Phan Thế Hải
Mới đây, chính quyền thành phố cảng Mariupol của Ukraine đã rơi vào tay quân Nga sau một cuộc bao vây kinh hoàng hồi đầu năm. Người Nga đã hạ gục đài tưởng niệm các nạn nhân Ukraine trong nạn đói của Stalin hôm thứ Tư, 19/10/2022.
Kyiv gọi nạn đói do con người tạo ra vào những năm 1930 dưới thời Joseph Stalin là một tội ác diệt chủng, trong khi Moskva coi đó là một tập phim của nạn đói trên khắp Liên bang Xô Viết.
Tượng đài được làm từ hai khối đá granit, trên cùng là thân cây lúa mì và dây thép gai.
Từ năm 1932 đến 1933, một nạn đói khủng khiếp đã diễn ra tại Liên bang Xô Viết. Gần 5 triệu người đã bị chết đói, trong đó có đến 4 triệu tại Ukraine. Được gọi là “holodomor” (diệt chủng bằng nạn đói), thảm trạng này không phải do thiên tai hay mất mùa, là mà hậu quả của chính sách cưỡng bức tập thể hóa ở nông thôn do Đảng Cộng Sản đưa ra, buộc nông dân phải từ bỏ mảnh đất thân yêu của họ để vào nông trang hợp tác.
Tại Ukraine, một loạt các chỉ thị trấn áp đã gây ra “nạn đói trong nạn đói, một thảm họa dành riêng cho người Ukraine”. Đó là danh sách đen các làng và nông trang cần phải trừng phạt vì không đạt chỉ tiêu về ngũ cốc, tịch thu tất cả những thứ gì có thể ăn được, kiểm soát biên giới không cho những người nông dân đói khổ ra khỏi làng…
Song song đó, là một chiến dịch đàn áp trí thức Ukraine: giáo sư, nhà văn, nghệ sĩ, linh mục bị vu khống, đày ải, tàn sát, nhằm hủy hoại từ gốc rễ mọi ý định dân tộc vừa chớm nở – bị coi là thách thức cho sự “đoàn kết” của Liên bang Xô Viết, được Stalin tưởng tượng ra.
“Diệt chủng bằng nạn đói” hoàn toàn bị che giấu trong thời Liên Xô cũ: về mặt chính thức, thì không hề có nạn đói. Các tài liệu lưu trữ bị hủy một cách có phương pháp, gây khó khăn cho mọi nghiên cứu về chủ đề này, ngoài những nhân chứng còn sống sót. Năm 1991, khi Liên Xô sụp đổ, người dân bắt đầu lên tiếng và các bằng chứng xuất hiện.
Nhà sử học kiêm nhà báo Anne Applebaum, đoạt giải thưởng Pulitzer năm 2004 với tác phẩm “Gu-lắc, một câu chuyện” lần này ra mắt cuốn sách gây chấn động “Nạn đói đỏ”. Tác phẩm kể lại một chương tang tóc trong quá khứ của Ukraine, nay đã trở thành một quốc gia độc lập nhưng luôn phải chiến đấu với nước láng giềng to lớn là Nga để bảo vệ chủ quyền.
Theo Anne Applebaum: Cuốn sách là sự tiếp nối những cuốn trước, theo một cách nào đó. Tôi đã viết hai cuốn khác về chủ nghĩa Stalin, và nay có thể coi như một bộ ba cuốn. Từ lâu tôi đã muốn tìm hiểu về nạn đói này: Tại sao nó xảy ra? Tại sao Nhà nước lại để xảy ra? và vì sao người dân lại chấp nhận?
Trong thập niên 80, nhà sử học tên tuổi Robert Conquest đã viết một tác phẩm nổi tiếng là “Mùa mưa đẫm máu”. Ngày nay khi chúng ta có thể tham khảo văn khố, thì thời kỳ này phải được mô tả cụ thể hơn, từ đầu cho đến cuối. Tôi muốn viết về lịch sử Liên Xô là vì vậy: chúng ta có thể tham khảo các tài liệu lưu trữ mới, các hồi ký, một điều không thể có được cách đây mười năm.
Phải chăng nạn đói không phải là không tránh được, nhưng Stalin vẫn để cho diễn ra?
Còn hơn thế nữa! Năm 1932, sự hỗn loạn, nạn đói ngự trị khắp nơi tại Liên bang Xô Viết, và Stalin biết rằng Ukraine sẽ bị ảnh hưởng nặng nhất. Ông ta đã có một loạt quyết định vào mùa thu 1932, nhằm làm trầm trọng thêm nạn đói ở Ukraine. Quota (chỉ tiêu) ngũ cốc phải nộp được tăng lên, kèm theo các đạo luật làm giảm đi khả năng sử dụng ngôn ngữ Ukraine. Nói cách khác, đây là sự tấn công vào bản sắc Ukraine. Có những vụ bắt bớ hàng loạt trí thức. Stalin muốn thông qua sự hỗn loạn từ nạn đói để tiêu diệt chí hướng xác lập chủ quyền Ukraine.
Lịch sử nạn đói cho thấy tư duy của Moskva về Ukraine. Điều làm Stalin lo sợ là khả năng nổ ra một phong trào quốc gia Ukraine, tách rời Ukraine ra khỏi Liên Xô, thách thức lý tưởng Bôn-sê-vich. Stalin lo ngại chủ nghĩa dân tộc tự do phương Tây và ý hướng dân chủ, sợ Ukraine quan hệ chặt chẽ hơn với phương Tây.
Những điều lo ngại của Stalin nay vẫn tiếp tục ám ảnh Putin. Việc nghiên cứu lịch sử một cách nghiêm túc sẽ tìm ra câu trả lời cho cuộc chiến mà Putin đang tiến hành ở Ukraine!
P.T.H.
Nguồn: Fb Anh Tran