Đoàn khảo sát đang nghe thuyết trình về hồ bùn đỏ của Dự án tổ hợp bô xít - nhôm Lâm Đồng.
Ngày 8 -11- 2010, báo Lao Động đăng bài Thuê tư vấn nước ngoài thẩm định lại hồ bùn đỏ. Là người đọc, tôi có ba câu hỏi, mong được giải đáp.
1- Tiến sĩ Tô Ngọc Thái, người được giới thiệu là chuyên gia hàng đầu về luyện nhôm, trong đoàn khảo sát hai dự án Tân Rai và Nhân Cơ của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, đã tuyên bố rằng “cho đến nay chưa hề có bất cứ bằng chứng nào để cho rằng khối SEV đã khuyên Việt nam không nên khai thác bauxite. Tất cả những thông tin như vậy hoàn toàn là đồn nhảm”!
Nếu căn cứ vào lời của tiến sĩ Tô Ngọc Thái thì Đại tướng Võ Nguyên Giáp chính là người đã phát ra tin đồn nhảm này trong lá thư đề ngày 5-1- 2009 gửi Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khi ông nói: “Sau khảo sát đánh giá hiệu quả tổng hợp của các chuyên gia Liên Xô, khối COMECON đã khuyến nghị Chính phủ ta không nên khai thác bauxite trên Tây Nguyên do những nguy cơ tác hại sinh thái lâu dài rất nghiêm trọng không thể khắc phục được đối với dân cư chẳng những tại chỗ mà còn cả dân cư các vùng lúa đồng bằng Nam Trung Bộ. Chính phủ khi đó đã quyết định không khai thác bauxite mà gìn giữ thảm rừng và phát triển cây công nghiệp (cao su, cà phê, chè) trên Tây Nguyên.
Chúng ta có nên kiến nghị Đảng, Quốc hội, Chính phủ điều tra làm rõ vấn đề vô cùng nghiêm trọng này và trả lời trước công luận để:
– Bác bỏ ý kiến không rõ với động cơ gì nhằm xúc phạm danh dự của Đại tướng
– Bác bỏ hành vi nói lấy được hòng tiếp tục những dự án
treo tai họa trên đầu nhân dân và đánh cược uy tín của Đảng, Quốc hội và Chính phủ.
2 – Trong khi hai năm qua đã có rất nhiều nhà khoa học phản biện dự án bauxite Tây Nguyên, trong đó có những người như tiến sĩ Nguyễn Thành Sơn nhiều năm công tác trong Tập đoàn Than và Khoáng sản Việt Nam có nhiều bài viết rất sâu sắc, nhưng không người nào được mời tham gia đoàn khảo sát quan trọng này. Liệu cách làm như thế có phải là thực sự cầu thị hay chỉ là nhằm tạo cơ hội cho những tiếng nói xuôi chiều ủng hộ khai thác bauxite, xây dựng bản báo cáo màu hồng trình ra Quốc hội?
3 – Khi báo cáo với giáo sư tiến sĩ, trưởng đoàn khảo sát của Quốc hội Đặng Vũ Minh tại hiện trường, ông Thứ trưởng Bộ Công thương Lê Dương Quang khẳng định dự án này chắc chắn có lãi, bởi đã được tính toán rất kỹ về hiệu quả kinh tế:
– “Theo đó việc tính toán biến thiên giá thành alumina giá nhôm trên thị trường thế giới cho 10 – 20 năm sau của nhiều viện nghiên cứu thị trường thế giới đã thể hiện nhu cầu alumin trên thế giới ngày càng tăng,nguồn cung không đáp ứng cầu, với cơ cấu giá thành như vậy thì việc sản xuất alumin ở Việt nam chắc chắn có lãi.”
Trả lời câu hỏi của Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Vũ Minh về an toàn bùn đỏ, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Chiến, Viện trưởng Viện Khoa học Thủy lợi, đơn vị được Bộ Công thương chỉ định thẩm định thiết kế hồ bùn đỏ, khẳng định: “Với thiết kế và giải pháp kỹ thuật của nhà thầu thì đảm bảo vượt ngưỡng tiêu chuẩn an toàn”. Còn Tiến sĩ Trần Văn Trạch, “chuyên gia hàng đầu về luyện nhôm Việt Nam”, thì cho rằng “do áp lực dư luận nhất là sau sự cố vỡ hồ bùn đỏ ở Hungary, nên việc xây dựng hồ chứa bùn đỏ ở Việt Nam là quá thừa so với các tiêu chuẩn an toàn, gây nên tình trạng lãng phí”.
Liệu có đủ cơ sở để tin vào hai điều cam kết nói trên của họ?
T. V. C.
Tác giả gửi trực tiếp cho BVN