VOA Tiếng Việt
Tòa án Tối cao bang Colorado
Tòa án Tối cao Colorado ra phán quyết hôm thứ Ba 19/12 rằng cựu Tổng thống Donald Trump không đủ tiêu chuẩn đứng đầu Nhà Trắng, căn cứ vào một điều khoản của Hiến pháp Mỹ nói về tội phản loạn, và tòa loại ông khỏi cuộc bỏ phiếu tổng thống sơ bộ của bang.
Phán quyết này đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử Mục 3 của Tu chính án thứ 14 được sử dụng để loại một ứng cử viên tổng thống.
“Đa số các thẩm phán của tòa xác định rằng ông Trump không đủ tiêu chuẩn để giữ chức tổng thống theo Mục 3 của Tu chính án thứ 14”, tòa nêu ra trong phán quyết của mình, đạt được với 4 thẩm phán bỏ phiếu thuận và 3 vị bỏ phiếu chống.
Tòa án cấp cao nhất của Colorado đã hủy bỏ phán quyết trước đây của một thẩm phán tòa án cấp quận hạt. Ở cấp này, vị thẩm phán xác định rằng ông Trump đã kích động một cuộc nổi loạn vì ông đóng vai trò trong vụ tấn công vào Điện Capitol hôm 6/1/2021, nhưng vẫn thẩm phán này cho rằng không thể cấm đưa tên ông vào lá phiếu vì không thể xác định là điều khoản của tu chính án có chủ định áp dụng cả với chức vụ tổng thống hay không.
Tòa án Tối cao của Colorado duy trì hiệu lực của phán quyết vừa đưa ra cho đến ngày 4/1/2024 hoặc cho đến khi Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ ra phán quyết về vụ này.
Các luật sư của ông Trump tuyên bố sẽ kháng cáo ngay lập tức mọi phán quyết về “không đủ tiêu chuẩn” lên tòa án cao nhất của Mỹ, nơi đưa ra quyết định cuối cùng về các vấn đề bảo hiến.
“Tòa án Tối cao Colorado đã ra một phán quyết hoàn toàn sai lầm tối nay và chúng tôi sẽ nhanh chóng nộp đơn kháng cáo lên Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ, đồng thời yêu cầu hoãn lại phán quyết hết sức phi dân chủ này”, phát ngôn viên cho ban tranh cử của ông Trump, Steven Cheung, ra tuyên bố tối 19/12.
Ông Trump đã thua ở Colorado với khoảng cách 13 điểm phần trăm vào năm 2020 và không cần đến bang này để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống vào năm tới. Nhưng mối nguy đối với vị cựu tổng thống là ở chỗ sẽ có thêm nhiều tòa án và quan chức bầu cử làm theo Colorado và loại ông Trump khỏi cuộc bầu cử ở các bang mà ông buộc phải giành chiến thắng.
Các quan chức Colorado nói rằng vấn đề này phải được giải quyết xong trước ngày 5/1/2024, là hạn chót để bang in các lá phiếu cho cuộc bầu cử tổng thống sơ bộ.
Trên toàn nước Mỹ, đã có hàng chục đơn kiện được nộp tới tòa nhằm loại bỏ ông Trump, căn cứ vào Mục 3 của Tu chính án 14. Điều khoản này có mục đích ngăn chặn những người thuộc Liên minh các bang miền Nam Hoa Kỳ trước đây quay trở lại tham gia chính quyền sau Nội chiến. Điều khoản này cấm bất cứ ai từng tuyên thệ “ủng hộ” Hiến pháp mà sau đó lại “tham gia nổi dậy hoặc bạo loạn” chống lại Hiến pháp, và điều khoản này mới chỉ được áp dụng một vài lần kể từ thập niên ngay sau Nội chiến.
Vụ tranh tụng ở Colorado vừa diễn ra là vụ đầu tiên mà bên nguyên đơn đã thắng. Sau phiên điều trần kéo dài một tuần hồi tháng 11, Thẩm phán cấp quận hạt Sarah B. Wallace xác định rằng ông Trump thực sự đã “tham gia nổi dậy” với việc ông kích động cuộc tấn công vào Điện Capitol hôm 6/1, đồng thời, phán quyết của bà thẩm phán rằng tên của ông được giữ lại trên lá phiếu là một phán quyết nặng về tính lý thuyết.
Các luật sư của ông Trump khi đó đã thuyết phục bà Wallace rằng vì từ ngữ trong Mục 3 đề cập đến “các viên chức của Hoa Kỳ” tuyên thệ “ủng hộ” Hiến pháp, nên điều khoản này không được áp dụng cho tổng thống, là chức vụ không được đưa vào danh sách “viên chức của Hoa Kỳ” ở những nơi khác trong tu chính án và lời thề của tổng thống là “gìn giữ và bảo vệ” Hiến pháp, chứ không phải là “ủng hộ”.
Điều khoản này cũng viết rằng các chức vụ được áp dụng bao gồm thượng nghị sĩ, dân biểu, đại cử tri bầu tổng thống và phó tổng thống, và tất cả những người khác “thuộc Hoa Kỳ”, nhưng không nêu tên tổng thống.
Tòa án tối cao của bang không đồng ý với phán quyết trước đây. Tòa ủng hộ các luật sư của 6 cử tri đảng Cộng hòa ở Colorado và các cử tri không thuộc đảng nào, những người này lập luận rằng các tác giả soạn ra tu chính án đã lo ngại việc các thành phần thuộc Liên minh miền Nam trước đây quay trở lại nắm quyền, do đó, hẳn là rất phi lý khi cho rằng các vị tác giả đó muốn cấm các thành phần đó giữ chức vụ ở các cấp thấp mà lại không tính đến ngăn chặn họ ở chức vụ cao nhất của đất nước.
Nguồn: VOA Tiếng Việt