Suy thoái đến cùng cực phải chăng cũng là cơ may cho dân tộc?

Bức xúc trước một hiện tượng phổ biến là việc tự bổ nhiệm – hoặc “được tổ chức cơ cấu” – cho vợ, chồng, con, em, họ hàng, chú bác… đứng chung vào guồng máy của người chấp chính, đang tràn lan trong xã hội quan chức, nhiều nhân vật có tiếng như bà Phạm Chi Lan, Trung tướng Nguyễn Quốc Thước…, và các báo chí lề phải đã lên tiếng khá sôi nổi trong vài ngày qua. Về phía mạng xã hội dân sự, LS Lê Văn Luân ba lần phát biểu trên Facebook. Lần đầu ông liệt kê những sự việc nổi cộm để mọi người lưu ý. Lần tiếp theo ông lặp lại sự liệt kê nhưng không chỉ mặt vạch tên cụ thể mà ẩn dưới một câu chuyện hài hước tượng trưng, theo kiểu “cười ra nước mắt”. Và lần thứ ba ông đưa ra một vài chiêm nghiệm lịch sử cũng như dự đoán về hậu quả sẽ xảy đến như một tai họa khó lường. Trong khi đó GS Trần Đình Sử, người bạn quen biết nhiều trong giới văn, lâu nay vẫn được tiếng là khá cẩn trọng lời ăn tiếng nói, lần này cũng mạnh mẽ phát ngôn, không dài dòng mà cô đúc, gần như một bản tổng kết chắc nịch gút lại những phân tích của Luật sư họ Lê: “Với việc cha dành [giành] suất lãnh đạo cho con, chồng bổ nhiệm vợ, vợ tìm chức cho người tình, mua quan bán tước công khai và dấm dúi, ăn hối lộ công nhiên, tìm mị [mọi] cách vơ vét tiền của dân dưới vô vàn danh nghĩa, chế độ ta đạt đến sự thối nát nhất trong các chế độ đã có và hiện có… Thật khủng khiếp” (Xin xem ở đây).

Chúng tôi không muốn nói thêm điều gì vì biết không thể nào nói hay hơn những lời tâm huyết của hai vị Luật sư và Giáo sư. Duy có điều, trong bài viết thứ ba của LS Lê Văn Luân (xem hai bài chọn trích ở dưới), ngay mấy câu mở đầu, không hiểu sao cách diễn đạt của ông có hơi khó hiểu: “Các quan thì cố tỏ ra bất ngờ cả trong ngôn từ và biểu cảm trên khuôn mặt, một tâm trạng buồn với không vui khi người thân, người nhà thi nhau làm lãnh đạo, nhưng họ đâu biết, với dân tộc thì đó lại là hạnh phúc”. Sự trái ngược giữa thực chất kém liêm sỉ của đám quan chức dùng đủ cách bổ nhiệm hàng loạt thân thích mà không biết ngượng, nhưng bên ngoài lại cố tỏ bộ liêm chính, coi đó là chuyện không có gì tư túi, và khi bị báo chí lên tiếng thì làm ra vẻ nhẫn nhịn, rằng đó là do cơ cấu chứ mình cũng chẳng vui thích việc có nhiều con cháu trong nhà làm quan… (1), thì xét về tâm lý ai ai cũng có thể hiểu. Tuy nhiên, nếu nói rằng cái việc kết bè kết cánh gia tộc kiểu đó của giới cầm quyền lại là “hạnh phúc của dân tộc” hẳn chắc ít ai đã dám đồng tình. Bí hiểm thay câu nói ngắn gọn gói ghém “ý tại ngôn ngoại” của một người thầy cãi từng nổi danh vì đứng về phía dân mà bị hành hung.

Cân nhắc mãi, chúng tôi đồ chừng cách hiểu dưới đây mới là phù hợp với khái niệm “hạnh phúc dân tộc” mà LS Lê Văn Luân định gửi gắm trong bài viết. Xin mạn phép giải trình cùng tác giả và bạn đọc.

Theo triết lý phương Đông, phúc và họa bao giờ cũng là những phạm trù đắp đổi. Như thuyết “tái ông thất mã” của nhà nho: “Đắc mã an tri vi phúc; thất mã an tri vi họa” – được ngựa chưa chắc đã là phúc, mất ngựa chưa chắc đã là họa; cái kẻ bỗng dưng bắt được một con ngựa đi lạc vào vườn nhà, tưởng phúc đang kéo đến nhà mình, thì hôm sau con trai anh ta trèo lên lưng con ngựa mới, quất roi phi thử và bị ngã gãy tay, phúc đâu chưa thấy họa đã lù lù trước mắt. Biện chứng pháp của Lão Tử còn diễn đạt mối quan hệ phúc – họa một cách khái quát hơn: “Phúc hề họa chi sở y; họa hề phúc chi sở bặc” – Phúc là chỗ dựa của họa; họa là chỗ náu nấp của phúc. Phúc và họa đã được bậc đại triết gia nhìn nhận trên bình diện một quy luật vận động, chuyển hóa tất yếu giữa hai mặt đối lập, chung cho cả tự nhiên và xã hội, chứ không còn là những hiện tượng ngẫu nhiên với cả hai tiềm năng khả thể và không khả thể, cũng không thu hẹp ở trò may rủi trong số phận một cá nhân. Tất nhiên, đã nói đến quy luật thì sự tích tụ điều kiện cho quy luật diễn ra, và môi trường để quy luật phát tác, lại rất cần được quan tâm đầy đủ.

Về ông Bí thư tỉnh ủy Hà Giang có đến 8 “gia thần” cùng làm quan trong một tỉnh là nhân vật “cộm cán”, sẽ có những bài riêng đề cập. Trong phạm vi bài này, hãy lấy chuyện bà Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái bổ nhiệm em trai làm ví dụ. Phải đặt câu chuyện của bà ta trong bối cảnh đất nước vào thời điểm trước mắt mới hiểu được họa – phúc tác động trong đó như thế nào. Tính đến nay, cả dân tộc Việt Nam đang đứng trước thảm họa tụt dốc về mọi mặt: kinh tế, xã hội, giáo dục, đạo đức, an ninh, quốc phòng… Tất cả, không trừ một phương diện nào, đều đã chạm gần tới đáy. Hẳn chẳng một người Việt nào ở thời điểm này mà lại không sống trong tâm trạng phấp phỏng bất an, kể cả kẻ cầm quyền ngồi trên tột đỉnh; nói như lời một cựu đại biểu Quốc hội: Giờ thì chẳng còn mấy ai được “an toàn”. Đó là một thực tế khó lòng chối cãi. Thế nhưng, ở một tỉnh như Yên Bái, nơi vừa diễn ra cuộc thanh toán đẫm máu làm ba đảng viên có quyền chức vào loại cao nhất tỉnh thiệt mạng, khiến dân chúng trong ngoài tỉnh đến nay vẫn chưa hết rùng mình, thì một vị có quyền chức cao nhất còn sống là bà Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái Phạm Thị Thanh Trà, lại nhân cơ hội này chớp lấy thời cơ, bổ nhiệm ngay em trai ruột của mình làm Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, chỉ mấy ngày trước khi chính mình được cất nhắc lên làm Bí thư tỉnh ủy thay người vừa bị bắn chết (2).

Việc đó nói lên điều gì? Bà Chủ tịch Yên Bái nghĩ thế nào về đại thảm họa của “đảng ta”, trong phạm vi cái tỉnh mà bà ta quản lý? Có lẽ bà ta chỉ nghĩ đến lợi ích cá nhân, ngoài ra không có một lo lắng băn khoăn nào nữa. Vì sao dám nói vậy? Là bởi, nếu biết giữ uy tín, thanh danh cho đảng, hẳn ngay sau sự cố ba nhân mạng của Yên Bái, bà Thanh Trà đã dừng phắt việc lên chức cho người này người khác lại để lo củng cố nội bộ, chờ cấp trên bổ nhiệm xong nhân sự hao hụt rồi có làm gì hẵng hay. Làm như thế, dù có đắc mã Bí thư tỉnh ủy, bà vẫn sẽ là người tuân thủ đúng quy trình, không một ai có chút hồ nghi. Nhưng… tiếc thay, bà ta lại làm khác. Biết chắc ông Bí thư tỉnh ủy chết đi là một cơ hội trời cho, nếu không chủ động “xuất chiêu” sẽ thiệt, nên bà ta vội vã thực thi luôn một “cú” gần như là “cú đúp”, để trong thời gian ngắn kỷ lục, hạnh phúc của nhà bà trở thành “hạnh phúc kép” – cả chị và em cùng lên ngôi.

Nói theo ngôn ngữ đảng thì cũng vẫn là “đúng quy trình” cả thôi, yêu cầu tổ chức không cho phép một ai nói khác. Song “đúng quy trình” mà lại “phi tự nhiên” vì có thêm một “cái hích” nào trong đó, từ tay bà hay tay ai đó, dân tình chẳng ai biết được. Bởi thế, vốn dĩ bà Chủ tịch được nhận món “quả ngọt” đã không bình thường – từ chính hệ quả bất ngờ của mâu thuẫn nội bộ đảng ở vào thời khắc nổ bùng – bà ta còn nhanh nhảu góp thêm một vụ việc sờ sờ khiêu khích lòng ganh tị, lòng tham, mặc cho dư luận của đảng viên và quần chúng trong tỉnh cũng như trong cả nước có sôi lên cũng không cần biết. Đó chẳng phải là một sự bổ sung vào hình ảnh tuột dốc của cái đảng do bà phụng sự, bôi lem thêm vào bộ mặt không còn gì công minh chính trực của đội ngũ quan chức đảng là gì?

Với những ai còn lương tri và tỉnh táo, chắc chắn sau sự việc của bà Chủ tịch Yên Bái cũng như nhiều vụ việc tương tự và vô số vụ việc loại khác, một câu hỏi hệ trọng sẽ được đặt lên bàn: Đảng Cộng sản Việt Nam đã thoái hóa tới mức nào mà từ việc này dắt dây sang việc kia, việc nào đảng viên cũng công nhiên đạp lên danh dự của đảng, không còn chút ngại ngùng dè dặt, hơn nữa cũng chẳng có cấp trên nào đủ bản lĩnh đứng ra ngăn chặn hoặc xử lý? Câu trả lời đích đáng nhất chính là câu tổng kết của GS Trần Đình Sử ở phần trên đã dẫn.

Tóm lại, tình trạng công khai dẫn dắt bầu đoàn thê tử vào làm chân rết trong các phe phái quan chức cộng sản đang diễn ra dồn dập, có vẻ cuống quýt nữa, dường như là thêm một dấu hiệu trong không biết bao nhiêu dấu hiệu ken dày trên trang sử, cho thấy ĐCSVN hiện đã ở vào “khúc cua” rất hiểm nghèo. Cỗ xe đảng sẽ lao đến cực hạn trong thời gian ngắn, để đi tới một bước ngoặt chuyển hóa không sao tránh nổi, trong đó quy luật “họa hề phúc chi sở bặc” – họa chính là chỗ náu nấp của phúc – tự nó phát huy tác dụng.

Không nói cũng rõ, trước sau gì thì hưởng phúc chính là dân tộc Việt Nam.

Bauxite Việt Nam

(1) Xin xem: http://vietnamnet.vn/vn/thoi-su/chinh-tri/327262/chu-nhiem-ubkt-ha-giang-noi-ve-loat-lanh-dao-mang-ho-bi-thu-tinh.html

(2) Trên báo Lao động online có bài Chủ tịch tỉnh Yên Bái bổ nhiệm em trai ruột làm Giám đốc sở TN – MT (http://laodong.com.vn/404.aspx?aspxerrorpath=%2fthoi-su-xa-hoi%2fchu-tich-yen-bai-bo-nhiem-em-trai-ruot-lam-giam-doc-so-tnmt-592235.bld) nhưng nay mở ra thì bài báo đã biến mất, thay vào đó là dòng chữ: “Không tìm thấy nội dung! Bài viết mà bạn đang tìm có thể đã bị xóa, bị đổi tên, hoặc hiện thời không tồn tại”. May thay, bài bị rút xuống ở báo chí quốc doanh thì nội dung đã được báo chí thế giới lưu lại, dễ gì giấu nổi ai. Xin xem đây: http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam/2016/09/160914_yenbai_personnel