
“Làm đường sắt cao tốc là mơ ước trong ngành. Từ những năm 1970, những người làm giao thông như tôi chỉ được nhìn thấy qua phim. Nhưng chúng ta cần cân nhắc kỹ”, ông Học nói.
Chiều nay, Quốc hội sẽ tiếp tục thảo luận dự án này.
LN – Ảnh: Lê Anh Dũng
Nguồn: http://vietnamnet.vn/chinhtri/201006/Cac-nuoc-co-IQ-cao-deu-lam-duong-sat-cao-toc-914859/