Những giọt nước mắt
của Phạm Toàn
Nguyễn Quang Dy
“Không thể đạt được điều gì tốt đẹp trên thế gian này nếu thiếu tâm huyết” (Nothing great in the world has been accomplished without passion” (Hegel, 1770-1831).
Hôm qua vào IPICK tôi giật mình thấy bài của Phạm Toàn (Ngẫu hứng âm nhạc) do Phạm Xuân Nguyên Posted (25/5), cùng tấm hình do Trần Quốc Trọng chụp. Phạm Toàn đang kéo áo chùi nước mắt khi PXN đọc cho ông nghe diễn văn nhậm chức của Zelensky (tân Tổng thống Ukraine). Đây là một tấm hình biết nói đầy cảm xúc (speaks volumes).
Nếu Gallup Poll nhìn thấy tấm hình này và hiểu câu chuyện, chắc họ sẽ không đánh giá Việt Nam là “một trong những nước vô cảm nhất thế giới”. Trong danh mục 20 bài được đọc nhiều nhất trên IPICK sáng nay có nhiều bài về phim “Vợ ba”, nhưng không biết có bao nhiêu người đọc bài của Phạm Toàn và xúc động trước tấm hình ông đang lặng lẽ chùi nước mắt trước những biến chuyển khôn lường của Ukraine (chứ không phải của Việt Nam). Tranh cãi về phim “Vợ Ba” là quyền tự do ngôn luận, nhưng không thể cứu được đất nước này.
Lần trước khi chúng tôi đến thăm Phạm Toàn, ông đang ôm bụng rên vì cơn đau, nhưng vẫn nói về cuộc hội thảo sắp tới của nhóm Cánh Buồm và những việc cần làm. Dường như cả cuộc đời ông chỉ nghĩ đến trẻ em. Ngay trong bài Ngẫu hứng âm nhạc, khi thể xác đang bị đau vì bạo bệnh hành hạ, ông vẫn hồn nhiên dành phần cuối bài nói về 3 vấn đề cốt lõi của giáo dục tiểu học. Có lẽ đây là những lời cuối cùng và những giọt nước mắt cuối cùng.
Trước tấm hình ông lão 88 tuổi đang chùi nước mắt khi nghe bài diễn văn của Zelensky, và những lời tâm huyết trong Ngẫu hứng âm nhạc mà ông đọc cho học trò ghi lại như “Tiếng hát Thiên nga”, chắc ai cũng muốn khóc. Ai cũng cầu mong cho ông sống thêm vài tuổi, không phải để chúc thọ 90 tuổi, mà để ông làm nốt những gì mà cả cuộc đời tâm huyết theo đuổi. Ai cũng cầu mong cho Phạm Toàn bớt đau trước quy luật “sinh-lão-bệnh-tử”.
Trong khi ngành giáo dục chi hàng ngàn tỷ đồng cho các dự án hoành tráng nhưng vẫn không làm được bộ sách giáo khoa mới (như vẫn “chém gió”), và đang loay hoay đối phó với quốc nạn chạy điểm vào mùa thi (như “đến hẹn lại lên”), thì ông lão 88 tuổi này vẫn cặm cụi một mình làm sách giáo khoa Cánh Buồm (tuy không có kinh phí). Ngay trong lúc bị bạo bệnh hành hạ, ông vẫn không nghĩ đến chính mình, mà chỉ nghĩ đến giáo dục trẻ em.
Đến cuối đời, tài sản của Phạm Toàn không có gì khác ngoài tủ sách Cánh Buồm và tấm lòng nhân ái dành cho trẻ em. Nơi ông đang ở cũng là một căn hộ được thuê tạm làm trụ sở dự án Cánh Buồm. Bài Ngẫu hứng âm nhạc như “Tiếng hát Thiên nga”. Người ta kể rằng khi con thiên nga già biết mình sắp phải rời bỏ thế gian này, nó cố gắng hết sức bay lên thật cao và cất lên tiếng kêu cuối cùng đến não lòng, trước khi thả mình rơi xuống…
Phạm Toàn là một ông lão Nhâm Thân đã 88 tuổi, nhưng vẫn “không chịu già”. Bất chấp quy luật “sinh-lão-bệnh-tử”, ông vẫn hồn nhiên vui vẻ làm việc cùng các bạn trẻ Cánh Buồm. Từ Trường Thực nghiệm đến trang Bauxite Việt Nam, đến dự án Cánh Buồm, ông vẫn không chịu bỏ cuộc. Có thể nói Phạm Toàn là một nhà giáo “Của Dân, Do Dân, Vì Dân”!
Thế mà ông vẫn hồn nhiên và hóm hỉnh: “Lỗi tại tôi, lỗi tại tôi!”
Lạ thay, đất nước này chẳng ai có lỗi!
Thiện tai, thiện tai!
N.Q.D.
26/5/2019
Tiễn biệt Phạm Toàn
Người ta nói “cái bắt tay nào cũng có thể là cái bắt tay cuối cùng”. Phạm Toàn đã rời bỏ thế giới hỗn độn và khổ đau này để về nơi vĩnh hằng lúc 6h42 ngày 26/6/2019 (24/5 Kỷ Hợi) hưởng thọ 88 tuổi. Nhưng ông lão Nhâm Thân này đã sống và làm việc quá nhiều cho đời, cho trẻ em, cho khai dân trí, nhiều hơn tất cả chúng ta. Tại nhà tang lễ người ta hay khóc than, thương tiếc người quá cố. Nhưng tôi sẽ cố nuốt nước mắt để vui vẻ tiễn biệt ông sang thế giới bên kia, như ông vẫn vui vẻ hồn nhiên trước mọi sự cố cuộc đời, kể cả bạo bệnh và cái chết. Tôi tin ông sẽ tiếp tục làm việc cho Cánh Buồm ở thế giới bên kia, với một sứ mệnh mới.
Cái chết không phải là điểm kết thúc, mà chỉ là điểm nối tiếp trên con đường thiên lý xuyên thời gian và không gian, mà linh hồn con người vẫn tồn tại qua vô lượng kiếp. Lão Tử đã nói “Con đường Thiên lý bắt đầu bằng một bước chân” (A journey of a thousand miles begins with a single step”. Với Cánh Buồm (như đứa con tinh thần) Phạm Toàn đã đi được nhiều bước dài trên con đường thiên lý của mình. Ai sẽ tiếp tục nuôi dưỡng Cánh Buồm thay ông đây? Chắc không phải Bộ Giáo dục. Ở một nơi nào đó vô thường, Phạm Toàn chắc vẫn mỉm cười hồn nhiên nhìn những kẻ ở lại đang xoay xở trong cái thế giới hỗn độn và khổ đau.
Muốn cầu nguyện cho linh hồn Phạm Toàn được bình an ở nơi vĩnh hằng, hãy cầu nguyện và làm gì đó cho Cánh Buồm được vĩnh cửu, như ông hằng mong muốn. Để tiễn biệt người bạn vong niên, xin tặng ông mấy câu trộm nghĩ hôm qua, sau khi biết tin buồn:
Thế gian sinh tử vô thường
Nhân duyên li hợp tiếc thương Phạm Toàn
Cánh Buồm lặng gió dở dang
Biết ai tiếp bước Phạm Toàn đã đi…
N.Q.D.
26/6/2019
Tác giả gửi BVN