Lương Tạ
Gửi tới BBC News Tiếng Việt từ Nam California, Hoa Kỳ
Kết quả của cuộc bầu cử 2020 của Mỹ đã làm cả hai phía Cộng Hoà và Dân chủ bất ngờ. Làn sóng xanh đã không tới như dự đoán.
Trump thua khít khao, Dân chủ mất ít nhất 5 ghế Hạ viện, và Thượng viện dự đoán sẽ vẫn nằm trong tay đảng Cộng hòa với xác suất cao. Hơn 70 triệu cử tri bầu cho Tổng thống Trump.
Có 5 lý do nổi bật quyết định cuộc bầu cử này: Con người Tổng thống Trump, đường hướng kinh tế, an toàn xã hội, sắc tộc, và sau cùng là đối thủ Joe Biden.
Ngoài nhiều yếu tố phụ khác nhau, yếu tố chính Tổng thống Trump thua là vì ông mất đi các bang miền trung tây Michigan, Wisconsin, Pensylvania, một cách khít khao.
Trước thời Trump, các bang này là các bang Dân chủ. Những thập niên gần đây, công việc của các bang này càng ngày càng xuống. Liên đoàn lao động thân Dân chủ vẫn còn đó, nhưng việc làm của thành viên dần tiêu tan. Trump, ứng cử viên mới mẻ năm 2016, đã hứa hẹn công việc để người ta bầu cho ông, và ông đã thắng.
Nhưng chính những bang này đã từ chối cho ông thêm một nhiệm kỳ. Một phần, là đời sống họ cũng không khá hơn cho mấy, hai là cá nhân của Tổng thống Trump, một người đương nhiệm, đã làm cho họ mất tin tưởng, từ tính cách, tới đối phó đại dịch.
Tổng thống Trump đã tạo cho nhiều người ấn tượng tốt về khả năng kinh tế của ông qua thành tích trước đại dịch. Nên số người đi bầu cho ông cả nước, phần nhiều vì lý do hy vọng qua đại dịch kinh tế sẽ lên, và vì họ sợ xã hội mất an toàn, mặc dù họ không thích tính cách của ông.
Đáng lẽ ra, Tổng thống Trump đã được tái cử, vì kinh tế đang trên đà phát triển một cách ấn tượng, trước đại dịch. Nhưng những sự kiện hiếm có xảy ra, đã bộc lộ mặt yếu kém của ông về con người, từ đại dịch, cho đến xung đột sắc tộc.
Bản thân ông vì quen sống trong giàu sang tột đỉnh, nên không có khả năng đồng cảm với thế giới bình thường của dân Mỹ. Ấn tượng chung của người dân Mỹ từ chối ông là ông đã không đối phó với đại dịch một cách thật tâm, không khôn khéo trong vấn đề giải quyết sắc tộc. Có thể ví ông như là một người cha chỉ biết mang tiền về, nhưng lại yếu kém về lo cho gia đình khi có nạn.
Dân Mỹ, phần đông vẫn còn nghiêng về hướng bảo thủ, an toàn xã hội và kinh tế tự do là chính. Đảng Cộng Hoà đã thành công nhiều trong việc dán nhãn đảng Dân chủ là không bảo đảm an toàn xã hội, kinh tế xã hội chủ nghĩa. Những khẩu hiệu “Bãi bỏ cảnh sát” và những tư tưởng cấp tiến một cách lý tưởng hóa, được thông tin giả phóng đại, đã làm cho nhiều dân Mỹ chọn Tổng thống Trump. Thua Florida hơn 3% là một chứng cớ.
Dĩ nhiên là có nhiều chi tiết có thể bàn cãi trong những khẩu hiệu như “Bãi bỏ cảnh sát”, nhưng những thông điệp này đã gây lo sợ không ít cho người dân bình thường.
Có lẽ, người đạt được nhiều nhất, là ông Biden. Kinh nghiệm 47 năm ôn hòa trong chính trường với hiểu biết cả hai bên, đã giúp ông thấy được vấn đề, và chắc chắn hơn với chiến lược và thông điệp của ông.
Nguồn hình ảnh: GETTY IMAGES
Chiến lược chính của ông Biden là “lấy lại linh hồn của nước Mỹ” – Restore the Soul of America. Vì thế ông để cho Tổng thống Trump tự vận động chống lại chính ông Trump, qua những trình diễn công chúng của ông, và hậu quả của chính ông tạo ra. Từ cách đối phó dịch, cho đến đối phó con người.
Ông Biden vẫn “vận động từ hầm nhà ông”, biểu tượng cho cách đối phó tránh dịch có trách nhiệm của ông.
Ông không cho người của ông đi gõ cửa từng nhà vì sẽ có tiếp xúc trong đại dịch, trái với phía đảng Cộng hòa. Rất nhiều lúc, phe Dân chủ đã rất nóng lòng để đi từng nhà, kể cả đưa vấn đề ra trang nhất của truyền thông. Ông không thay đổi chiến lược. Ông kiên định chiến lược gìn giữ tư cách, nhân phẩm của ban vận động tranh cử của ông, biểu tượng cái gì đẹp nhất của nước Mỹ, để cho người dân thấy sự khác biệt giữa 4 năm rối loạn vừa qua, và bức hình tương lai ông làm Tổng thống.
Khi Tổng thống Trump bị dính COVID-19, ông Biden lúc đó, đã không đánh người ngã ngựa. Ngược lại, ông đã ra lệnh lấy tất cả các quảng cáo truyền hình có tính cách tấn công ông Trump xuống, trong hai tuần ông Trump dưỡng bệnh.
Khi được hỏi tại sao ông không tấn công các con của ông Trump, như ông Trump tấn công con ông, ông trả lời: “Tôi đấu với ông Trump chứ đâu có đấu với con ông Trump”. Khi nhìn tất cả những phát biểu của ông Biden, và các tấn công của ông Trump, chúng ta thấy rõ ràng sự khác biệt về bản tính hai con người.
Nếu không phải ông Biden là ứng cử viên ôn hòa và có chiến lược kiên định, kết quả đã khác. Con số ông thắng khít khao. Vì chống Trump, nồng nhiệt của phe cấp tiến đã rõ ràng nhưng cũng không tạo ra được những cơn sóng xanh lớn để giành chiến thắng cho lưỡng viện.
Chính ông Biden đã biết điều đó, nên ông đã tận dụng cơ hội trong các buổi tranh luận, để khẳng định rằng ông không ủng hộ bãi bỏ cảnh sát, và không đưa đất nước vào con đường xã hội chủ nghĩa.
Ông Biden nhậm chức Tổng thống, chắc chắn, trong hoàn cảnh cực kỳ khó khăn, và tư thế không hoàn toàn thượng phong. Hạ viện Dân chủ nắm đa số mỏng, phe cấp tiến đòi hỏi cải tổ. Gần 48%, hay 70 triệu dân Mỹ bầu cho đối thủ của ông, với những đòi hỏi thiên hữu khác nhau, nhưng kinh tế là một lý do lớn.
Thượng viện hầu như Cộng hòa sẽ nắm đa số, và người tin tưởng thuyết âm mưu đã có một chân trong Quốc hội. Ông thừa hưởng một đất nước chia rẽ, từ ý tưởng cho đến cách đối phó đại dịch, kinh tế èo uột, sắc tộc, và nhất là trong lúc đại dịch lên cao nhất, làm trì trệ sức năng động của người dân Mỹ. Gánh nặng của ông hoàn toàn không phải nhỏ.
Chính trị Mỹ, trong quá khứ, nghệ thuật điều đình, và đối thoại với tôn trọng, để đi tới thỏa hiệp, đã giúp cho nước Mỹ lớn mạnh vì tính chất đoàn kết chung. Chỉ mới nhiều năm gần đây, nghệ thuật đó đã mất đi, nhường chỗ cho hai thái cực chỏi nhau, ngày càng lớn, đến độ không ai tin ai. Mỗi nhóm có tư tưởng trong thế giới của chính họ, và đòi hỏi của chính họ.
Có câu, thời thế tạo anh hùng. Nhưng chỉ có người có bản lãnh hợp với lúc và hợp với thời, mới có thể thành anh hùng được.
Nguồn hình ảnh: JOE RAEDLE/GETTY IMAGES
Trong tất cả các lãnh đạo, Tổng thống đắc cử Biden là người đó, để nắm trọng trách đưa con thuyền nước Mỹ trở lại đúng hướng.
Ông là một con người ôn hòa. Ông được biết là người có thể đưa nhiều người tư tưởng bất đồng ngồi lại với nhau để cùng giải quyết vấn đề. Ông đã chứng tỏ quyết tâm khắc phục bệnh nói lắp, ông có quyết tâm đi theo con đường của ông đến cùng. Ông là người ưu tiên sự đoàn kết và rất hiểu đất nước Mỹ cần gì trong lúc này, mặc dù điều này gần như không thể xảy ra với tình trạng xanh nước, đỏ lửa rõ nết như hiện nay.
Trong bài phát biểu nhận chiến thắng, Tổng thống đắc cử Biden nói: “Tôi tranh cử với tư cách là một ứng cử viên đảng Dân chủ đầy tự hào. Nhưng tôi sẽ trở thành Tổng thống của người dân Hoa Kỳ. Tôi sẽ dốc hết sức cho những người đã bầu cho tôi cũng như những người không bầu cho tôi”.
Về vấn đề liên quan với Việt Nam, khác với Joe Biden, Tổng thống Trump chưa từng nêu lên hay có quan tâm cá nhân về sự bành trướng của Trung Quốc hay nhân quyền cho Việt Nam, mặc dù ông có nhiều cơ hội trực diện với chính quyền Việt Nam.
Mặt khác, qua nhiều chính phủ Mỹ, chính sách của Mỹ luôn trong tư thế ngăn chận sự bành trướng của Trung Quốc. Chính sách chống bành trướng của Mỹ vẫn tiếp tục, nhưng cá nhân của Tổng thống đắc cử Joe Biden sẵn sàng mang vấn đề nhân quyền và ngăn chận bành trướng của Trung Quốc trở thành trọng tâm.
Nguồn hình ảnh: GETTY IMAGES
Chụp lại hình ảnh, Chủ tịch nước – Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống đắc cử Joe Biden
Trong tâm thư của ứng cử viên Tổng thống Joe Biden gửi tới cộng đồng Việt Nam gần đây, ông viết:
“Tại Đông Nam Á, chúng ta sẽ khôi phục vai trò lãnh đạo của Hoa Kỳ trong các thể chế khu vực như Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và làm việc với các đối tác của chúng ta để giải quyết tình trạng bành trướng của Trung Quốc, bao gồm tại Biển Đông. Tôi sẽ cải thiện những chính sách quan trọng của chính quyền Obama-Biden đối với Việt Nam, nỗ lực gỡ bỏ bom mìn còn sót lại, giải quyết các tác hại của chất độc da cam, củng cố an ninh biển, và tranh đấu cho nhân quyền”.
Thay vì bãi bỏ Hiệp định xuyên Thái Bình Dương có nhiều đồng minh liên kết, như Tổng thống Trump, ông Biden cũng sẽ theo chính sách của Obama, liên kết đồng minh để chống lại Trung Quốc. Biden tuyên bố rằng “Hoa Kỳ cần phải cứng rắn với Trung Quốc… Cách hiệu quả nhất để đối mặt với thách thức đó là xây dựng một mặt trận thống nhất của các đồng minh và đối tác của Hoa Kỳ để đối đầu với các hành vi lạm dụng của Trung Quốc”.
L.T.
Nguồn: bbc.com/vietnamese