Blog Jennifer Zeng
Đọc bài này, có ai nhớ tới câu mà GS Ngô Bảo Châu đã viết ở trang cá nhân của ông vào năm ngoái: “Có quý mến ai thì mong họ thoát khỏi vòng luân hồi, đừng bắt họ sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta”?
Bauxite Việt Nam
Bài phát biểu nổi tiếng “Không khí trong lành” trong buổi lễ tốt nghiệp tại Trường ĐH Maryland ngày 21-5-2017 của cô Dương Thư Bình (Yang Shuping) đã khiến những người bạn Trung Quốc tức giận đến mức cô bị buộc phải xin lỗi công khai.
Bài phát biểu của cô Dương đã ca ngợi không khí trong lành ở Mỹ, tương phản với chất lượng không khí tồi tệ ở Trung Quốc. Ngoài ra, cô Dương còn đưa ra một phép so sánh tương tự về sự tự do ngôn luận trong cộng đồng trường đại học. Cô cho biết chưa bao giờ mơ ước có thể trao đổi công khai các vấn đề như chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, sự phân biệt đối xử do giới tính và chính trị, bởi vì ở Trung Quốc “chỉ những cơ quan chức năng mới có những quyền đó”.
Tuy nhiên, vào ngày hôm sau, địa chỉ “8 – phút” của cô Dương đã có 50 triệu lượt xem trên mạng, thu hút hàng trăm ngàn lời nhận xét, phê phán của cư dân mạng Trung Quốc. Chỉ riêng một bài đăng trên Thời báo Hoàn Cầu (Global Times) do nhà nước Trung Quốc kiểm soát đã tràn ngập hơn 140.000 ý kiến. Thời báo Hoàn Cầu gọi bài phát biểu của cô Dương là “chống Trung Quốc”.
Mặc dù không ngạc nhiên về cách phản ứng này song tôi đã lấy làm ngạc nhiên và buồn bởi một bình luận đặc biệt trong bài báo tiếng Trung được trích dẫn bởi Tập đoàn Truyền thông Storm (Storm Media Group) ở Đài Loan: “Mọi người ở Trung Quốc đều nguyền rủa cha mày”. “Cha mày” rõ ràng là cha của cô Dương. Tiếp theo đó là rất nhiều ngôn từ thóa mạ tục tĩu, tất cả đều lăng mạ cô gái trẻ tội nghiệp một cách thậm tệ. Tài khoản Weibo của cô cũng tràn ngập những ý kiến thù địch và những lời nói đánh vào tình cảm con người. Đây là một ví dụ về việc người Trung Quốc “yêu nước” bị tẩy não có thể đi xa như thế nào khi họ tấn công và sỉ nhục một ai đó, người mà họ tin rằng đã phê phán Đảng Cộng sản Trung Quốc. Trong mắt họ, những lời phê bình, chỉ trích này cũng tương đương với sự phản bội lại đất nước.
Trong khi nghĩ về điều này, tôi chợt nhớ lại một sự kiện mà tôi đã trải qua khi còn học tại Trường ĐH Bắc Kinh vào năm 1987, đó là sự hoàn toàn đối lập với “chủ nghĩa yêu nước” cực đoan như thế này. Chúng tôi có một giáo viên dạy tiếng Anh, đến từ nước Anh. Một ngày nọ, một học sinh hỏi ông ấy:
– Ông là người Anh. Tại sao ông lại đến Trung Quốc để làm việc?
Giáo viên đã trả lời:
– Việc đến từ nước Anh chỉ là một tai nạn sinh học. Trước tiên, tôi là một con người riêng biệt. Là một cá nhân, tôi có thể đi bất cứ nơi nào tôi cảm thấy thích.
Tôi đã khá sốc bởi cụm từ “tai nạn sinh học”. Ở Trung Quốc, từ khi được sinh ra, chúng tôi đã thấm nhuần với giáo lí rằng chúng tôi thuộc về Trung Quốc cả thể xác lẫn tâm hồn, và chúng tôi nên tự hào về Trung Quốc do Đảng Cộng sản Trung Quốc vĩ đại cầm quyền, chúng tôi không bao giờ được quên mình là người Trung Quốc. Không ai dám tưởng tượng ra rằng bản sắc dân tộc của một người chỉ là một “tai nạn sinh học” .
Mặc dù khó có thể hiểu được quan điểm của giáo viên người Anh, tôi biết rằng ít nhất cũng có một cách khác để nhìn nhận bản sắc dân tộc của một ai đó và rằng đó không phải là một tội ác nếu người ta không cảm thấy mình đã thuộc về một quốc gia cụ thể nào đó.
Tuy nhiên, chỉ tới khi đọc “9 bài bình luận về Đảng Cộng sản Trung Quốc” (Cửu Bình) vào năm 2004, sau khi chuyển tới Úc, tôi mới thực sự hiểu mức độ người dân Trung Quốc bị đầu độc bởi cái gọi là “văn hoá Đảng Cộng sản Trung Quốc”. Không chỉ “một ý kiến đáng được suy ngẫm” là do đảng cung cấp, mà tất cả cách nghĩ của chúng tôi cũng được đảng lập trình. Vì vậy, suy nghĩ của chúng tôi đã được “đặt trước” theo cách chỉ cần bấm nút, “các kết quả” sẽ chính là những gì mà Đảng Cộng sản Trung Quốc muốn và đã thiết kế cho chúng tôi. Đó chính là lí do có một làn sóng phản ứng dữ dội đến vậy trước bài phát biểu của cô Dương.
Sau khi nhận ra điều này, tôi đã cố gắng rất nhiều năm để thoát khỏi thứ “văn hoá Đảng Cộng sản Trung Quốc ” đã thấm nhuần trong tôi. Dần dần, tôi đã học được cách mà mọi người trong một xã hội bình thường suy nghĩ và phản ứng với mọi thứ. Cách suy nghĩ và hành động của Đảng Cộng sản Trung Quốc cuối cùng đã biến mất, mặc dù phải mất một thời gian dài.
Đó là lí do tôi bị sốc bởi những lời bình luận lăng mạ về bài phát biểu của cô Dương Thư Bình và cảm thấy bắt buộc phải viết bài này để bày tỏ mối quan ngại của mình. Tôi muốn nói với thế giới: Đừng bao giờ đánh giá thấp “quyền lực mềm”, đừng bao giờ bị ru ngủ vì tin rằng Đảng Cộng sản Trung Quốc có thể trở thành một thành viên của thế giới văn minh, và đừng bao giờ, đừng bao giờ coi nó là một thành viên.