Nguyễn Khắc Mai
Tôi viết nhận xét ngắn này riêng tặng anh Võ văn Thưởng và tất cả các anh chị lãnh đạo cao thấp của nước ta nhân ngày khai trường, những người đã đi đánh trống khai giảng năm học mới 2023-2024.
Tôi thấy hình ảnh họ rất đẹp, lời phát biểu cũng có cánh. Và tôi có cảm giác vì có cánh, nên những lời ấy đã vụt bay mất hút, không để lại chút ấn tượng nào cho thiên hạ!
Tôi chợt nhớ câu tục ngữ: “Đánh trống bỏ dùi” của ông bà ta bao đời. Họ lấy hình ảnh người đánh trống. Cố nhiên đáng trống xong, dù là trống chầu, trống trường, trống lệnh, trống thu không, trống lễ hội... thì không ai lại cứ cầm mãi cái dùi trống làm gì. Nhưng cái hình tượng ấy lại được chuyển vào một ngụ ý rất triết học, để nói về một hiện tượng tâm lý xã hội, về việc làm chớt chát, không đến đầu đến đũa, không đến nơi đến chốn. Đánh trống bỏ dùi trở thành một tục ngữ, một thành ngữ, để nói cái hiện tượng và hành vi xã hội của con người.
Chưa bao giờ câu tục ngữ ấy lại có được sự minh họa hết sức cụ thể rõ ràng như trong trường hợp những người đi đánh trống khai giảng. Ngày trước đi học, tôi nhớ rằng chưa hề thấy bất cứ cụ tuần cụ sứ, quan huyện, quan đốc nào đi đánh trống khai giảng cả. Tôi nhớ vào năm học lớp Ba trường huyện, tôi đã được thầy hiệu trưởng giao cho đánh hồi trống khai giảng, và cũng đôi lần trong năm học được cắt cử đánh hồi trống vào học, và hết giờ học. Học trò luân phiên nhau làm việc ấy hoặc bác cai trường. Còn nhớ bài Xuân đi học, có câu: “Trống chưa nghe đánh đến trường làm chi”.
Tôi dám đoan với tất cả các bạn rằng, họ đánh xong bỏ dùi và không hề nghĩ tới giáo dục nữa. Họ quên giáo dục ngay lập tức, quên chuyện lương không đủ sống của giáo viên, quên chuyện phải đóng góp méo mặt của phụ huynh học sinh, quên luôn chuyện sách giáo khoa bất hợp lý, quên cả trường lớp rách nát thiếu thốn trên vùng cao nơi đồng bào các dân tộc ít người đang sinh sống. Đặc biệt họ cũng quên luôn việc học hành của họ. Nên nhiều người chẳng những viết không thành câu, nói năng kém văn hóa, mà việc tu thân tề gia của họ rất bê bối.
Tôi thấy họ đã minh họa một cách sinh động đầy ấn tượng cho câu tục ngữ Đánh trống bỏ dùi!
N.K.M.
Tác giả gửi BVN