Cù Tuấn dịch từ New York Times
Một người lính Ukraine đứng trên tháp pháo của một chiếc xe tăng Nga bị bỏ lại gần một ngôi làng ở ngoại ô Izium, miền đông Ukraine hôm 11/9
Tóm tắt: Quân đội Ukraine đang đánh giá xem quân của họ có thể tấn công thêm được bao xa, trước nguy cơ về khả năng giữ các phòng tuyến mới của họ. Các nhà lãnh đạo Nga thì đang cố gắng tập hợp lại quân sau một cuộc tháo chạy đầy kịch tính và gây mất tinh thần.
Sau cuộc tấn công thần tốc của Ukraine ở phía đông bắc khiến quân Nga phải rút lui trong hỗn loạn và mở rộng chiến trường thêm hàng trăm dặm, các nhà lãnh đạo Ukraine hôm 12/9 đã suy tính cho những quyết định quan trọng có thể xác định diễn biến ngắn hạn của cuộc chiến.
Việc kéo giãn lực lượng Ukraine – một lực lượng quân đội vẫn còn nhỏ hơn và được trang bị kém hơn nhiều so với quân đội Nga – đi quá xa có thể khiến quân đội Ukraine trở nên dễ bị tấn công. Di chuyển quá chậm hoặc không đúng chỗ thì có thể khiến cơ hội bị lãng phí. Và việc chờ đợi quá lâu có thể khiến tiền tuyến trở nên cố định/đóng băng khi mùa đông bắt đầu.
Bằng cách đẩy bật quân đội Nga khỏi một phần lớn lãnh thổ chiến lược ở khu vực đông bắc Kharkiv, quân Ukraine giờ đây đã có được vị thế để thực hiện tấn công vào Donbas, lãnh thổ phía đông gồm các vùng công nghiệp hóa mà Tổng thống Nga, Vladimir V. Putin coi là trọng tâm trong cuộc chiến của mình. Ngay trước khi cho quân Nga tràn qua biên giới vào tháng 2, ông Putin đã tuyên bố Donbas độc lập, tách khỏi Ukraine và ông coi chủ quyền của khu vực này như một lý do chính đáng cho cuộc xâm lược.
Nga hiện nắm quyền kiểm soát gần 90% Donbas, nơi tập trung quân đội của họ sau thất bại đáng kinh ngạc xung quanh thủ đô Kyiv vào mùa xuân. Nếu Ukraine chiếm lại dù chỉ một phần của khu vực này, đó sẽ là một đòn đánh gây xấu hổ đối với Điện Kremlin.
Hôm thứ Hai 12/9, quân đội Ukraine tuyên bố đã giành được thêm 20 thị trấn và làng mạc Ukraine trong khu vực Kharkiv do Nga kiểm soát, thêm vào hàng trăm dặm vuông mà họ đã chiếm lại ở phía đông bắc. Quân đội Ukraine cũng cho biết họ đã tái chiếm gần 200 dặm vuông ở khu vực phía nam Kherson trong những ngày gần đây, khi các lực lượng của họ cố gắng bao vây hàng nghìn quân Nga đóng quân ở phía tây sông Dnipro.
Các khẳng định của quân đội Ukraine không thể được xác minh một cách độc lập, nhưng các nhà phân tích phương Tây, bao gồm cả Lầu Năm Góc, nói rằng Ukraine về tổng thể đã có được các bước tiến nhanh chóng khi lực lượng Nga đang rút lui.
Nhưng Ukraine phải đối mặt với những cạm bẫy nghiêm trọng tiềm ẩn nếu họ đưa quân đi xa hơn nữa.
Bất kỳ bước tiến nào trong tương lai sẽ có nghĩa là quân đội Ukraine sẽ phải mở rộng hơn nữa các con đường tiếp tế của họ, gây thêm căng thẳng cho các đoàn xe vận tải nhiên liệu, đạn dược và quân tiếp viện khi họ phải di chuyển ra xa các trung tâm hậu cần đã thiết lập của mình.
John Blaxland, giáo sư nghiên cứu tình báo và an ninh tại Đại học Quốc gia Australia ở Canberra, cho biết điều đó có thể khiến các đơn vị Ukraine dễ bị tấn công. Mặc dù ông nói thêm rằng một cuộc phản công của Nga "không nhất thiết sẽ xảy ra", một phần vì tinh thần của quân đội Matxcơva dường như đang giảm sút.
Các quan chức Nga phải đối mặt với những câu hỏi hóc búa của riêng họ, đặc biệt là với phản ứng dữ dội ngày càng tăng đối với “hoạt động quân sự đặc biệt” của họ từ những tiếng nói đã từng ủng hộ chiến tranh ở Nga. Các nhà phân tích cho rằng, các nhà lãnh đạo quân sự của Nga sẽ phải xem xét rõ ràng thực tế về điều kiện hiện tại của các cánh quân của họ – đã cạn kiệt và mất tinh thần ở một số khu vực – để xác định xem họ có thể hoàn thành bao nhiêu mục tiêu của Matxcơva trong những tháng tới.
Họ cũng sẽ phải đối mặt với cấu trúc cứng nhắc của quân đội Nga và cuối cùng là các quyết định của ông Putin, người đã chống lại việc tổng động viên toàn quốc và tìm cách duy trì một cảm giác bình thường bên trong nước Nga.
Michael Kofman, Giám đốc nghiên cứu Nga tại C.N.A., một viện nghiên cứu ở Arlington, VA, cho biết cuộc tấn công hiện tại của Ukraine “là một bước đột phá nhanh chóng được thiết kế để tận dụng các vị trí thuận lợi, và lực lượng phòng thủ bị dàn mỏng của Nga”.
Với quyền chủ động hiện đang đứng về phía Ukraine, chuỗi chiến thắng gần đây xung quanh thành phố lớn thứ hai của đất nước này, Kharkiv, có nghĩa là quân đội Ukraine có khả năng tiến thêm về phía đông – trước khi quân Nga có thể tạo ra các tuyến phòng thủ mới.
Ông Kofman nói: “Ukraine hiện có các lựa chọn để khai thác động lực” ở Donbas. Ông nói thêm, quân Nga “sẽ ở thế phòng thủ trong tương lai gần”.
Khả năng Ukraine tái chiếm khoảng 1.000 dặm vuông xung quanh Kharkiv trong vài ngày chủ yếu được dự đoán từ sự rút lui của quân Nga, khi quân Nga tháo chạy để tránh bị bao vây và cô lập, đặc biệt là gần thành phố quan trọng về mặt chiến lược Izium.
Ông Kofman nói, việc Nga rút khỏi khu vực Kharkiv và Izium, vốn là một trung tâm đường sắt, đã khiến người Ukraine có “khả năng chuyển dịch nhanh chóng” đến những nơi khác trong nước. Ông cũng lưu ý rằng quân đội Ukraine có lợi thế về nhân lực và khả năng tiến hành "các hoạt động dọc theo nhiều trục", ám chỉ cuộc tấn công riêng biệt đang diễn ra ở phía nam Ukraine, gần thành phố cảng Kherson.
Các nhà phân tích cho biết khả năng tập hợp quân đội của Ukraine để tấn công theo hai hướng là một thành công đáng kể. Theo ước tính của tình báo phương Tây, cả Ukraine và Nga đều đã hứng chịu hàng chục nghìn thương vong, và cả hai nước đều dựa vào các đơn vị quân khác nhau để củng cố quân số trên mặt trận.
Dọc theo mặt trận mới được thành lập của Ukraine ở khu vực Kharkiv, quân đội Ukraine không chỉ phải chuẩn bị cho những bước tiến trong tương lai mà còn phải củng cố những địa bàn họ đã chiếm được.
Giữ chắc lãnh thổ là một thách thức đòi hỏi nhiều tài nguyên theo đúng nghĩa của nó. Tại các thị trấn và làng mạc đã chiếm lại được, các đơn vị Ukraine phải dò quét chất nổ, bao gồm cả bên trong các thiết bị bị bỏ lại của Nga, đồng thời tìm kiếm những kẻ phá hoại tiềm năng. Khi những nhiệm vụ đó hoàn thành, các dịch vụ khẩn cấp như cảnh sát và đội xử lý bom mới có thể đến.
Quân đội Nga dường như đã bỏ lại một lượng lớn thiết bị giống như họ đã bỏ lại trong lần rút lui vội vã khỏi Kyiv. Một binh sĩ quen thuộc với trận chiến cho biết, một đơn vị tham gia cuộc tấn công xung quanh Kharkiv đã lấy được rất nhiều thiết bị của Nga, bao gồm cả xe tăng và đạn dược, đến nỗi các đơn vị khác đang tìm cách sử dụng nó để bổ sung cho chính họ.
Vũ khí của Nga mà Ukraine chiếm được là rất hữu ích cho Ukraine. Mọi phương tiện chức năng của Nga bị thu giữ trong cuộc tấn công vừa qua có thể sẽ được đưa ra tiền tuyến trong vài tuần, nếu không nói là vài ngày, thay thế các vũ khí thời Liên Xô cũ kỹ của Ukraine.
Ông Kofman nói: “Quân Nga đã bỏ lại rất nhiều trang thiết bị, và nói thêm rằng “các vấn đề về nhân lực và quân đội sẵn sàng tham chiến” chỉ làm quân Nga phải chịu khó khăn hơn.
Nhưng cánh cửa cơ hội của Ukraine để tận dụng sự suy thoái về tinh thần và sự tháo chạy của quân Nga đang càng ngày càng hẹp.
Mỗi ngày trôi qua, quân Nga có thời gian để đào thêm chiến hào và thu thập quân tiếp viện, vẽ các tuyến phòng thủ mới và chuẩn bị trở lại nguyên trạng kéo dài hàng tháng trước đây với các màn đấu pháo. Các tài khoản mạng xã hội thân Nga đã đăng tải hình ảnh các lực lượng Chechnya thân Nga và thân Kremlin đang tập hợp để triển khai ở Ukraine hoặc tiến ra mặt trận.
Nga vẫn giữ được lợi thế về vũ khí và vật tư, và ông Putin trong suốt cuộc chiến không có dấu hiệu ngừng công kích Ukraine. Tuần trước, ông vẫn khẳng định Nga "không mất gì và sẽ không mất gì", bác bỏ mọi thương vong quân sự cho đến thời điểm đó.
Xung quanh Lyman, một thành phố nhỏ ở Donbas, quân cố thủ của Nga dường như đã đánh trả các cuộc tấn công gần đây của Ukraine. Xa hơn về phía đông nam, gần làng Pisky, các cuộc tấn công của Ukraine dường như cũng không có hiệu quả, theo các tài khoản mạng xã hội thân Nga. Thành phố Bakhmut do Ukraine nắm giữ, cũng ở Donbas, đang bị pháo kích dữ dội, kể cả ở trung tâm thành phố.
Địa hình như sông và rừng càng cản trở những bước tiến của quân Ukraine. Gần Izium, quân Nga đã rút lui qua sông Oskil, vốn chảy từ bắc xuống nam và nối với sông Siversky Donets, chảy về phía đông nam vào Donbas.
Cả hai con sông này đều được quân đội Nga sử dụng làm tuyến phòng thủ tự nhiên, đảm bảo rằng các lực lượng Ukraine có thể dễ dàng bị nhắm bắn một khi họ cố gắng vượt qua một số cây cầu nhất định.
Hai con sông này, với lợi thế của bên phòng thủ có thể nã pháo vào quân tấn công vượt sông, đã được cả Ukraine và Nga sử dụng để gây ra rất nhiều thương vong cho bên kia – như con sông Oskil đã được sử dụng vào năm 1942, khi các tay súng bắn tỉa và pháo binh của Liên Xô ở phía đông đã làm chậm bước tiến của Đức Quốc xã về phía Matxcơva.
Các nhà phân tích cho biết, với việc các tuyến phòng thủ Kharkiv của Nga bị phá hủy và quân đội của họ di chuyển sang nơi khác, các chiến tuyến cuối cùng còn lại của Nga – những chiến tuyến ở Donbas và phía nam Ukraine – có khả năng sẽ là nơi diễn ra phần còn lại của các cuộc giao tranh dữ dội trên đất liền.
Nhưng vào tối Chủ nhật 11/9, Matxcơva đã thể hiện rằng Nga sẵn sàng trừng phạt Ukraine sau những thành công quân sự tại Kharkiv bằng cách phóng tên lửa hành trình vào các nhà máy điện và trạm biến áp của Ukraine ở miền đông đất nước này.
Lời nhắc nhở của Nga là rất rõ ràng: Dù Nga đã thua một trận, cuộc chiến còn lâu mới kết thúc.
Hình ảnh:
Nhân viên dịch vụ khẩn cấp đang chữa cháy tại một đồn cảnh sát tại Kharkiv khi đồn này bị Nga pháo kích.
Người dân thành phố Kharkiv xếp hàng lấy nước từ một giếng khoan sau khi dịch vụ nước sạch của họ bị ngưng do bị Nga pháo kích.
Quân Ukraine đang kiểm kê một kho đạn do quân Nga bỏ lại tại làng Udy, thành phố Zolochiv, tỉnh Kharkiv.
C.T.
Nguồn: FB Cù Tuấn