Nguyễn Hồng Lam
Khi cái thật còn nguyên, không ai mất thì giờ đi xem mô hình để gọi là chiêm ngưỡng hay tìm hiểu. Người Hà Nội lâu đời cũng phải ngỡ ngàng: Cầu Long Biên, cột cờ thành Hoàng Diệu, chùa Một Cột… vẫn hiện hữu đó thôi, sao phải tái hiện như thật ít ngày rồi giỡ bỏ? Đây là gì, bảo tồn, phục chế hay triển lãm? Nếu mọi mục đích đều không đúng, các công trình chớp nhoáng ấy chắc chỉ là để giải ngân. Đó là lãng phí.
Tái hiện Hà Nội ở TP Hồ Chí Minh thì nhiều người khen, vì chu đáo, giống và đẹp. Người phương Nam có cơ hội được ngắm, chụp ảnh lưu niệm, giới thiệu với con em những hình ảnh tiêu biểu, chân thực của Thủ đô cách hàng ngàn km, đó là ý nghĩa văn hóa. Tái hiện Hà Nội trong lòng Hà Nội thì lắm tiếng chê, vì chẳng giống ai, chẳng để làm gì. Năm cửa ô không kim không cổ, “không cầu gợi chút niềm thân mật”, trông y như cái cổng làng phô phang thừa tiền dựng vội, rất… vô hồn. Xe điện một thời thì vuông chằn chặn như cái thùng gỗ sơn phết, hay giống như xe mô hình, xe đồ chơi bằng tôn cho con nít được phóng to. Không hồn cốt, không chút leng keng hoài niệm….
Cũng có thể, người ta nghĩ phải là cửa ô như thế thì tàu điện như thế mới có thể chui qua. Ký ức, hoài niệm chẳng là gì cả. Còn nhiều nữa. Văn hóa và quản lý văn hóa đang được đặt vào tay những người không quan tâm, không am hiểu gì hoặc chưa từng chạm mắt vào văn hóa. Đó cũng là một cách phá hoại văn hóa. Sao lại thế, Thủ đô ơi!
P/S: Cần nói cho rõ, cái đáng phê phán ở đây không phải là tốn bao nhiêu tiền, mà ở chỗ cách làm nhôm nhoam, tùy tiện, không am hiểu và thiếu tôn trọng văn hóa. Nếu cần thiết, nhà nước cũng có thể đầu tư nhiều hơn để có được sản phẩm văn hóa tốt hơn phục vụ dịp lễ trọng đại. Nếu quan tâm và am hiểu, vẫn có thể làm đàng hoàng, chân thực, thân thiết hơn với mức đầu tư không đổi. Bớt to hơn, đồ sộ hơn, sặc sỡ hơn để đạt thật hơn, gần gũi hơn, tinh tế hơn,… dường như đã không được cân nhắc kỹ.
Những tác phẩm được dựng lên khiến hoài niệm Hà Nội giai đoạn trước và sau 1954 trở nên nhợt nhạt, xa lạ, giả, chắc chắn sẽ không có sức hấp dẫn với du khách, ít nhiều làm tổn thương cảm xúc, hoài niệm của một bộ phận người Hà Nội và người yêu mến Hà Nội. Công trình, nhìn chung không xứng tầm với quy mô đại lễ kỷ niệm 70 năm Giải phóng thủ đô (tiếp quản thủ đô – trong nguyên văn lời Hồ Chủ tịch). Bạn đọc không nên lạm bàn, suy diễn sang các khía cạnh khác khi chưa đủ dữ kiện.
N.H.L.
Nguồn: FB Nguyễn Hồng Lam