Thanh Tâm (Theo AFP, Reuters, TASS)
Mikhail Gorbachev, lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô và người kết thúc Chiến tranh Lạnh, đã qua đời vì trọng bệnh ở tuổi 91.
"Ông Mikhail Gorbachev đã qua đời đêm nay sau thời gian dài ốm nặng", thông cáo của Bệnh viện Lâm sàng Trung ương Nga hôm 30/8 cho hay.
Gorbachev, lãnh đạo Liên Xô từ năm 1985 đến 1991, là người đã tiến hành một số cải tổ kinh tế, chính trị lớn ở Liên Xô. Khi bắt đầu chương trình cải tổ vào năm 1985, Gorbachev cho biết mục đích duy nhất của ông là hồi sinh nền kinh tế Liên Xô và cải cách hệ thống chính trị, với hai khẩu hiệu nổi bật trong thời kỳ này là "glasnost" (cởi mở) và "perestroika" (đổi mới).
|
LÃNH ĐẠO THẾ GIỚI NÓI VỀ DI SẢN CỦA ÔNG MIKHAIL GORBACHEV Các nhà lãnh đạo thế giới hiện tại và trước đây ca ngợi cố lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev về di sản kết thúc Chiến tranh Lạnh. Ông Mikhail Gorbachev, nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô, qua đời ngày 30.8 ở tuổi 91, sau một thời gian dài bị bệnh. Nắm quyền ở Liên Xô chưa đầy 7 năm nhưng nhiệm kỳ của ông Gorbachev – bắt đầu từ tháng 3.1985 tới tháng 12.1991 – đã trải qua những biến động lớn, với sự tan rã của nhà nước Liên Xô và kết thúc Chiến tranh Lạnh. Ông Gorbachev đã giành giải Nobel Hòa bình năm 1990 cho vai trò kết thúc Chiến tranh Lạnh. Ông Mikhail Gorbachev trong bức ảnh ngày 20.11.1990. Ảnh: AFP Được tin nguyên lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev qua đời ở tuổi 91 hôm 30.8, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen viết trên Twitter nói về người mà bà gọi là "nhà lãnh đạo đáng tin cậy và được kính trọng" – RT đưa tin. “Ông Gorbachev đóng vai trò quan trọng trong việc kết thúc Chiến tranh Lạnh và hạ Bức màn Sắt, mở ra con đường cho một Châu Âu tự do” – bà von der Leyen viết. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres bày tỏ lòng thương tiếc ông Gorbachev với tư cách là một “nhà lãnh đạo toàn cầu cao cả, cam kết theo chủ nghĩa đa phương và người ủng hộ hòa bình không mệt mỏi”, mô tả sự tận tâm của nhà lãnh đạo Liên Xô đối với “sự thống nhất trong đa dạng” cũng như việc ông theo đuổi “con đường đàm phán, cải cách, minh bạch và giải trừ quân bị”. Thủ tướng Anh sắp mãn nhiệm Boris Johnson ca ngợi “lòng dũng cảm và sự chính trực mà ông Gorbachev đã thể hiện trong việc đưa Chiến tranh Lạnh đến một kết thúc hòa bình”. Ngoại trưởng Anh Liz Truss – ứng viên hàng đầu trong cuộc đua thay thế ông Boris Johnson làm Thủ tướng Anh – mô tả ông Gorbachev là một “chính khách nổi bật, người đã đóng góp sâu sắc vào an ninh và ổn định toàn cầu, làm việc với các nhà lãnh đạo phương Tây để chấm dứt Chiến tranh Lạnh”. Cựu Thủ tướng Italia Silvio Berlusconi gọi ông Gorbachev là “nhà đấu tranh cho nền dân chủ”, “người đã thay đổi lịch sử của thế kỷ 20”, “người có khả năng nhìn xa trông rộng và khả năng phán đoán”. Các quan chức chính phủ Đức ca ngợi nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô vì đã kết thúc Chiến tranh Lạnh một cách hòa bình. Từ trái qua: Cựu Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev, cựu Tổng thống Mỹ George Bush và cựu Thủ tướng Đức Helmut Kohl tham dự một sự kiện kỷ niệm ở Berlin, Đức, ngày 31.10.2009. Ảnh: AFP Bình luận về sự ra đi của ông Gorbachev, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Đức Christian Thiels chỉ ra rằng “Châu Âu và Đức đặc biệt nợ ông ấy rất nhiều vì ông ấy đã giúp phá bỏ Bức màn Sắt để tự do chiếm ưu thế”. “Chúng tôi nợ ông Mikhail Gorbachev rất nhiều” – Bộ trưởng Giáo dục và Nghiên cứu Bettina Stark-Watzinger, thuộc Đảng Dân chủ Tự do, viết trên Twitter. “Ông ấy đã giúp kết thúc Chiến tranh Lạnh, giúp nước Đức thống nhất và tạo động lực dân chủ cho đất nước”. “Nhiều người có những điều để cảm ơn Mikhail Gorbachev, đặc biệt là chúng tôi ở Đức” – Bộ trưởng Nông nghiệp Cem Ozdemir, thuộc Đảng Xanh nói. “Sự ra đi của ông ấy thật đáng buồn, đặc biệt là vào thời điểm này. Xin cảm ơn và hãy yên nghỉ”. Phó chủ tịch Quốc hội Đức Katrin Goering-Eckardt nói rằng nếu không có ông Gorbachev, “sẽ không có các cuộc cách mạng hòa bình ở các nước thuộc Khối phía Đông, cũng như nước Đức”. Cựu Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger cho biết nhà lãnh đạo Liên Xô cuối cùng là người khởi xướng "những chuyển đổi lịch sử" có lợi cho thế giới. “Người dân Đông Âu và người dân Đức, cuối cùng là người dân Nga, mang ơn ông ấy vì nguồn cảm hứng, vì sự can đảm trong việc đưa ra những ý tưởng về tự do” – cựu Ngoại trưởng Kissinger, 99 tuổi, nói với BBC.
|
Ông đã tạo ra các thỏa thuận cắt giảm vũ khí với Mỹ và quan hệ đối tác với các cường quốc phương Tây, góp phần giúp nước Đức thống nhất.
Gorbachev sinh ra trong một gia đình nghèo ở vùng Stavropol, miền nam nước Nga, vào ngày 2/3/1931. Cha mẹ ông đều làm việc trong các hợp tác xã.
Gorbachev từng theo học chuyên ngành luật tại Đại học Quốc gia Moskva. Sau khi tốt nghiệp, ông trở về quê nhà Stavropol và bắt đầu quá trình thăng tiến tương đối nhanh. Năm 1985, ông trở thành lãnh đạo trẻ nhất của Liên Xô sau khi cựu lãnh đạo Konstantin Chernenko qua đời.
Ông từ chức tổng thống Liên Xô vào ngày 25/12/1991, khi Liên Xô tan rã. Ông tuyên bố chức vụ của ông không còn được kế nhiệm nữa và bàn giao vali chứa Mật mã kích hoạt tên lửa hạt nhân chiến lược tới Tổng thống đầu tiên của Nga Boris Yeltsin.
"Quá trình đổi mới đất nước và những thay đổi lớn trong cộng đồng thế giới hóa ra phức tạp hơn nhiều so với những điều có thể dự đoán", ông nói trong bài phát biểu từ chức.
Tuy nhiên, ông Gorbachev cũng nhấn mạnh những di sản của mình. "Chúng ta đang sống trong một thế giới mới. Chiến tranh Lạnh đã kết thúc, cuộc chạy đua vũ trang đã dừng lại, cũng như quá trình quân sự hóa điên cuồng đã làm suy yếu nền kinh tế và tâm lý công chúng. Mối đe dọa về một cuộc chiến tranh thế giới đã được loại bỏ", ông Gorbachev phát biểu.
Trong một bài xã luận trên tờ Rossiiskaya Gazeta vào tháng 12/2016, ông Gorbachev nói rằng sự tan rã của Liên Xô là điều ông không muốn xảy ra. "Tôi đã bảo vệ Liên Xô cho đến cùng, nhưng tôi thất bại", ông nói trong cuộc phỏng vấn với RT.
Cựu lãnh đạo Liên Xô phần lớn trải qua những năm tháng cuối đời trong bệnh viện khi sức khỏe ngày càng sút kém và phải tự cách ly trong thời gian dịch Covid-19 để tránh nhiễm virus. Gorbachev từng đoạt giải Nobel Hòa bình năm 1990.
Sau khi rời nhiệm sở, ông từng nhiều lần kêu gọi Điện Kremlin và Nhà Trắng hàn gắn mối quan hệ khi căng thẳng leo thang, kể từ khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014 và phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine từ cuối tháng 2 năm nay.
Mối quan hệ của ông với Tổng thống Vladimir Putin có những lúc khó khăn, nhưng lãnh đạo Nga vẫn gửi lời chia buồn sâu sắc sau khi nghe tin ông Gorbachev qua đời.
"Tổng thống Putin sẽ gửi điện chia buồn tới gia đình và bạn bè của ông Gorbachev vào buổi sáng", người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov, cho hay.
Ông Gorbachev sẽ được an táng tại nghĩa trang Novodevichy, bên cạnh phần mộ người vợ Raisa qua đời năm 1999.
"Kỷ nguyên của Gorbachev là kỷ nguyên của tái cấu trúc, hy vọng, và đưa chúng ta tới một thế giới không tên lửa", Vladimir Shevchenko, cựu quan chức trong chính quyền của ông Gorbachev, nói.
Leonid Slutsky, lãnh đạo đảng Dân chủ Tự do (LDPR) của Nga, cho rằng ông Gorbachev là một "nhân vật lịch sử phức tạp và nhiều tranh cãi".
Global Times, tờ báo thuộc People’s Daily, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, dẫn lời một số nhà quan sát nước này cho rằng ông Gorbachev đã "mắc sai lầm nghiêm trọng khi đánh giá tình hình quốc tế và gây hỗn loạn trật tự kinh tế trong nước".
Trong khi đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên trong họp báo thường kỳ hôm nay gửi lời chia buồn tới gia đình Gorbachev, nói rằng ông "đã có những đóng góp tích cực vào quá trình bình thường hóa quan hệ Trung – Xô".
T.T.
Nguồn: VNEpress