Cù Tuấn biên dịch phân tích chính trị của The Economist
Tóm tắt: Ý nghĩa của chiến thắng của Trump trong cuộc bầu cử ở Mỹ sắp tới.
Một bóng đen đang hiện ra trên khắp thế giới. Trong ấn bản tuần này, chúng tôi xuất bản “Thế giới phía trước 2024″, hướng dẫn dự đoán thường niên lần thứ 38 của chúng tôi cho năm tới và trong suốt thời gian đó, không có một người nào nổi bật trong phân tích của chúng tôi nhiều như Donald Trump. Xác suất chiến thắng của Trump vào tháng 11 tới càng ngày càng trở nên rõ ràng.
Ông Trump đang thống trị cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng hòa. Một số cuộc thăm dò cho thấy ông dẫn trước Tổng thống Joe Biden ở các bang chiến trường. Trong một trường hợp, đối với tờ New York Times, 59% cử tri tin tưởng ông về khả năng lãnh đạo kinh tế, so với chỉ 37% dành cho ông Biden. Ít nhất, trong các cuộc bầu cử sơ bộ, các vụ kiện dân sự và truy tố hình sự chỉ củng cố thêm sức mạnh cho ông Trump. Trong nhiều thập kỷ, Đảng Dân chủ đã dựa vào sự ủng hộ của cử tri da đen và gốc Tây Ban Nha, nhưng một số lượng đáng kể các cử tri này đang rời bỏ Đảng Dân chủ. Trong 12 tháng tới, một cú vấp ngã của một trong hai ứng cử viên có thể quyết định cuộc đua – và do đó làm rung chuyển thế giới.
Đây là thời điểm nguy hiểm đối với một người như ông Trump quay lại Nhà Trắng. Nền dân chủ đang gặp rắc rối ở chính nước Mỹ. Tuyên bố giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2020 của ông Trump không chỉ là một lời nói dối: đó là một vụ cá cược mạo hiểm, rằng ông có thể thao túng và đe dọa cả đồng bào của mình, và ông Trump đã thành công. Mỹ cũng phải đối mặt với sự thù địch ngày càng tăng ở nước ngoài, bị Nga thách thức ở Ukraine, bị Iran và lực lượng dân quân đồng minh của nước này thách thức ở Trung Đông, và bị Trung Quốc thách thức trên eo biển Đài Loan và Biển Đông. Ba quốc gia đó đã phối hợp, dù còn lỏng lẻo, các nỗ lực của họ và chia sẻ tầm nhìn về một trật tự quốc tế mới trong đó sức mạnh là lẽ phải và những kẻ chuyên quyền được an toàn.
Bởi vì nhóm MAGA trong Đảng Cộng hòa đã lên kế hoạch cho nhiệm kỳ thứ hai của Trump trong nhiều tháng, Trump 2 sẽ có tổ chức hơn Trump 1. Những người được ông Trump tin tưởng thực sự sẽ chiếm những vị trí quan trọng nhất. Sẽ không còn ai có thể ngăn cản ông Trump trong việc theo đuổi sự trả thù, chủ nghĩa bảo hộ kinh tế và các hành động ngông cuồng trên sân khấu. Không có gì ngạc nhiên khi viễn cảnh về nhiệm kỳ thứ hai của Trump khiến các quốc hội và phòng họp trên thế giới thất vọng. Nhưng thất vọng không phải là một kế hoạch. Đã đến lúc chúng ta phải tạo ra trật tự cho sự lo lắng.
Mối đe dọa lớn nhất mà ông Trump đặt ra là đối với đất nước của chính ông. Giành lại quyền lực sau khi bị từ chối kết quả bầu cử vào năm 2020, ông chắc chắn sẽ khẳng định trong thâm tâm rằng chỉ những kẻ thua cuộc mới cho phép mình bị ràng buộc bởi những chuẩn mực, truyền thống và sự hy sinh quên mình đã tạo nên nước Mỹ. Khi truy đuổi kẻ thù của mình, ông Trump sẽ gây chiến với bất kỳ tổ chức nào cản đường ông, bao gồm cả Tòa án và Bộ Tư pháp Mỹ.
Tuy nhiên, chiến thắng của ông Trump vào năm tới cũng sẽ có tác động sâu sắc ở nước ngoài. Trung Quốc và các bạn bè của họ sẽ vui mừng trước bằng chứng cho thấy nền dân chủ Mỹ đang bị rối loạn chức năng. Nếu ông Trump chà đạp các thủ tục pháp lý và quyền công dân ở Mỹ, các nhân viên ngoại giao của ông sẽ không thể rao giảng chúng ở nước ngoài. Các nước đang phát triển, với truyền thống nghi ngờ rằng những lời kêu gọi làm điều đúng đắn của Mỹ thực chất chỉ là một hành động đạo đức giả, sẽ nói rằng họ đã đúng. Nước Mỹ sẽ chỉ là một cường quốc lớn mà thôi.
Bản năng bảo hộ của ông Trump cũng sẽ không bị ràng buộc. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông, nền kinh tế phát triển mạnh bất chấp thuế quan của Trung Quốc. Kế hoạch của ông cho nhiệm kỳ thứ hai sẽ còn tai hại hơn. Ông và các cấp dưới của mình đang dự tính áp dụng mức thuế phổ thông 10% đối với hàng nhập khẩu, gấp hơn ba lần mức hiện nay. Ngay cả khi Thượng viện Mỹ kiềm chế ông, chủ nghĩa bảo hộ được biện minh bằng quan điểm mở rộng về an ninh quốc gia sẽ làm giá cả hàng hóa tăng mạnh tại Mỹ. Ông Trump cũng đã thúc đẩy nền kinh tế trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình bằng cách cắt giảm thuế và phân phát các khoản thanh toán do Covid-19. Lần này, Mỹ đang thâm hụt ngân sách ở mức độ chỉ thấy trong các cuộc chiến tranh và có chi phí trả nợ cao hơn. Việc cắt giảm thuế sẽ nuôi dưỡng lạm phát chứ không phải tăng trưởng.
Ở nước ngoài, nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump tốt hơn mong đợi. Chính quyền của ông đã cung cấp vũ khí cho Ukraine, theo đuổi thỏa thuận hòa bình giữa Israel, UAE và Bahrain, đồng thời khiến các nước châu Âu phải tăng chi tiêu quốc phòng. Chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc trở nên diều hâu hơn. Nếu bạn quan sát kỹ hơn, một nhiệm kỳ tổng thống kiểu giao dịch như Trump có thể mang lại một số lợi ích. Sự thờ ơ của ông Trump đối với nhân quyền có thể khiến chính phủ Saudi Arabia trở nên dễ chịu hơn khi chiến tranh Gaza kết thúc, đồng thời củng cố mối quan hệ với chính phủ của Narendra Modi ở Ấn Độ.
Nhưng nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump sẽ khác, vì thế giới đã thay đổi. Không có gì sai ở các quốc gia với tính chất giao dịch: họ buộc phải đặt lợi ích của mình lên hàng đầu. Tuy nhiên, khao khát đạt được một thỏa thuận của ông Trump và ý thức của ông về lợi ích của nước Mỹ không bị ràng buộc bởi thực tế và không bị ràng buộc bởi các giá trị.
Ông Trump đánh giá việc Mỹ đổ máu và của cải vào châu Âu là một việc làm tồi tệ. Do đó, ông đã đe dọa sẽ chấm dứt cuộc chiến Ukraine trong một ngày và phá hủy NATO, có lẽ bằng cách từ bỏ cam kết của Mỹ coi cuộc tấn công vào một quốc gia thuộc NATO là tấn công vào toàn bộ khối này. Ở Trung Đông, ông Trump có thể sẽ ủng hộ Israel mà không cần dè dặt rằng liệu điều đó có gây ra xung đột trong khu vực hay không. Ở châu Á, ông có thể sẵn sàng thực hiện một thỏa thuận với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình để từ bỏ Đài Loan, vì ông không hiểu tại sao Mỹ lại gây chiến với một siêu cường có vũ khí hạt nhân để mang lại lợi ích cho một hòn đảo nhỏ bé.
Và khi biết rằng Mỹ sẽ bỏ rơi châu Âu, ông Putin sẽ có động cơ để tiếp tục chiến đấu ở Ukraine và tấn công các nước thuộc Liên Xô cũ như Moldova hay các nước vùng Baltic. Nếu không có áp lực của Mỹ, Israel khó có thể tạo ra sự đồng thuận nội bộ cho các cuộc đàm phán hòa bình với người Palestine. Với tính toán rằng ông Trump không đứng về phía đồng minh, Nhật Bản và Hàn Quốc có thể tìm cách có vũ khí hạt nhân. Bằng cách khẳng định rằng Mỹ không có trách nhiệm toàn cầu trong việc giúp đối phó với biến đổi khí hậu, ông Trump sẽ đè bẹp những nỗ lực làm chậm lại nó. Và ông được bao quanh bởi những người diều hâu với Trung Quốc, những người tin rằng đối đầu là cách duy nhất để duy trì sự thống trị của Mỹ. Bị kẹt giữa một vị tổng thống đang đàm phán và các quan chức hiếu chiến của ông ta, Trung Quốc có thể dễ dàng tính toán sai về vấn đề Đài Loan, gây ra những hậu quả thảm khốc.
Nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump sẽ là một bước ngoặt theo cách mà nhiệm kỳ đầu tiên không như vậy. Chiến thắng sẽ khẳng định bản năng hủy diệt nhất của ông Trump về quyền lực. Các kế hoạch của ông sẽ gặp ít sự phản kháng hơn. Và bởi vì nước Mỹ vẫn bỏ phiếu cho Trump dù biết trước điều tồi tệ nhất sẽ xảy ra, nên tâm lý đạo đức của nước Mỹ sẽ suy giảm. Cuộc bầu cử sẽ được quyết định do lá phiếu của hàng chục nghìn cử tri ở một số bang nhất định. Số phận của cả thế giới sẽ phụ thuộc vào lá phiếu của họ.
Nguồn bản dịch: FB Cù Tuấn