KTS, HS Lý Trực Dũng
HĐND TP HCM thử làm khoảng 2.000 phiếu khảo sát hỏi nhiều tầng lớp nhân dân Thành phố xem họ ủng hộ hay phản đối dự án này để biết việc xây dựng nhà hát giao hưởng ở Thủ Thiêm có “cấp bách và dân cần” hay không.
Với sự giao thoa của các nền văn minh, văn hóa trên thế giới ở thế kỷ 21 này thì việc Việt Nam xây dựng một Nhà hát giao hưởng có 1.700 chỗ cũng là bình thường. Vấn đề là thời điểm, địa điểm. Bất bình thường là nhà hát này đã có kế hoạch xây dựng từ 20 năm trước nhưng nay bỗng nhiên được HĐND thông qua trong tháng 10/2018 với lý do: “cấp bách và dân cần”.
Có thật lãnh đạo Thành phố HCM quan tâm đến phát triển âm nhạc, nhất là âm nhạc cổ điển, ở ngay Thành phố này?
Sau 30/4/1075 Sài Gòn có hơn 3,4 triệu người mà Thành phố đã có hơn 60 rạp hát và nhà hát lớn nhỏ, trong đó có cả các nhà hát có tới 400 – 500 chỗ ngồi. Đáng buồn đến nay hơn 50/60 rạp hát, nhà hát tiếp quản từ Sài Gòn thì gần như bỏ hoang, hoặc bán đất, hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng biến thành quán cơm, quán nhậu, bãi giữ xe, quán cà phê, quán bar… Ví dụ rạp Majestic Sài Gòn (Đồng Khởi) trở thành nhà hàng Majestic. Rạp Eden (Đồng Khởi) thành thương mại. Rạp Đại Nam (Trần Hưng Đạo) trở thành khách sạn Đại Nam. Rạp Hồng Bàng (Pasteur) trở thành phòng game online. Nhà hát Bến Thành quận 1 luôn được “tận dụng” cho thuê tổ chức hội nghi, tiệc cưới, tận dụng làm quán cà phê, nơi tập gym, khiêu vũ, để xe. Vì sao?
Địa điểm xây dựng:
Địa điểm mới dành cho nhà hát ở Thủ Thiêm ở một bãi đất hoang chưa có sơ sở hạ tầng không thể xem là hợp lý. Theo tôi, nếu quyết tâm thì từ lâu lãnh đạo Thành phố HCM đã tìm được địa điểm hợp lý, xứng đáng để xây nhà hát giao hưởng này như là một biểu tượng văn hóa ngay ở trung tâm Thành phố. Đáng tiếc các khu đất đắc địa này không biết vì lý do gì mà chúng đã được dành cho các ông lớn bất động sản xây cao ốc!?
Vốn đầu tư và thời gian xây dựng:
Theo hiểu biết của tôi với một công trình khá tham vọng như nhà hát giao hưởng Thủ Thiêm có 1.700 chỗ ngồi thì vốn dự kiến bao đầu 1.508 tỉ khoảng 68 triệu US đô sẽ phải tăng lên ít nhất là 4 lần, khoảng 270 triệu USD và thời gian thiết kế và xây dựng phải mất khoảng 8-10 năm. Xin lưu ý hầu như các nhà hát lớn trên thế giới đều đội vốn đầu tư lên rất nhiều lần. Nhà hát Sydney vốn đầu tư ban đầu đã tăng 14,3 lần, thời gian xây dựng từ 1959 -1973. Nhà hát Elbfilharmonie thời gian xây dựng 2005-2017, vốn đầu tư 866 triêu Euro, tăng hơn 4 lần so dự kiến ban đầu.
Lãnh đạo Thành phố HCM đã chi rất nhiều tỉ đồng và cho mua nhạc cụ đắt tiền dành cho dự án này từ mấy năm trước, hiện nay nhiều nhạc cụ đắt tiền này vẫn đắp kho! Mua nhạc cụ dành cho một nhà hát giao hưởng hoành tráng phải khoảng 8-10 năm nữa mới xây xong? Vì sao? Do quá nhiệt tình yêu nhạc cổ điển hay vì động cơ nào khác? Có giống như chuyện bên y tế mua thiết bị cực đắt tiền trong khi chưa có bệnh viện, đến khi bệnh viện xây xong thì thiết bị đắt tiền bị hỏng không thể sử dụng được vì bảo quản không tốt?
Có thực “cấp bách và dân cần”?
HĐND TP HCM không hề có bất kỳ cuộc khảo sát thăm dò nào mà tuyên bố xây dựng nhà hát giao hưởng Thủ Thiêm do “cấp bách và dân cần”! Ai, bao nhiêu người đã được hỏi, có biên bản thống kê không? Cá nhân tôi trong thập kỷ 70 khi đi khảo sát, lấy ý kiến của người dân ở Thành phố Erfurt, CHDC Đức về thiết kế, quy hoạch nhà ở cho người dân CHDC Đức phục vụ cho “Chương trình đến năm 1990 có đủ nhà ở cho người dân“ – Ghi chú mỗi người dân phải có đủ 15 m2 nhà ở – chúng tôi đã phát trên 5.000 phiếu hỏi các tầng lớp dân cư khác nhau, có độ tuổi khác nhau để tổng hợp và báo cáo cho cơ quan thẩm quyền để họ làm căn cứ.
Hiện nay người Việt Nam nào sẽ đi nghe nhạc giao hưởng?
Theo tôi hiện chỉ có một bộ phận rất nhỏ người Việt Nam chúng ta quan tâm và thỉnh thoảng sẵn sàng đi nghe nhạc giao hưởng. Còn tuyệt đại đa số người dân không muốn đi nghe. Lý do người nghe không những chỉ thích mà còn phải có hiểu biết kiến thức nhất định về âm nhạc cổ điển, trong khi hầu hết người dân Việt Nam mù nhạc lý.
Tôi tin trong 500 đại biểu Quốc hội Việt Nam đại diện cho 93 triệu người dân Viêt Nam hiện nay nếu đi xem hòa nhạc biểu diễn các bài của Johann Sebastian Bach, Ludwig van Beethoven hay Johannes Brahms… kéo dài 60 – 80 phút thì ít nhất ¾ số họ sẽ không hào hứng. Đơn giản họ không quen, không hiểu nhạc cổ điển nên việc phải nghe âm nhạc đó như là một sự tra tấn, hành xác. Cũng giống như các bạn Tây vào rạp hát buộc phải nghe người Việt chơi đàn nhị các bài dân ca cứ ò e í e suốt buổi mà họ không hiểu, thì họ cũng sẽ ngủ gật như thường.
Tôi biết hầu như tất cả các đại sứ và cán bộ sứ quán Việt Nam trong đó có nhiều người bạn của tôi ở các nước châu Âu trong suốt nhiệm kỳ 4 năm của mình không hề đi nghe hòa nhạc cổ điển. Ngay trong số hơn 200 sinh viên và nghiên cứu sinh đi học và nghiên cứu ở CHDC Đức năm 1966 (trong đó có tôi), thì suốt thời gian dài ấy chỉ có khoảng 5 bạn đi xem hòa nhạc giao hưởng ở các nhà hát nổi tiếng của Đức!
Tiếp cận với nền âm nhạc cổ điển, bác học là một quá trình dài, không thể cưỡng bức hay “kế hoạch hóa”, áp đặt kể cả khi có điều kiện. Trong hoàn cảnh kinh tế, xã hội hiện nay ở TP HCM có quá nhiều bất cập về vấn đề giao thông, an ninh xã hội… thì theo tôi chưa nên có ý tưởng xây dựng nhà hát giao hưởng Thủ Thiêm, nhất là việc quyết định này có thể làm người dân nghi ngờ có mối liên hệ nào đó để hợp pháp hóa với sai phạm rất lớn về đất đai hiện nay ở Thủ Thiêm.
Bởi vậy, sau những tranh cãi về dự án này, HĐND TP HCM thử làm khoảng 2.000 phiếu khảo sát hỏi nhiều tầng lớp nhân dân xem họ ủng hộ hay phản đối dự án này và cũng để biết việc xây dựng nhà hát giao hưởng Thủ Thiêm có “cấp bách và dân cần“ hay không.
L.T.D.
Tác giả gửi BVN