Cùng một đề tài, tiếp theo bản tin đã đưa trên BVN hôm qua cùng với Lời bình thẳng thắn của chúng tôi (https://boxitvn.online/bai/1503), hôm nay, chúng tôi lại đưa tiếp bản tin này, vì ý nghĩa khẩn thiết cần cảnh báo rộng rãi của nó.
Vào giữa tháng 4 2009, dưới sức ép của giới trí thức, một số đại biểu QH đã kiến nghị, yêu cầu Chính phủ phải báo cáo trước QH về quy hoạch các đại dự án khai thác bauxite ở Tây nguyên – một vấn đề trọng đại của đất nước có tác động đến nhiều mặt chính trị, quốc phòng, kinh tế và đời sống xã hội, mà bấy lâu nay Đảng và Chính phủ “âm thầm” tiến hành. Từ đó, nhiều vấn đề còn chưa minh bạch trong quy hoạch các dự án này được nêu ra. Quốc hội đã yêu cầu Chính phủ phải kiểm tra, giám sát và báo cáo lại.
Tuy nhiên, vào 16/10/2009, trước khi kết thúc phiên họp Ủy ban Thường vụ QH cuối cùng trước kỳ họp QH, Chủ nhiệm Văn phòng QH Trần Đình Đàn cho biết, mặc dù nhiều ĐBQH có đề nghị Chính phủ báo cáo về việc triển khai thực hiện dự án bauxite Tây Nguyên, nêu rõ thuận lợi, khó khăn, song nội dung này “đã được Chính phủ báo cáo tương đối đầy đủ tại kỳ họp thứ 5 vừa qua, nên sẽ báo cáo tại kỳ họp sau của QH”, tức là kỳ họp thứ 6 diễn ra vào 20-27/10/2009.
Thế nhưng, vào kỳ họp QH 20-27/10/09 này, không ai nghe bất cứ một thông tin gì về quy hoạch và các dự án bauxite mà Chính phủ đã hứa sẽ trình bày.
Bất ngờ, hôm nay, dự án bauxite Nhân cơ được công bố sẽ khởi công vào cuối tuần này 28/02/2010. Theo ông Trần Quốc Huy, Bí thư Tỉnh ủy Đăk Nông, thì cơ quan chuyên trách đã kiểm chứng kết quả thực tiễn thông qua kiểm tra của Bộ Tài nguyên Môi trường và việc đó đã được Chính phủ phê duyệt. Ông Bí thư Tỉnh ủy lấy gì để bảo đảm cho lời tuyên bố ấy, vì các kết quả này đã được đưa ra trình bày ở một phiên nào trong kỳ họp cuối năm của Quốc hội đâu? Mà Quốc hội thì quyền năng tất nhiên to hơn Chính phủ, thưa ông.
Vả lại, cũng xin nhắc rằng, Đại biểu QH Dương Trung Quốc, trong buổi họp cuối cùng của kỳ họp 20-27/10/09 đã thẳng thắn nêu ra: những nội dung nào mà Chính phủ chuẩn bị báo cáo trước Quốc hội nếu có, thì cũng chỉ có một ngày trước khi trình bày, nên chẳng có ai phản ứng kịp để mà phản biện. Ông còn nêu thêm, những gì mà các đại biểu QH đã từng thông qua chỉ là “niềm tin chính trị” chứ chưa phải là bằng chứng khoa học và chưa được kiểm chứng bởi những tổ chức, cơ quan chức năng độc lập.
Trong một tình hình như vậy, thử hỏi việc triển khai dự án Nhân Cơ có phải là một việc làm lấy được hay không?
Bauxite Việt Nam
Dự án bô xít thứ hai – Nhà máy Alumin Nhân Cơ tại Đắk Nông – sẽ chính thức được khởi công vào ngày 28/2 tới. Ông Trần Quốc Huy – Bí thư Tỉnh uỷ Đắk Nông trao đổi về việc triển khai chính thức dự án này :
Kiểm chứng hiệu quả thực tiễn
Thưa ông, có những ý kiến cho rằng có nguy cơ gây tác động xấu về môi trường, xã hội và hiệu quả về mặt kinh tế của dự án thấp. Đến nay, chủ đầu tư có cam kết bảo đảm an toàn về môi trường và hiệu quả kinh tế như thế nào?
Khi trình với Chính phủ, chủ đầu tư và các cơ quan tham mưu, tư vấn đều đặt yêu cầu là phải đảm bảo được các yếu tố đó. Và nay đã tiến hành xem xét thận trọng, chặt chẽ; dự án đã được phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường và phân tích hiệu quả kinh tế, Chính phủ thấy được mới cho phép khởi công đúng theo tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị.
Nhiều góp ý của các tổ chức, cá nhân có trách nhiệm đã quan tâm và đặc biệt là những ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị và Chính phủ đã được chủ đầu tư và các Bộ, ngành, các cơ quan chuyên môn tiếp thu, thực hiện thẩm định các yếu tố về hiệu quả kinh tế và tác động của việc khai thác bô xít, sản xuất alumin.
Bộ Tài nguyên – Môi trường đã lập một hội đồng khoa học để thẩm định trước khi phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án và Bộ Công Thương cũng lập một hội đồng khoa học để đánh giá hiệu quả về mặt kinh tế.
Mặt bằng nhà máy alumin Nhân Cơ. Ảnh: PMH
Khi dự án sắp khởi công, còn điều gì ông cảm thấy băn khoăn?
Mọi dự án muốn phát triển bền vững, hợp lòng dân thì đòi hỏi phải hướng tới mục tiêu hài hoà giữa kinh tế – xã hội – môi trường, hài hoà giữa lợi ích Trung ương – địa phương – nhà đầu tư. Muốn có được điều này thì việc tổ chức thực hiện phải đồng bộ và thật bài bản, đạt yêu cầu khoa học – thực tiễn.
Dự án này đã có thời gian chuẩn bị khá dài, thậm chí chậm tiến độ để thẩm định và đánh giá lại. Tuy nhiên, giữa sự tính toán và thực tế bao giờ cũng có một khoảng cách. Nếu nói còn có điều gì băn khoăn thì là chỗ này, phải được kiểm chứng thực tiễn trong quá trình triển khai sắp tới và kịp thời điều chỉnh, bổ sung để đạt được kết quả tốt nhất.
Dự kiến thu 940 tỷ đồng/năm
Về mặt kinh tế, dự án này sẽ đóng góp vào sự phát triển của tỉnh Đắk Nông như thế nào?
Theo tính toán, với quy mô nhà máy alumin công suất 650.000 tấn/năm, nguồn thu hàng năm của dự án khoảng 940 tỷ đồng, trong đó các khoản thuế tài nguyên, phí môi trường nộp cho địa phương khoảng trên dưới 159 tỷ đồng.
Tuy nhiên, tỷ lệ đóng góp cho ngân sách địa phương không quan trọng bằng việc từ dự án này sẽ tạo điều kiện phát triển công nghiệp phụ trợ và dịch vụ, cơ sở hạ tầng, kích thích đô thị hoá và giải quyết vấn đề lao động, nâng cao mức sống của người dân. Bởi vì hiện nay nếu nói về tiềm năng để phát triển kinh tế của Đắk Nông số một là bô xít, thứ hai là thuỷ điện và thứ ba là nông nghiệp kỹ thuật cao.
Trong đó, thuỷ điện đang được khai thác và công suất tối đa cũng chỉ khoảng 1.700 MW. Riêng nông nghiệp kỹ thuật cao, chúng tôi đang hướng đến, do dưới chân là quặng bô xít nên dù nông nghiệp hiện nay là nguồn thu chủ lực của tỉnh nhưng thực tế là vẫn kém hiệu quả và vì thế khai thác bô xít sau khi hoàn thổ cũng tạo điều kiện để cải tạo đất đai, phục vụ phát triển nông nghiệp kỹ thuật cao.
Bản đồ quy hoạch dự án alumin Nhân Cơ. Ảnh: PMH
Thưa ông, có phải vì phát triển kinh tế nên buộc phải khai thác bô xít, mặc dù có ý kiến quan ngại về ảnh hưởng môi trường và ít hiệu quả kinh tế?
Trước hết, trữ lượng bô xít của nước ta được đánh giá là hàng thứ ba thế giới. Đây không chỉ là thế mạnh riêng của tỉnh Đắk Nông mà là của cả nước, việc khai thác bô xít là vấn đề của cả nước.
Riêng tỉnh Đắk Nông, chúng tôi đã khẳng định quan điểm là không vì vấn đề bảo vệ môi trường mà không làm gì cả nhưng cũng không vì mục tiêu phát triển mà xem nhẹ việc bảo vệ môi trường. Đây mới chỉ là dự án thí điểm để kiểm nghiệm thực tế về các vấn đề môi trường, xã hội và hiệu quả kinh tế.
Hiện nay, chúng ta mới thẩm định, tính toán được cụ thể đối với dự án nhà máy alumin Nhân Cơ quy mô 650.000 tấn/năm còn để nói ở quy mô rộng hơn thì chắc chắn phải đầu tư tính toán, đặt ra nhiều điều kiện, yêu cầu mới nữa.
Về mặt kinh tế, nếu chỉ dừng lại ở việc chế biến quặng bô xít để xuất khẩu thì đúng là hiệu quả còn hạn chế. Muốn hiệu quả cao hơn thì phải sản xuất ra nhôm, đó là việc của tương lai, hiện chúng ta phải làm từng bước, đồng thời cũng phải nghĩ và tính toán ngay cho các bước phát triển sau đó.
Nếu dự án thí điểm này không giải quyết được vấn đề môi trường, vấn đề xã hội hoặc không hiệu quả về kinh tế thì liệu có thể dừng việc khai thác, thưa ông?
Theo tôi, nếu xét về quy mô, tính chất thì việc khai thác, xây dựng nhà máy sản xuất Alumin có công suất nhỏ của dự án là bước khởi đầu, đặt nền móng cho tương lai phát triển của ngành Alumin – nhôm Việt Nam, ở đây mới chỉ là dự án có tính chất thí điểm và đã được cân nhắc thận trọng, chặt chẽ, từ đây sẽ kiểm nghiệm xem thực tế triển khai có đạt được những yêu cầu, những tính toán mà chúng ta mong muốn hay không.
Sau dự án này mới đúc kết thực tiễn để xem xét có nên mở rộng quy mô để phát triển thành một ngành công nghiệp Alumin – nhôm hay không và cần thêm những yêu cầu, điều kiện gì. Nhiều việc đang còn ở phía trước, chúng ta vừa triển khai giai đoạn này, đồng thời ngay từ bây giờ, chủ động đặt tầm nhìn xa hơn để có bước đi thích hợp là cần thiết; quá trình tới không thể thiếu ý chí, quyết tâm cao và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ này.
Theo TTXVN
Nguồn: vietnamnet.vn