Nguyễn Đăng Hưng
Đầu tháng 4 năm 2009, tôi đã lấy hưu trí được gần 3 năm, đã kết thúc các khóa cao học quốc tế Bỉ-Việt tại Sài Gòn và Hà Nội được gần 2 năm, đã bắt đầu các thủ tục hồi hương, mua đất, làm nhà sinh sống chính thức tại Việt Nam được trên 3 năm…
Tôi đã có nhiều thời gian hơn cho sinh hoạt cộng đồng, đã có một trang blog cá nhân và mỗi sáng thức dậy, khỏi phải đi giảng dạy, có thể thoải mái vào mạng theo dõi tình hình chính trị xã hội quốc tế và Việt Nam.
Tôi nhớ năm đó tôi tham gia một nhóm Yahoogroups qui tụ khoảng trên 50 nhân sỹ trí thức trong và ngoài nước. Anh em trao đổi những thông tin và nổi lên như một cơn bão làm ai cũng bức xúc là việc chính quyền đang chuẩn bị cho Trung Cộng khai thác Bauxite tại Tây Nguyên. Đã có những phản biện riêng rẽ của các trí thức trong và ngoài nước. Đã hai lần đại tướng Võ Nguyên Giáp viết thư cho Chính phủ can ngăn.
Nhưng như “ván đã đóng thuyền”, dự án vẫn tiếp tục trên đường triển khai.
Bỗng GS Nguyễn Huệ Chi xuất hiện với một bản Kiến nghị đĩnh đạc, như một hồi chuông mạnh mẽ gióng lên, và thỉnh nguyện ai đồng ý thì ký tên rồi gửi cho nhà cầm quyền, hy vọng là ý kiến của một tập thể sẽ có hiệu quả hơn các ý kiến cá nhân.
Đây là lần đầu tiên tại Việt Nam (ít ra trong giai đoạn đổi mới), có chuyện phản biện tập thể!
Tôi đồng ý ngay nhưng rút kinh nghiệm gần 10 năm trước, thời ông Nguyễn Văn Linh, có một đợt ký Tâm thư tại hải ngoại, thỉnh cầu dân chủ hóa đất nước bị đàn áp khốc liệt! Có người bị cấm về Việt Nam kéo dài trên 10 năm. Bản thân tôi cũng bị cuốn vào đó và không được cấp VISA trở lại quê hương xứ sở. Sau gần một năm, tôi mới được giải tỏa, nhờ sự can thiệp trực tiếp và mạnh mẽ của Chính phủ Bỉ.
Tôi triển khai được các dự án hợp tác đào tạo cao học Bỉ-Việt là nhờ thoát được hoạn nạn này!
Rút kinh nghiệm, tôi viết thư điện tử riêng cho anh Huệ Chi, khuyên anh nên tiến hành thận trọng, mời những trí thức có trọng lượng chưa hề nhúng chàm tham gia ký đầu bảng, tránh thách thức chính quyền. Tôi lãnh nhiệm vụ mời GS Trần Văn Khê tham gia (1) và ông đã đồng ý ngay trong điện thoại.
Và đợt đầu tiên với 135 chữ ký ra đời. Ba người chủ trương là GS Nguyễn Huệ Chi, nhà giáo Phạm Toàn và GS.TS Nguyễn Thế Hùng đứng đầu bảng. Tôi xuất hiện ở hàng thứ 9!
Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng, trí thức đã can đảm vượt qua nỗi sợ bị đàn áp, triệt hạ, bỏ tù. Người trí thức sống trên giải đất Việt Nam đã dám phản biện chính sách! Tuy hội chứng Nhân văn – Giai phẩm vẫn còn dư âm bao chuyện hãi hùng!
Đến đợt thứ 9 thì đã có đến hơn 3.000 chữ ký, một phong trào phản biện vô tiền khoáng hậu đã được khai sinh tại Việt Nam Xã Hội Chủ Nghĩa ngày 12/4/2009!
Nhưng mọi việc đâu vào đó!
Yếu tố Trung Cộng đã thâm nhập quá sâu vào tư duy giới lãnh đạo! Nếu người dân sợ công an đàn áp thì giới chính quyền sợ Trung Cộng can thiệp làm cho mất ghế! Hội chứng về thân phận của Bộ trưởng Nguyễn Cơ Thạch như đang bao trùm.
Dự án “Khai thác Bauxite Tây nguyên” vẫn triển khai, bất chấp can ngăn, không những một mà đến hai nơi trên nóc nhà Đông Dương…
Sau 10 năm liên tục thua lỗ, những phân tách khoa học, kỹ thuật, lịch sử, địa chính trị của giới tinh hoa Việt Nam đã được ứng nghiệm một cách chính xác qua thực tế khai thác…
Cho đến hôm nay dân Việt vẫn còn tiếp tục trả giá cho sai lầm này!
Tôi trông chờ củi Bauxite Tây Nguyên sẽ có ngày được đem ra chụm lò cháy lớn!
Một câu hỏi quan trọng chưa có giải đáp: Có phải đây là chính sách lớn của Đảng Cộng sản Việt Nam hay chỉ là động tác của một nhóm lợi ích đã đứng cao chót vót trên hệ thống chính trị Việt Nam, đã hành động vì lợi ích của Trung Cộng?…
Nhưng giới tinh hoa Việt đã không mất hết qua đợt sinh hoạt này.
Từ độ ấy, sự sợ hãi bớt dần, các kiến nghị phản biện chính sách lần lượt mọc lên như nấm sau cơn mưa!
Cho đến sau này vì thấy không ai hồi đáp các Kiến nghị – trong diện những tổ chức và cá nhân mà kiến nghị hướng tới, giới tinh hoa quyết định không gửi Kiến nghị nữa mà ra Tuyên bố. Không viết cho lãnh dạo nữa mà viết cho toàn dân…
Cái còn lại là trang Bauxite Việt Nam, thông tin, diễn đàn phản biện của giới trí thức Việt Nam, trong cũng như ngoài nước.
Sau 10 năm có mặt, sau nhiều đợt đe nẹt, đánh phá, thậm chí đánh phá ác liệt, sập lên sập xuống đến mấy lần, Bauxite Việt Nam rốt cục vẫn trường tồn, Ban chủ trương Nguyễn Huệ Chi, Phạm Toàn và Nguyễn Thế Hùng vẫn an nhiên tự tại.
Nay có thêm GS Phạm Xuân Yêm từ Paris hỗ trợ và chịu trách nhiệm pháp lý…
Tôi viết những lời này như một bạn đồng hành…
Tôi xúc động nhớ lại một quãng đường dài đã đi qua…
Tôi biết trước mắt còn nhiều bề bộn cho tương lai đất Việt, nhưng tôi xin chia sẻ cùng các bạn trong Bauxite Việt Nam là ngày tươi sáng của dân tộc ta không còn xa nữa!
Sài Gòn ngày 16/5/2019
N.Đ.H.
Tác giả gửi BVN
(1) Việc mời GS Trần Văn Khê còn có công của một người Việt tạm trú tại Pháp thuở ấy, Tiến sĩ VTDH, đang nửa đêm gọi điện cho GS Nguyễn Huệ Chi, bảo ông chờ ở đầu dây, lúc nào GS Khê trở dậy thì tiếp cận ngay, cuối cùng đã được Cụ Khê tán thành ký tên – BVN.