BBC

Philippines sẽ thực hiện “tất cả các hành động thích hợp để dỡ bỏ các rào chắn” tại một khu vực có tranh chấp ở Biển Đông, cố vấn an ninh quốc gia Philippines nói hôm thứ Hai.

Chụp lại hình ảnh: Các tàu tuần duyên Trung Quốc hôm thứ Tư được nhìn thấy đậu gần rào chắn mới lắp đặt gần Bãi cạn Scarborough. NGUỒN HÌNH ẢNH: PHILIPPINE COAST GUARD/HANDOUT VIA REUTERS

Philippines hôm Chủ nhật đã chia sẻ những hình ảnh cho thấy một hàng rào nổi chặn tàu đánh cá tiếp cận Bãi cạn Scarborough, với các tàu tuần duyên Trung Quốc đậu gần đó. Manila nói sẽ bảo vệ quyền lợi của ngư dân nước mình.

“Chúng tôi lên án việc lực lượng tuần duyên Trung Quốc lắp đặt các rào chắn nổi”, cố vấn an ninh quốc gia Eduardo Año cho biết trong một thông cáo.

Philippines cáo buộc Trung Quốc lắp đặt “hàng rào nổi” này là để ngăn tàu cá của ngư dân Philippines đi vào Bãi cạn Scarborough.

Lực lượng tuần duyên Philippines nói chướng ngại vật dài 300 m ngăn cản ngư dân hoạt động ở một đầm phá nằm trong Bãi cạn Scarborough.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với hơn 90% diện tích Biển Đông, đã và chiếm giữ bãi cạn này vào năm 2012.

Thiếu tướng Hải quân Jay Tarriela của Lực lượng Tuần duyên Philippines cho biết một đội tuần tra nước này đã phát hiện ra rào chắn vào hôm thứ Sáu.

Ông nói ba tàu tuần duyên và một tàu dân quân biển Trung Quốc đã lắp đặt hàng rào chắn khi tàu Philippines đến.

Các tàu Trung Quốc đã phát đi qua sóng vô tuyến 15 thách thức và cáo buộc tàu và ngư dân Philippines vi phạm luật pháp quốc tế và của Trung Quốc trước khi rời đi “khi nhận thấy sự hiện diện của giới truyền thông trên tàu (Philippines)”, ông nói.

Hãng tin Reuters cho biết Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận.

Thiếu tướng Tarriela của lực lượng tuần duyên Philippines cho biết rào chắn này đang “tước đoạt sinh kế của [ngư dân]”.

Ông nói thêm rằng ngư dân Philippines cho biết Trung Quốc thường lắp đặt các rào chắn như vậy.

Ông cho biết cơ quan của ông sẽ làm việc với các chính phủ liên quan nhưng sẽ “bảo vệ các quyền trên biển và bảo vệ vùng biển của chúng tôi”.

Biển Đông là ngư trường giàu có và được cho là có trữ lượng dầu khí khổng lồ. Hơn một nửa số tàu đánh bắt cá trên thế giới hoạt động ở khu vực này.

Trung Quốc bị phản đối ở nhiều nước

Tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc – bao gồm chủ quyền đối với các vùng đất liền và vùng biển lân cận –đã khiến không chỉ Philippines mà cả Việt Nam, Đài Loan, Malaysia và Brunei bực bội.

Trung Quốc đã hậu thuẫn cho các yêu sách mở rộng của mình bằng việc xây dựng đảo và tiến hành tuần tra trên biển.

Hoa Kỳ nói họ không đứng về bên nào trong các tranh chấp lãnh thổ, nhưng đã cử tàu quân sự và máy bay đến gần các đảo tranh chấp trong hoạt động mà họ gọi là các chiến dịch “tự do hàng hải”.

Bắc Kinh đã chiếm giữ Bãi cạn Scarborough vào năm 2012 và buộc ngư dân Philippines phải đi xa hơn, đánh bắt ở những vùng biển ít cá hơn.

Về sau, Trung Quốc cho phép Philippines đánh cá gần đó, khi quan hệ được cải thiện dưới thời cựu Tổng thống Rodrigo Duterte.

Tuy nhiên, căng thẳng đã gia tăng kể từ khi Ferdinand Marcos Jr trở thành tổng thống vào năm ngoái.

Tổng thống Marcos Jr đã khôi phục quan hệ an ninh với Hoa Kỳ và vào đầu năm 2023 đã cho phép quân đội Mỹ tiếp cận rộng rãi hơn các căn cứ quân sự của Philippines.

Điều này khiến Trung Quốc tức giận, bởi sự hiện diện mạnh mẽ hơn của Mỹ ở Philippines giúp cho Washington có một vòng cung liên minh trải dài từ Hàn Quốc và Nhật Bản ở phía bắc đến Australia ở phía nam.

Nguồn: BBC Tiếng Việt

—

Đọc thêm: 

Xung quanh việc Philippines muốn khởi kiện Trung Quốc lần nữa

RFA - 2023.09.25

Cờ Trung Quốc tại một cơ sở xây ở Đá Vành Khăn thuộc quần đảo Trường Sa đang tranh chấp giữa Trung Quốc và các nước khác ở Biển Đông (minh họa). AFP

Philippines sẽ tiếp tục khởi kiện Trung Quốc?

Bộ trưởng Tư pháp Philippihes Jesus Crispin Remulla ngày 19/9 tuyên bố nước này sẽ nộp đơn kiện Trung Quốc về các hoạt động khai thác quá mức san hô tại Biển Đông (Manila gọi là Biển Tây Philippines)^[1]. Tuy nhiên, ông Remulla không nêu chi tiết về việc Manila sẽ nộp đơn kiện lên tòa án quốc thế nào, còn Tổng chưởng lý Philippines Menardo Guevarra xác nhận Manila có kế hoạch đệ đơn kiện Bắc Kinh lên Tòa Trọng tài Thường trực (PCA)^[2]. 

Bộ trưởng Remulla cho biết vụ kiện không liên quan đến những tranh chấp về chủ quyền giữa Philippines và Trung Quốc, và Manila đang tập hợp bằng chứng về các hoạt động phá hoại môi trường của Trung Quốc, dự kiến đủ sức ảnh hưởng trong những tháng tới. Ông nói rằng chính phủ “có rất nhiều bằng chứng bất lợi” chứng minh các hoạt động của Trung Quốc gây ảnh hưởng xấu đến hệ sinh thái của tuyến đường thủy giàu tài nguyên. Bộ trưởng Remulla nói: “Dù có hay không có tranh chấp lãnh thổ, việc hủy hoại môi trường là một tội lỗi chống lại loài người, (đó là lý do tại sao) đây là tiền đề để chúng tôi thay mặt Philippines và vì lợi ích của chính nhân loại tiến hành khởi kiện”^[3].

Tiến sĩ Deo Onda, một nhà khoa học của Viện Khoa học Hàng hải thuộc Đại học Philippines, ước tính mỗi năm nước này thiệt hại khoảng 33,1 tỷ Peso do hệ sinh thái rạn san hô bị hư hại ở Bãi cạn Panatag và Trường Sa vì các hoạt động cải tạo của Trung Quốc^[4].

Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Ana Theresia “Risa” Hontiveros cho rằng Trung Quốc phải bồi thường thiệt hại về môi trường cho việc phá hủy hệ sinh thái rạn san hô. Nghị sĩ Hontiveros nói thêm: “Chúng ta nên yêu cầu Trung Quốc chi trả những thiệt hại họ gây ra ở Biển Tây Philippines. Chúng ta có thể nhận được hàng tỷ (Peso) nếu có thể buộc Trung Quốc bồi thường”, và nếu Trung Quốc trả “nợ” cho Philippines, “điều đó chắc chắn sẽ giúp giải quyết” cuộc khủng hoảng kinh tế mà nước này đang phải đối mặt^[5]. Thượng nghị sĩ Hontiveros đã trình Nghị quyết 804, lên án hoạt động khai thác san hô ồ ạt của Trung Quốc và yêu cầu điều tra vấn đề này.

Trung Quốc đang tàn phá môi trường biển

Người phát ngôn lực lượng tuần duyên Philippines (PCG) Ja Terriela nói với báo chí địa phương rằng việc xuất hiện ngày càng nhiều các hoạt động đánh bắt trái phép và có tính phá hoại của đội tàu dân quân biển của Trung Quốc ở Đá Khúc Giác và Bãi Sa Bin có thể có tác động trực tiếp đến việc phá huỷ và xuống cấp của môi trường biển Biển Đông^[6]. PCG đã tiến hành các nghiên cứu dưới nước ở vùng biển quanh Đá Khúc Giác (còn gọi là Rozul Reef hay Iroquois Reef) và Bãi Sa Bin (Escoda Shoal hay Sabina Shoal), nằm trong Vùng đặc quyền kinh tế của Philippines. Các nghiên cứu cho thấy hệ sinh thái biển ở đây không còn sự sống và có rất ít hoặc gần như không có một sinh vật nào. Lực lượng này cho biết họ cũng tìm thấy san hô chết đã được làm sạch và nghiền nát trước khi đổ xuống đáy biển ở những khu vực mà tàu đánh cá Trung Quốc liên tục bị phát hiện trong những tháng gần đây. Các chuyên gia từ Đại học Philippines sẽ được điều động để nghiên cứu các rạn san hô bị hư hại để xác định xem liệu các hoạt động cải tạo có phải là nguyên nhân gây suy thoái môi trường hay không.

Trong một phán quyết trước đó hồi năm 2016, PCA đã xác định Trung Quốc đã gây hại nghiêm trọng đến môi trường san hô ở Biển Đông.

Hình ảnh vệ tinh cho thấy các hoạt động bị nghi là cải tạo do Trung Quốc tiến hành ở Đá Vành Khăn thuộc quần đảo Trường Sa hôm 11/5/2015. AFP

Cuộc khẩu chiến giữa các bên

Đại sứ Nhật Bản tại Philippines Kazuhiko Koshikawa cũng bày tỏ lo ngại về việc khai thác san hô hàng loạt và gọi đây là “tin tức rất đáng báo động”. Ông viết trên mạng xã hội X: “Đại dương là mạch máu của hành tinh chúng ta và các rạn san hô là nhịp tim đầy màu sắc. Chúng ta phải cùng bảo tồn và bảo vệ những hệ sinh thái quan trọng này cho các thế hệ mai sau”^[7].

Đại sứ Mỹ tại Manila MaryKay Carlson cho biết những tổn hại về môi trường sống ở biển “gây thiệt hại cho hệ sinh thái và ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống cũng như sinh kế” của người dân, khẳng định Washington đang hợp tác với các đối tác và đồng minh để bảo vệ tài nguyên thiên nhiên của quốc gia Đông Nam Á này^[8].

Trong khi đó, Herman Tiu Laurel, Chủ tịch Viện nghiên cứu chiến lược Thế kỷ Philippines châu Á có trụ sở tại Manila, cho rằng sáng kiến này chỉ là một phần trong “chuỗi tuyên truyền về mối đe dọa Trung Quốc lấy cảm hứng từ Mỹ. Ông viết trên “Manila Times” vốn được coi là thân Trung Quốc: “Làm thế nào một vụ kiện môi trường chống lại Trung Quốc có thể thành công khi ngay cả các báo cáo của Lực lượng Vũ trang Philippines (AFP) và Lực lượng Tuần duyên Philippines (PCG) về hành vi phá hủy các rạn san hô chỉ dựa trên những tuyên bố về các hoài nghi đơn thuần”^[9]. Theo ông, việc san hô ở Biển Đông bị hủy hoại là “vấn đề kéo dài nửa thế kỷ” do hoạt động đánh bắt bằng thuốc nổ và xyanua; và rằng những hoạt động đánh bắt cá bất hợp pháp như vậy là do chính phủ phớt lờ tình cảnh kinh tế của ngư dân Philippines, những thất bại của PCG trong việc kiểm soát vùng biển và trong những thập kỷ gần đây là do cả sự nóng lên của đại dương và nồng độ axit tăng trong nước biển. Ông nói thêm: “Giống như cáo buộc thiếu chứng cứ về việc tuần duyên Trung Quốc quấy rối ngư dân Philippines, ‘vụ việc về môi trường’ này cuối cùng sẽ phản tác dụng cho uy tín của chính phủ Philippines và PCG”^[10].

Bộ trưởng Quốc phòng Gilberto Teodoro cho biết ông nghi ngờ các thực thể nước ngoài có thể đã khai thác san hô để xây dựng đảo, song cho rằng mọi khẳng định, bao gồm cả mối liên hệ của tàu Trung Quốc với vụ việc, cần phải được xác thực. Ông nói: “Chúng tôi phải xác thực thông tin vì theo phán quyết của tòa trọng tài, đó là hành vi vi phạm hiệp ước quốc tế, hủy hoại môi trường biển, đặc biệt nếu việc phá hủy san hô là nguyên nhân nảy sinh hoặc là cách họ sử dụng để xây đảo nhân tạo”^[11].

Về phần mình, Bắc Kinh phản bác và cáo buộc Đại sứ Koshikawa “truyền thông tin sai lệch”. Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila cũng bình luận trên mạng xã hội X: “Đại dương thực sự là nguồn sống của hành tinh. Vì vậy, hãy dừng việc xả nước hạt nhân ô nhiễm từ Fukushima”, đề cập đến quyết định xả nước thải phóng xạ qua xử lý từ nhà máy điện hạt nhân của Tokyo^[12]. Hai bên tiếp tục khẩu chiến khi Đại sứ Koshikawa chia sẻ một nghiên cứu của Bộ Ngoại giao Nhật Bản cho biết “từ giữa tháng 9/2014, nhiều tàu được cho là tàu khai thác san hô Trung Quốc đã bị phát hiện ở vùng biển Nhật Bản gần Quần đảo Ogasawara”.

Còn người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh cho rằng nếu quan tâm đến môi trường, Philippines nên loại bỏ BRP Sierra Madre khỏi Bãi Cỏ mây (Bãi cạn Ayungin, nơi Trung Quốc gọi là Đá Nhân Ái). Khi được hỏi về kế hoạch của Philippines đệ đơn khiếu nại Trung Quốc, bà Mao Ninh nói: “Những cáo buộc của Philippines không có cơ sở thực tế. Chúng tôi kêu gọi các bên liên quan của Philippines ngừng tạo ra một vở kịch chính trị từ những điều hư cấu”^[13]. Bà Mao Ninh cũng cho rằng Philippines nên ngăn chặn tàu “xả nước ô nhiễm ra biển và không để tàu chiến rỉ sét gây ra những tổn hại không thể khắc phục được cho đại dương”.

Liên quan đến những Lực lượng Đặc nhiệm Quốc gia về Biển Tây, Philippines cho biết Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. kêu gọi một cách tiếp cận “văn minh hóa” để quản lý tình hình tại Bãi Cỏ mây. Jonathan Malaya, người phát ngôn của NTF-WPS, giải thích trong một cuộc phỏng vấn với hãng tin “ANC” về phản ứng của Manila trước sự hiện diện của hải cảnh và dân quân biển Trung Quốc gần bãi cạn này, nhấn mạnh “đó là quyết định phải được đưa ra bởi các cơ quan cấp cao hơn vì chúng tôi muốn giữ căng thẳng ở Biển Tây Philippines ở mức thấp… Tổng thống có chỉ thị về cách tiếp cận văn minh đối với Bãi Cỏ Mây. Vì vậy, cảnh sát biển (Philippines) sẽ đối đầu hải cảnh (Trung Quốc) và Hải quân chỉ hỗ trợ”^[14]. 

Việt Nam có lợi gì?

Cho đến nay, khả năng Philippines sẽ tiếp tục khởi kiện Trung Quốc vì phá hoại môi trường ở Biển Đông là chưa chắc chắn. Hành động bồi lấp đảo  của Trung Quốc làm huỷ hoại các rạn san hô xung quanh không chỉ xảy ra với vùng biển của Philippines mà đối với cả Việt Nam. Tại Hoàng Sa, được coi là tranh chấp song phương giữa Việt Nam với Trung Quốc, Bắc Kinh cũng đã cho bồi lấp và quân sự hoá các thực thể ở đây, trong khi Việt Nam luôn khẳng định chủ quyền của mình đối với quần đảo này. Thông tin mới đây cho biết Trung Quốc lại mới cho xây một đường băng trên Tri Tôn, một thực thể thuộc Hoàng Sa.

Việt Nam đã bỏ lỡ cơ hội tham gia với Philippines khởi kiện Trung Quốc năm 2013, để đến 2016 khi Toà phán quyết, Việt Nam đã mất rất nhiều lợi ích lẽ ra đã có được, nếu tham gia cùng Philippines.

Chính vì vậy, Việt Nam nên nghiên cứu, xem xét khả năng tham gia vụ kiện lần này với Philippines. Việc có thêm Việt Nam khởi kiện Trung Quốc sẽ khiến giải pháp pháp lý có thêm nhiều sức nặng. Điều này cũng sẽ khiến Trung Quốc phải cân nhắc các hành động xâm phạm trên Biển Đông của họ.

___________

Tham khảo:

^[1] https://www.anews.com.tr/asia/2023/09/22/philippines-to-sue-china-over-destruction-of-coral-reefs-in-south-china-sea

^[2] https://www.manilatimes.net/2023/09/21/news/ph-to-file-suit-vs-china/1910963

^[3] https://www.reuters.com/world/asia-pacific/philippines-weighing-legal-options-against-china-over-coral-reef-destruction-2023-09-22/

^[4] https://www.manilatimes.net/2023/09/21/news/ph-to-file-suit-vs-china/1910963

^[5] https://www.bworldonline.com/editors-picks/2023/09/20/546866/philippine-senate-told-to-probe-coral-reef-destruction-china-asked-to-pay/

^[6] https://thethaiger.com/ph/news/553313/

^[7] https://asiatimes.com/2023/09/philippines-on-cusp-of-new-south-china-sea-cold-war/

^[8] https://edition.cnn.com/2023/09/22/asia/south-china-sea-philippines-coral-reef-damage-intl-hnk/index.html

^[9] https://www.manilatimes.net/2023/09/21/news/ph-to-file-suit-vs-china/1910963

^[10] https://www.manilatimes.net/2023/09/21/news/ph-to-file-suit-vs-china/1910963

^[11] https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3235208/south-china-sea-philippines-may-file-case-against-china-international-tribunal-over-alleged-damaged

^[12] https://www.manilatimes.net/2023/09/21/news/ph-to-file-suit-vs-china/1910963

^[13] https://edition.cnn.com/2023/09/22/asia/south-china-sea-philippines-coral-reef-damage-intl-hnk/index.html

^[14]https://www.philstar.com/headlines/2023/09/20/2297727/marcos-called-civilian-led-approach-ayungin-shoal-ntf-wps-says

* Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do.

Nguồn: RFA