Hoài Nam
Hoan nghênh việc TP HCM đề xuất nhiều nội dung liên quan việc tạo cơ chế mở cho lĩnh vực giáo dục của thành phố này. Lâu nay, nền giáo dục Việt Nam bị đóng khung trong sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản. Nó không thể “mở”, không thể “tiếp cận xu hướng thế giới” nếu vẫn bị trói buộc bởi cái vòng kim cô ấy.
Bauxite Việt Nam
TP HCM đang đề xuất nhiều nội dung liên quan việc tạo cơ chế mở cho giáo dục thành phố. Điều này được lãnh đạo thể hiện khá rõ qua báo cáo của UBND thành phố về thi hành Luật Giáo dục gửi Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội.
Cụ thể, TP HCM đề xuất được linh hoạt, chủ động trong biên chế năm học thay vì 9 tháng/năm học như hiện nay. Cơ cấu giờ, tiết học cũng linh hoạt (học 1 buổi, 2 buổi hoặc học cả ngày). Theo lí giải của lãnh đạo thành phố, việc linh hoạt thời gian học để tiếp cận xu hướng thế giới và còn xuất phát từ đòi hỏi thực tế của địa phương là để giảm ùn tắc giao thông – một vấn đề nan giải, gây ức chế cho người dân và thiệt hại kinh tế rất lớn.
Mô hình đào tạo trên khá giống với đào tạo tín chỉ đang được áp dụng ở các trường ĐH. Hiệu trưởng một trường THPT ở TP HCM cho hay bản thân và và nhiều vị quản lí các trường không bất ngờ với đề xuất này. Những đề xuất đều đã được thể hiện trong các chỉ đạo chuyên môn, chỉ đạo năm học trước đây của sở. Cụ thể, trong phương hướng nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2017-2018 của sở, về công tác giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm có ghi rõ: Năm học 2017-2018 là năm học tiếp tục nâng cao vai trò, trách nhiệm của hiệu trưởng; phát huy tính tích cực, chủ động của tổ chuyên môn trong việc xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục nhà trường; sự tự chủ trong thực hiện chương trình trên cơ sở bảo đảm chuẩn kiến thức, kĩ năng và thời lượng dạy học, tạo điều kiện để các nhà trường tổ chức các chủ đề dạy học, các hoạt động trải nghiệm. Theo bà, mỗi lãnh đạo, mỗi trường học sẽ có kế hoạch và tổ chức hoạt động theo tinh thần của chỉ đạo. Như vậy, điều này sẽ tùy thuộc từng hiệu trưởng, từng trường. Có trường, có lãnh đạo mạnh dạn thực hiện nhưng có trường rất e dè nên giữ biên độ an toàn, làm như cách cũ.
Một vấn đề cũng được nhiều quản lí các trường đặt ra là ngành giáo dục TP HCM đề xuất tự chủ và có nhiều chỉ đạo để các trường chủ động trong các hoạt động chuyên môn. Nhưng trên thực tế là “mở mà trói”, sở rất chặt chẽ khi yêu cầu các trường thực hiện một kế hoạch nào đó như dạy học 2 buổi/ngày, tiết học ngoài nhà trường, các hoạt động ngoại khóa… đều phải trình kế hoạch một cách rất kĩ lưỡng. Chính việc “siết” này mà nhiều trường còn rất e ngại, không mạnh dạn trong việc thực hiện các kế hoạch, đi theo lối mòn cho… an toàn.
Nhiều quản lí trường học, giáo viên cũng bày tỏ ý kiến về việc đào tạo rút ngắn thời gian học cho học sinh là hợp lí và cần phải thực hiện. Nhiều học sinh hoàn toàn có khả năng học xong chương trình trước khung thời gian như hiện nay. Có em đủ năng lực kết thúc chương trình THPT trước 18 tuổi, không bị bó hẹp trong giới hạn nào. Từ đó, nhiều học sinh sẽ có nhiều lựa chọn, chủ động hơn trong các kế hoạch trong tương lai.
Hơn nữa, cũng phải nhìn vào thực tế việc học ngày càng “mở”, không còn bó hẹp việc học ở nhà trường, trong không gian lớp học thầy đọc trò chép. Học sinh có nhiều cơ hội học năng khiếu, kĩ năng, nâng cao… ngoài trường học. Việc học theo tín chỉ, rút ngắn thời gian học ở trường sẽ tạo thêm điều kiện để người học tiếp cận việc học linh hoạt nhất. Đó cũng là tiền đề của việc tự học và tạo thói quen học tập suốt đời.
Thầy Đỗ Minh Lợi (Trường THCS-THPT Hồng Hà – Gò Vấp) cho hay ông rất ủng hộ việc học theo tín chỉ ở phổ thông. Việc học theo tín chỉ giúp các em học sinh có thể rút ngắn thời gian học tập kiến thức, dành thời gian nhiều hơn cho học các kĩ năng, thực hành. Thực tế là giáo dục của chúng ta vẫn là nặng về lí thuyết, áp lực thi cử còn nhiều. Nếu các em học theo tín chỉ, gói gọn trong một số môn học, đăng kí thêm những môn học các em yêu thích, chủ động thời gian học, các em sẽ có phát huy thêm năng lực của mình.
Tuy nhiên, để thực hiện được điều này cũng đòi hỏi một sự chuẩn bị kĩ càng. Đó là tính tự chủ của các trường, chương trình, nội dung học phù hợp. Ngoài ra, chủ thể người học cũng cần được hình thành khả năng tự học từ sớm thay cho việc học thêm, học nhồi nhét lâu nay.
Và đặc biệt, cho dù mô hình học tập nào đi nữa thì trong môi trường giáo dục nhà trường, vai trò của người thầy cũng mang tính quyết định. Người thầy cần được đào tạo, bồi dưỡng để cùng học sinh thực hiện cách thức học này. Nhiều ý kiến cho rằng TP HCM nên thực hiện thí điểm học theo tín chỉ ở một vài trường. Từ đó, có thể rút kinh nghiệm trước khi áp dụng đại trà.
Nhằm bảo đảm mục tiêu học tập suốt đời, TP HCM cũng đề xuất tăng tính phân luồng, bên cạnh hệ thống trường năng khiếu về thể dục thể thao, cần xây dựng hệ thống các trường chuyên về thẩm mĩ, nhạc, họa,… giúp đào tạo chuyên sâu từ nhỏ cho những học sinh sớm bộc lộ năng khiếu.
Đồng thời, lãnh đạo thành phố cũng cho rằng cần nghiên cứu thêm các quy định để học sinh nước ngoài có thể học tập chương trình phổ thông của Việt Nam tại các trường công lập.
H.N