1. Mùa lũ năm ngoái, thủy điện Bình Điền, A Vương, Sông Ba Hạ, v.v. xả lũ gây ngập lụt vùng hạ lưu. Lúc đó, đã có rất nhiều nhà chuyên môn đầu ngành, những trí thức tâm huyết trong ngành thuỷ lợi lên tiếng, phản biện. Tiếc thay vào thời điểm đó từ chính quyền cho đến nhà đầu tư đều “to mồm” đổ tội: xả lũ đúng quy trình, thiên tai, thời tiết chuyển đổi bất thường, người dân chủ quan không chịu nghe hướng dẫn… nghĩa là người dân “ráng chịu” vì lỗi “khách quan”, v.v.
Năm nay “ván bài đã lật ngửa”, tình hình có vẻ “dân chủ” hơn; đã có khá nhiều địa phương chiếu theo luật, theo quy định có văn bản để khởi kiện, đòi thuỷ điện phải bồi thường thiệt hại do xả lũ cho người dân. Đa Nhim, Hố Hô, Sông Ba Hạ, Hương Điền… theo nhau bị lôi “ra vành móng ngựa”. Sẽ còn nhiều tranh cãi, nhưng bước đầu như thế cũng đáng mừng, dù sao “chức sắc” cũng đã đúng luật chơi, không còn cả vú lấp miệng em như trước.
2. Hiện nay, Chính phủ và TKV đang cổ suý làm nhanh, làm cho bằng được các dự án bauxite trên Tây Nguyên, trong lúc sự đồng thuận xã hội còn chưa cao, sự phân hoá đã rõ nét, thì những vị có quyền, “nhóm lợi ích”, lại cũng “già mồm” tung hê, ca tụng… việc “đào bới” để bán thô khoáng sản quốc gia .
Nhiều dân biểu quốc hội, chuyên gia, trí thức… đã mạnh dạn yêu cầu “cam kết chứ không hứa” như trước đây. Sự cố tràn bùn đỏ ở Hung, vỡ đập ngăn “bùn đỏ” ở Cao Bằng âu cũng là hồi chuông cảnh tỉnh, một cảnh báo cho những ai “biết ít nói nhiều”, hàm hồ, ẩu tả, làm lấy được.
Từ bài học về thủy điện, năm ngoái còn nói rất hay năm nay lại nói dở, mong sao những phản biện khoa học chuẩn xác và tâm huyết được lắng nghe, thấu hiểu để đất nước khỏi lâm vào cảnh “chuyện đã rồi” trong dự án bauxite quá nhiều tranh luận hiện nay !!!
T. B. T.
Tác giả gửi trực tiếp cho BVN