Người Việt Nam chúng ta luôn có xu hướng “tự sướng” một cách thái quá. Chống giặc ngoại xâm ư? Việt Nam nhất. Khéo tay ư? Người Việt nhất. Xóa đói giảm nghèo ư? Việt Nam cũng nhất. Tâm lý “tự sướng”, một nét tính cách của người Việt, ta là ta mà lại cứ mê ta (Chế Lan Viên) nhiều khi biến chúng ta thành những kẻ ngờ nghệch, lố bịch. Hồi thế giới còn chưa là thế giới phẳng, mấy bác Hai lúa nhà mình gặp ông Tây mũi lõ nào cũng khoe ầm lên rằng chúng tao có Khuê Văn Các, có Chùa Một cột… có một không hai. Thì cứ cho là Tháp Rùa, Chùa Một cột, Khuê Văn Các là tuyệt vời đi nhưng tôi tin là các vị sẽ ngậm miệng khi đứng trước Ăng Co, Đền vàng, Kremli hay Vạn lý trường thành.
Đã không có những công trình kiến trúc hoành tráng, chúng ta lại không biết giữ gìn, bảo vệ những thứ mình có. Sau cách mạng người ta có xu hướng đập phá xóa bỏ các đình chùa miếu mạo vì cho rằng các công trình này gắn với phong kiến lạc hậu, mê tín dị đoan. Rồi Cải cách ruộng đất, cả một dải khúc ruột miền Trung, đặc biệt là từ Thanh Hóa đến Quảng Bình gần như người ta đã làm một cuộc “tiêu thổ kháng chiến” mới với các đình chùa, miếu mạo. Hàng loạt đền chùa đã bị đập phá không thương tiếc hoặc biến thành kho thóc, kho chứa phân hóa học, kho thuốc trừ sâu… Số phận các di sản thiên nhiên cũng chẳng hơn gì. Người dân đã không ít lần thót tim với mấy cái dự án cáp treo Sơn Đoòng, Phan xi fan, xẻ thịt cầu Long Biên… Xa hơn nữa là chuyện đường quốc lộ cắt ngang rừng Cúc Phương, nàng Tô Thị bị nung vôi. Cho nên chẳng còn ai ngạc nhiên khi ai đó định xây “ba khu biệt thự, mở rộng sân gôn từ 18 lên 27 lỗ, đổ hơn 20 triệu mét khối bùn, đất đá lấn 400 ha mặt biển Vịnh Hạ Long.
Ai đó đã nói rất hay rằng nước ta có cả một rừng luật nhưng rồi ai cũng hành xử theo luật rừng. Chúng ta đã có luật Di sản, luật Du lịch, chúng ta đã có… nhưng cuối cùng thì mạnh ai nấy làm.
Trách nhiệm trước hết thuộc về chính quyền.
Bauxite Việt Nam
(Tin tức thời sự) – Việc xây dựng, mở rộng tại đảo Tuần Châu đã nhiều lần bị lên tiếng phản đối, nhưng chủ đầu tư vẫn cố tình làm ngơ.
Phải xin ý kiến của UNESCO
Chia sẻ với Đất Việt, ngày 16/1, trước việc Tập đoàn Tuần Châu trình lên UBND tỉnh Quảng Ninh muốn xây dựng 3 khu biệt thự lấn biển hình 3 đóa hoa trên biển, kèm theo là quy hoạch mở rộng sân golf từ 18 lỗ lên thành 27 lỗ bằng cách đổ hơn 20 triệu m3 đất, đá, bùn, cát xuống Vịnh Hạ Long để lấn thêm khoảng 400 ha mặt nước ở phía Tây của đảo Tuần Châu, KTS Đào Ngọc Nghiêm – Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Hà Nội khẳng định đó là ý tưởng đáng phê phán.
Bên cạnh đó, theo ông Nghiêm việc mở rộng quy hoạch chắc chắn sẽ tác động đến kiến trúc cảnh quan của khu di sản.
Ông Nghiêm nhấn mạnh: “Vì đây là di sản, nên thứ nhất, cần phải làm đúng trình tự, thủ tục; thứ hai, phải cân nhắc đã là di sản thì phải có ý kiến của các ngành, các cấp; thứ ba, không bao giờ được làm biến đổi chức năng vốn có của nó, không ai đi xây biệt thự, sân golf tại vùng di sản”.
Về dự án xây dựng, phát triển khu vực đảo Tuần Châu, ông Nghiêm cũng cho hay, trước đây, dự án cũng đã nhiều lần xin mở rộng, nhưng bị phê phán nhiều, nhất là đề xuất làm con đường nối Tuần Châu với đất liền. Đây là khu vực nhạy cảm nên cho dù tu sửa hay mở rộng cũng phải hết sức cẩn thận.
Đặt lợi ích kinh tế lên trên giá trị di sản
Trong khi đó, cũng trao đổi với Đất Việt, KTS Ngô Doãn Đức bày tỏ quan điểm: “Việc Tập đoàn Tuần Châu lại lên tiếng xin mở rộng khu du lịch – giải trí quốc tế Tuần Châu làm chúng ta chú ý tới hai điều: Một là, hiện tại, con người đã nhân tạo hóa một cách mạnh mẽ đảo, khiến cho hình ảnh của đảo gắn liền với sự nhân tạo.
Bởi vì, khai thác không có nghĩa là lợi dụng vì mục đích kinh tế, phát triển nhưng không nên lợi dụng mở mang với nhiều lý do. Thiết nghĩ, hãy tôn trọng thiên nhiên, đừng can thiệp để có được lợi ích cho một nhóm người nào đó.
Hai là, cảnh quan của vịnh chắc chắn bị ảnh hưởng, chắc không có nơi nào mang đất đá đổ vào khu di sản thiên nhiên thế giới. Nhớ lại, trước đây, Bác Hồ từng dặn phải biến Tuần Châu thành Ngọc Châu, có nghĩa phải biến thành hòn ngọc, thế nhưng hiện nay chúng ta lại đang xẻ thịt di sản”.
Theo quan điểm của ông Đức, đừng nên đặt lợi ích kinh tế lên trên giá trị di sản, trong khi, hiện tại chúng ta đang khai thác kinh doanh quá nhiều, mà quên đi việc phải bảo tồn, giữ gìn.
Vịnh Hạ Long đang dần dần bị xẻ thịt
“Chúng ta phải cân bằng giữa lợi ích cộng đồng chung, cảnh quan chung với lại một dự án cụ thể, đặc biệt, đừng nên nhân tạo hóa dần dần đảo thiên nhiên này. Hơn thế xây biệt thự, sân golf là đã không đúng giá trị di sản, điều này có phải do Quảng Ninh đang chiều nhà đầu tư quá nhiều?”, ông Đức đánh giá. Đặc biệt, đây là di sản đã được UNESCO công nhận, nên phải có kiểm soát, không phản đối chuyện tạo điều kiện để phát triển nhưng cần có kiểm chứng, chứ không phải trình lên là đầu tư khuyến khích 1 chiều.
Ngoài ra, theo ông Đức, không nên quá chú trọng đến kinh tế mà làm ảnh hưởng tới cảnh quan, đảo tự nhiên vốn có, sau này muốn lấy lại cũng không được.
Trong một diễn biến liên quan khác, bà Phạm Thùy Dương, Trưởng Ban quản lý Vịnh Hạ Long, cho biết phía Ban quản lý Vịnh Hạ Long không nhận được dự án, hay được xin lấy ý kiến, mà đây mới chỉ là ý tưởng, tờ trình điều chỉnh quy hoạch của Tuần Châu gửi UBND tỉnh.
Theo bà Dương, Tập đoàn Tuần Châu đã nhiều lần trình việc điều chỉnh quy hoạch, trong đó có nội dung xin đổ đất lấn vịnh, nhưng hầu hết các lần đó cũng như lần này đều bị UBND tỉnh trả lại, yêu cầu chỉnh sửa, xem xét lấy ý kiến các ban ngành liên quan.
“UBND tỉnh Quảng Ninh cũng như Ban quản lý Vịnh Hạ Long đều không đồng tình với việc đổ đất, lấn vịnh. UNESCO cũng đã từng khuyến cáo Quảng Ninh về việc này, và chắc chắn, nếu đề xuất này được đưa lên xem xét lần nữa thì UNESCO cũng sẽ lại có khuyến cáo thôi”, bà Dương cho biết.
Đề xuất điều chỉnh quy hoạch khu du lịch giải trí quốc tế Tuần Châu là nhằm điều chỉnh, mở rộng ranh giới phía Tây Bắc, phía Tây, Tây Nam đảo Tuần Châu để bố trí, sắp xếp lại các công trình nhà ở, dịch vụ, thương mại, hệ thống giao thông đảm bảo cảnh quan chung.
Bà Dương cũng cho hay, tất cả những điều chỉnh, quy hoạch hay bất kể hoạt động gì nằm trong vùng đệm của di sản thiên nhiên Vịnh Hạ Long thì trước khi UBND tỉnh Quảng Ninh xem xét phê duyệt sẽ phải có ý kiến của các ban, ngành liên quan như Sở VHTT&DL, Sở Xây dựng, Ban quản lý Vịnh Hạ Long.
Đây không phải là lần đầu tiên vịnh Hạ Long đứng trước mối nguy do các dự án phát triển. Trước đó, khoảng 9/2014, một quan chức tỉnh Quảng Ninh cũng đã phát biểu cho biết, trong năm 2015, Quảng Ninh sẽ xây dựng tuyến cáp treo xuyên vịnh Hạ Long.
T.H