BBC Tiếng Việt
Tình trạng thiếu kỹ sư kinh niên ở Việt Nam đang nổi lên như một thách thức chính đối với việc phát triển ngành công nghiệp bán dẫn tại nước này, và đối với kế hoạch của Mỹ nhằm thúc đẩy quốc gia Đông Nam Á này thành trung tâm sản xuất chip nhằm phòng ngừa rủi ro liên quan đến nguồn cung từ Trung Quốc, theo Reuters.
Công nghiệp bán dẫn dự kiến sẽ là tâm điểm trong chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Joe Biden tới Hà Nội vào 10/9 với mục tiêu chính thức nâng cấp mối quan hệ giữa hai nước. Ông Biden sẽ đề nghị hỗ trợ Việt Nam tăng cường sản xuất chip, quan chức Mỹ cho biết.
“Sản xuất tại các quốc gia bằng hữu” trong ngành công nghiệp bán dẫn chiến lược là một trong những động lực chính của Washington để thuyết phục lãnh đạo cộng sản Việt Nam đồng ý nâng cấp mối quan hệ. Hà Nội ban đầu lưỡng lự về việc này do lo ngại phản ứng từ Trung Quốc.
Việc nâng cấp mối quan hệ có thể mang lại hàng triệu USD từ đầu tư tư nhân và một số khoản tài trợ công cho ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam. Nhưng giới chức, nhà phân tích và các nhà đầu tư trong ngành công nghiệp này nói rằng một số lượng ít ỏi các chuyên gia được đào tạo sẽ là một trở ngại lớn cho sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp sản xuất chip.
“Số lượng các kỹ sư phần cứng hiện có thấp hơn nhiều con số cần thiết để hỗ trợ các khoản đầu tư hàng tỷ USD”, khoảng một phần mười nhu cầu dự đoán trong vòng 10 năm tới, ông Vũ Tú Thành, giám đốc văn phòng Hội đồng Doanh nhân Mỹ-ASEAN tại Việt Nam, cho hay.
Đất nước 100 triệu dân này chỉ có 5000 đến 6000 kỹ sư phần cứng được đào tạo cho ngành sản xuất chip, trong khi nhu cầu dự kiến khoảng 20.000 trong năm nay và 50.000 trong một thập kỷ, ông Thành nói, dẫn số liệu ước tính từ các công ty và các kỹ sư.
Ngoài ra còn có nguy cơ không đủ số lượng các kỹ sư phần mềm chip được đào tạo, theo ông Nguyễn Hùng, quản lý cao cấp về chuỗi cung ứng tại Đại học RMIT Việt Nam.
Các bộ của Việt Nam phụ trách về lao động, giáo dục, thông tin, công nghệ và ngoại giao chưa phản hồi đề nghị bình luận của Reuters.
Vị trí thống lĩnh của Trung Quốc
Ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam – nơi xuất khẩu sang Mỹ trị giá hơn nửa tỷ USD mỗi năm, theo số liệu của chính phủ Việt Nam, hiện đang tập trung vào khâu phụ trợ của chuỗi cung ứng – bao gồm lắp rắp, đóng gói và thử nghiệm chip dù đang chậm chạp mở rộng sang các lĩnh vực khác như thiết kế.
Nhà Trắng không nói rõ phân khúc nào trong ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam sẽ được ưu tiên, nhưng các giám đốc điều hành ngành công nghiệp này tại Mỹ đã chỉ ra rằng khâu phụ trợ là lĩnh vực tăng trưởng chính.
Trung Quốc đóng vai trò quan trọng trong các cân nhắc này. Gần 40% việc sản xuất phụ trợ trên toàn cầu là từ Trung Quốc vào năm 2019, theo Boston Consulting Group, trong khi chỉ 2% ở Mỹ, 27% ở Đài Loan, qua việc này mà Trung Quốc đẩy mạnh các hoạt động quân sự, làm dấy lên lo ngại về một cuộc xâm lược.
Điều này khiến phân khúc lắp ráp trở nên được tập trung nhất trong ngành công nghiệp bán dẫn, sau sản xuất chip. Không ở phân khúc nào Bắc Kinh lại nắm vai trò thống lĩnh như vậy.
Điều đó xảy ra bất chấp việc Intel đã hoạt động ở miền nam Việt Nam khoảng 15 năm với công xưởng lớn nhất thế giới để lắp ráp, đóng gói và thử nghiệm chip.
Nhưng, trong một dấu hiệu của sự quan tâm ngày càng tăng, đối thủ Amkor đang xây gần Hà Nội “một đại công xưởng hiện đại để lắp ráp và thử nghiệm bán dẫn”, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen trả lời trong chuyến thăm tới Hà Nội tháng trước.
Có thể sẽ có thêm đầu tư tư nhân, đặc biệt nếu một phần đáng kể trong 500 triệu USD theo Đạo luật CHIS của Mỹ cho chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu được đầu tư vào Việt Nam.
Mỹ cũng quan tâm tới việc thúc đẩy khả năng cung ứng vật liệu thô cho sản xuất chip của Việt Nam, đặc biệt là đất hiếm. Việt Nam ước tính là nước có trữ lượng đất hiếm lớn thứ hai sau Trung Quốc, ông Hùng từ ĐH RMIT của Việt Nam, nói.
Việt Nam đang xâm nhập vào phân khúc thiết kế chip nhỏ hơn. Công ty phần mềm thiết kế chip Synopsys của Hoa Kỳ hoạt động ở đây, đối thủ Marvell có kế hoạch xây dựng một trung tâm “đẳng cấp thế giới” và các công ty địa phương đang mở rộng.
Việt Nam cũng thu hút sự quan tâm từ các nhà sản xuất máy sản xuất chip và có tham vọng xây dựng nhà máy sản xuất chất bán dẫn đầu tiên, vào cuối thập kỷ này.
Tuyển nhân công
Tuy nhiên, tham vọng trong lĩnh vực chất bán dẫn có thể chỉ là giấc mơ nếu việc thiếu nhân công lành nghề không được giải quyết thấu đáo, khiến Việt Nam trở nên dễ bị tổn thương hơn trước các đối thủ trong khu vực như Malaysia và Ấn Độ.
Intel đã liên tục thúc giục giới chức tăng cường số lượng công nhân lành nghề.
Intel đã xem xét nâng gần gấp đôi hoạt động trị giá 1,5 tỷ USD tại Việt Nam, theo các nguồn tin vào tháng trước, nhưng chưa rõ có phải nó vẫn chỉ là kế hoạch hay không sau khi thông báo các khoản đầu tư khổng lồ ở châu Âu vào tháng Sáu. Intel không hồi âm các đề nghị bình luận của Reuters.
Amkor có khoảng 60 cơ hội việc làm tại website của họ tại Việt Nam, chủ yếu là tuyển kỹ sư và quản lý.
Một giải pháp thay thế có thể là nới lỏng các quy định về giấy phép lao động đối với các kỹ sư nước ngoài, điều hiện thời “rất khó để có được nhanh chóng”, ông Thành từ Hội đồng Kinh doanh Mỹ-ASEAN nói – cho tới khi nguồn lao động lành nghề được tăng cường một cách đầy đủ.
Nhưng việc này đòi hỏi các thay đổi về quy định pháp luật, các thủ tục hành chính cần nhanh gọn hơn – điều không hề dễ dàng, theo một vài nhà ngoại giao và các doanh nhân tại Việt Nam.
Tổng thống Biden có ý định thảo luận với các lãnh đạo Việt Nam về các chương trình phát triển nhân lực, Nhà Trắng cho hay trong một thông cáo, việc này có thể giúp mở rộng các sáng kiến về đào tạo hiện có.
Nguồn: BBC Tiếng Việt