Hiện nay, cả xã hội Việt Nam đang chìm đắm trong tiêu cực, cứ lật từng milimet công trình, milimet dự án, milimet con người đã nhìn thấy tiêu cực lộ ra ngay. Tất cả, cứ như là phong trào Ba sẵn sàng mà thanh niên miền Bắc từng sôi nổi thực hiện trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, ai ai cũng viết huyết thư để tình nguyện ra mặt trận. Trong cái không khí sục sôi ấy, hiếm người nào chọn một con đường đi khác ngoài con đường đó. Ngày nay cũng vậy, ta lại thấy cái không khí sục sôi của thưở ấy khi mà người nguời, nhà nhà thực hiện cái gọi là “văn hóa tiêu cực” mà cội nguồn là văn hóa “ăn bớt”.
Trong ngành giáo dục đại học, không kể đâu xa, chỉ cần lấy cái đơn giản nhất là một tiết học kéo dài 50 phút (dạy theo tín chỉ) thì sinh viên thực sự được học bao nhiêu phút, khi mà sau hiệu lệnh vào giờ học khoảng 5 đến 10 phút mới thấy giáo viên vào lớp, rồi mất tiếp khoảng 5 phút điểm danh (theo quy chế 32 của Bộ GD & ĐT). Như vậy cả buổi là bốn tiết thì mỗi sinh viên mất 40 đến 60 phút, tính cả lớp 50 người thì mất hết 200 đến 300 phút. Còn chưa kể đến tiết cuối cùng, giáo viên luôn cho nghỉ sớm khoảng 30 phút. Trong thời đại “thời gian là vàng” hiện nay ấy là con số không nhỏ tí nào.
Cũng tương tự như trên, trong công nghiệp nhẹ, ta luôn lên tiếng trách cứ các công ti da giầy, may mặc sử dụng “tem phiếu” đối với chuyện tế nhị… đi vệ sinh của công nhân. Nhưng mấy ai hiểu rằng, công nhân của mình cũng “ghê” lắm chứ bộ. Thay vì như bình thường người ta đi tiểu tiện hết 2 phút thì họ đi đến … 10 phút, đi đại tiện 10 phút thì họ đi đến… 30 phút. Hỏi với lượng thời gian bị “ăn bớt” như thế thì không một doanh nghiệp nào mà lại không “nóng mặt” và không tìm biện pháp khắc phục.
Còn ở lĩnh vực xây dựng sử dụng vốn nhà nước là điều không cần bàn đến, khi mà cầu xây xong vài tháng thì bị nứt, đường cao tốc khánh thành chưa quá vài mùa trăng đã bị lún… Như thế liệu dư luận không đặt dấu hỏi có hay không việc hưởng ứng nhiệt tình văn hóa “ăn bớt”?
Ngồi mà kể ra những điển hình thực hiện tốt văn hóa “ăn bớt” thì có kể nghìn lẻ một đêm cũng không hết. Bởi trong xã hội còn có rất nhiều, nhiều lắm, nhiều đến nổi không một bài viết nào có thể đề cập cho hết được, mà chỉ dám nêu lên vài nét chấm phá. Để rồi sau đó suy ngẫm và buồn cho nổi buồn… khó đặt tên của đất nước.
TH
ĐHKH Huế
HT Mạng Bauxite Việt Nam biên tập