Cập nhật chiến tranh tại Ukraine 26.8.2022, 9AM

Cù Tuấn

Hiện trường sau vụ tập kích thị trấn Chaplyne ở tỉnh miền trung Dnipro của Ukraine hôm 25/8. Ảnh: Reuters.

Người dân Ukraine mang theo quốc kỳ diễu hành nhân ngày Độc lập nước này ở phố cổ Krakow, Ba Lan.

Tổng thống Zelensky cho biết Ukraine đã tránh được thảm họa nhờ hệ thống phát điện khẩn cấp ở nhà máy hạt nhân mà Nga đang kiểm soát. Công ty hạt nhân nhà nước Ukraine Energoatom hôm 25/8 cho biết đám cháy tại các hố tro của một nhà máy nhiệt điện gần nhà máy Zaporizhzhia đã làm ngắt kết nối các lò phản ứng khỏi lưới điện. Chính phủ Ukraine cáo buộc quân đội Nga pháo kích gây ra vụ cháy, trong khi quan chức địa phương thân Nga Yevgeny Balitsky khẳng định vụ cháy do quân Ukraine gây ra. Tổng thống Zelensky ngày 25/8 cho biết các máy phát điện diesel đã ngay lập tức được kích hoạt để đảm bảo cung cấp điện liên tục. Điện được sử dụng cho hệ thống làm mát và an toàn tại nhà máy hạt nhân. "Nếu máy phát điện chạy bằng dầu diesel không được khởi động, nếu như nhân sự nhà máy không phản ứng kịp thời sau khi mất điện, có lẽ chúng ta lúc này đang phải giải quyết hậu quả sự cố phóng xạ", Tổng thống Ukraine nói. "Nga đã đẩy Ukraine và châu Âu còn cách thảm họa phóng xạ vỏn vẹn một bước chân", ông Zelensky nói thêm, đồng thời kêu gọi Cơ quan Năng lượng Hạt nhân Quốc tế (IAEA) và các tổ chức quốc tế khác gây áp lực để Nga rút quân khỏi nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu.

Mỹ lên án bất kỳ nỗ lực nào của Nga nhằm chuyển hướng điện khỏi Ukraine, sau khi giới chức cho biết nhà máy Zaporizhzhia đã bị ngắt khỏi lưới điện quốc gia. "Nguồn điện mà nhà máy sản xuất thuộc quyền sở hữu của Ukraine và bất kỳ nỗ lực nào nhằm ngắt nhà máy khỏi lưới điện Ukraine, chuyển hướng đến các khu vực bị chiếm đóng, là không thể chấp nhận được", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Vedant Patel nói tại cuộc họp báo ở thủ đô Washington ngày 25/8. Bình luận được đưa ra sau khi công ty năng lượng nguyên tử Ukraine Energoatom thông báo nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, hiện do Nga kiểm soát, đã bị ngắt khỏi lưới điện quốc gia. Theo Energoatom, nhà máy bị ngắt kết nối sau khi một đường dây điện bị ngắt hai lần do hỏa hoạn tại nhà máy nhiệt điện gần đó. "Các quốc gia không nên biến nhà máy điện hạt nhân thành khu vực chiến sự và chúng tôi phản đối bất kỳ nỗ lực nào của Nga nhằm vũ khí hóa hoặc chuyển hướng năng lượng từ nhà máy", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ nói thêm.

Tổng thống Nga Vladimir Putin ký sắc lệnh tăng quy mô các lực lượng vũ trang của Nga lên gần 2,04 triệu người, có hiệu lực từ đầu năm sau. Theo sắc lệnh được công bố trên cổng thông tin lập pháp của Chính phủ Nga hôm nay, Nga sẽ bổ sung thêm 137.000 quân nhân chiến đấu, nhưng không tăng đội ngũ nhân viên dân sự làm việc trong lực lượng vũ trang. Với quyết định này, quân số chiến đấu của Nga kể từ ngày 1/1/2023 sẽ tăng lên 1,15 triệu. Quy mô quân đội Nga, cả nhân viên quân sự và dân sự, sẽ tăng từ 1,9 triệu hiện nay lên gần 2,04 triệu.

Bộ Quốc phòng Nga thông báo tập kích tên lửa vào đoàn tàu quân sự ở tỉnh Dnipro, khiến hơn 200 lính dự bị Ukraine thiệt mạng. "Tên lửa Iskander bắn trúng một đoàn tàu quân sự tại ga Chaplino ở tỉnh Dnepropetrovsk, hạ hơn 200 lính dự bị của Ukraine cùng 10 đơn vị thiết bị quân sự trên đường tới vùng chiến sự Donbass", Bộ Quốc phòng Nga ngày 25/8 thông báo. Chaplino và Dnepropetrovsk là cách gọi của Nga đối với địa danh Chaplyne và Dnipro của Ukraine. Thị trấn Chaplyne có dân số gần 3.700 người, nằm cách tỉnh miền đông Donetsk khoảng 145 km về phía tây. Video được Bộ Quốc phòng Nga công bố cho thấy tên lửa hành trình, có thể là mẫu 9M728 hoặc 9M729, rời xe chở đạn kiêm bệ phóng của tổ hợp Iskander-K để thực hiện vụ tập kích.

Mỹ, EU lên án vụ Nga tập kích ga tàu ở Dnipro là "hành động tàn bạo" nhằm vào "dân thường" và tuyên bố Moskva sẽ phải chịu trách nhiệm. "Cuộc tấn công tên lửa của Nga vào ga tàu đầy dân thường ở Ukraine là kiểu hành động tàn bạo. Chúng tôi sẽ tiếp tục cùng các đối tác trên khắp thế giới sát cánh với Ukraine và bắt quan chức Nga phải chịu trách nhiệm", Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đăng Twitter ngày 25/8. Bình luận được đưa ra sau khi Ukraine thông báo Nga tập kích ga tàu ở thị trấn Chaplyne, tỉnh Dnipro khiến 25 người chết, 50 người bị thương và 4 đoàn tàu bị cháy. Trợ lý Tổng thống Ukraine Kyrylo Tymoshenko nói Nga phóng hai đợt tên lửa vào Chaplyne, nhằm vào các ngôi nhà và ga tàu hỏa. Quan chức phụ trách chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) Josep Borrell đánh giá vụ tấn công là "kinh khủng". "EU lên án mạnh mẽ một cuộc tấn công kinh khủng khác của Nga nhằm vào dân thường ở Chaplyne trong ngày Quốc khánh Ukraine. Những kẻ gây ra vụ khủng bố tên lửa này sẽ phải chịu trách nhiệm", ông Borrell đăng Twitter.

Ông Ivan Prikhodko, thị trưởng thành phố Horlivka, thuộc tỉnh Donetsk cáo buộc Ukraine sử dụng tên lửa gắn bom chùm tấn công và làm hư hại một nhà máy hóa chất tại Cộng hòa nhân dân Donetsk vào ngày 25/8, gây ra một vụ hỏa hoạn. Trong thông báo trên Telegram, ông Ivan Prikhodko cho biết, nhà máy đã bị tấn công bằng 2 tên lửa phóng từ hệ thống phóng tên lửa đa nòng Uragan của Ukraine. Tên lửa được cho là mang theo bom chùm đã phát nổ và gây cháy một trạm biến áp điện bên trong nhà máy “Stirol” và trên mái của nhà máy “Transammiak” gần đó. Giám đốc quản lý nhà máy Stirol, ông Vasily Agarkov cho biết, nhà máy đã phải tạm dừng hoạt động cho đến khi đám cháy được dập tắt, tuy nhiên không có nguy cơ rò rỉ hóa chất và cũng không có báo cáo về thương vong. Cơ quan phản ứng khẩn cấp của Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) cho biết họ nhận được một cuộc gọi cứu hỏa ngay sau 18h chiều 25/8 (theo giờ địa phương) và các nhân viên cứu hỏa phải mất gần 2 tiếng mới dập tắt được ngọn lửa.

Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ Colin Kahl hôm 24/8 cho biết, Washington vẫn đang cân nhắc việc cấp tiêm kích hiện đại cho Ukraine. Theo ông Kahl, Mỹ chưa có quyết định chính thức về vấn đề này. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh, nếu Mỹ đồng ý, quá trình chuyển giao các vũ khí này cho Ukraine có thể mất vài năm, trong khi Kiev phải đảm bảo họ có khả năng duy trì các máy bay và đủ ngân sách để mua các hệ thống vũ khí hiện đại. "Liên quan tới các tiêm kích, ví dụ máy bay chiến đấu thế hệ 4, ngay cả khi chúng tôi thông qua việc viện trợ, chúng sẽ không thể được giao ngay cho Ukraine mà thời gian chờ phải tính bằng năm. Vì vậy, chúng tôi đang tập trung vào những gì họ cần để duy trì khả năng phòng vệ ở miền Đông và có thể là phản công", ông Kahl nhấn mạnh, chỉ ra việc Mỹ đã thông qua viện trợ tên lửa đất đối không có thể giúp Ukraine trang bị lên các tiêm kích đã có sẵn trong kho vũ khí của Kiev. Quan chức Mỹ cho hay, phương án cấp tiêm kích cho Ukraine vẫn bỏ ngỏ, nhưng với bất cứ vũ khí nào, bao gồm cả các máy bay chiến đấu, Kiev phải có khả năng duy trì chúng. "Chúng tôi đang cố gắng cân nhắc kỹ lưỡng về những hệ thống nào mà chúng tôi cho là hợp lý nhất đối với Ukraine và điều rất quan trọng là liệu họ có thể duy trì chúng hay không? Các khoản viện trợ hàng tỷ USD như hiện tại có thể không còn nữa trong 10 hay 20 năm tới", ông nói.

Bộ trưởng Quốc phòng Tây Ban Nha cảnh báo các nước châu Âu đối mặt "mùa đông khắc khổ" nếu Nga ngừng cung cấp hoàn toàn khí đốt. "Các nước châu Âu ủng hộ Ukraine chống lại Nga nên chuẩn bị cho kịch bản Moskva dừng hoàn toàn nguồn cung khí đốt trong mùa đông sắp tới. Chúng ta sẽ có một mùa đông khắc khổ nếu kịch bản đó xảy ra. Chúng ta phải nỗ lực để sẵn sàng đối phó tình huống này", Bộ trưởng Quốc phòng Tây Ban Nha Margarita Robles trả lời phỏng vấn hôm 24/8. Bà Robles nhắc đến việc tập đoàn năng lượng Nga Gazprom đã giảm nguồn cung tới các nước và khẳng định ông Putin "không thể thắng" trong cuộc chiến khí đốt. Tuy nhiên, bà thừa nhận các đảng trong quốc hội Tây Ban Nha có thể không ủng hộ việc phân phối khí đốt theo định mức, điều giới lãnh đạo EU đã khuyến nghị cho tất cả quốc gia thành viên. "Tôi tin rằng các lực lượng chính trị sẽ nổi lên trong dịp này", bà cho hay.

Bộ Quốc phòng Anh công bố ảnh vệ tinh cho thấy xe quân sự, thiết giáp Nga đậu dưới hệ thống đường ống tại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. "Ảnh chụp ngày 21/8 cho thấy Nga duy trì hiện diện quân sự tại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, các thiết giáp được triển khai trong bán kính 60 m từ lò phản ứng hạt nhân số 5", Bộ Quốc phòng Anh nhận định trong báo cáo tình hình chiến trường Ukraine ngày 25/8. Cơ quan này cho rằng Nga tìm cách che giấu các xe quân sự bằng cách đỗ chúng dưới hệ thống đường ống và giàn đỡ, đồng thời chú thích vị trí được cho là những thiết giáp và xe tải quân sự tại nhà máy Zaporizhzhia.

Trong lịch sử, mùa Đông lạnh giá đã giúp Moskva đánh bại cả Napoléon và Hitler. Vì vậy, theo hãng tin Reuters ngày 24/8, có suy đoán cho rằng Nga đang đặt cược rằng giá năng lượng tăng vọt và tình trạng thiếu hụt nguồn cung có thể xảy ra trong mùa Đông này sẽ thuyết phục châu Âu kéo Ukraine ngồi vào bàn đàm phán với một thỏa thuận ngừng bắn – theo các điều kiện của Nga. Reuters dẫn lời hai nguồn tin Nga gần gũi với điện Kremlin cho biết, đó là "con đường duy nhất dẫn đến hòa bình mà Moskva nhìn thấy, vì Kiev tuyên bố rằng họ sẽ không đàm phán cho đến khi các lực lượng Nga rút toàn bộ khỏi Ukraine". Một nguồn tin thân cận với các nhà chức trách Nga cho biết: “Chúng tôi có thời gian, chúng tôi có thể chờ đợi. Sẽ là một mùa Đông khó khăn đối với người châu Âu. Các cuộc biểu tình, bất ổn có thể xuất hiện. Một số nhà lãnh đạo châu Âu có khả năng sẽ suy nghĩ kỹ về việc liệu có nên tiếp tục hỗ trợ Ukraine và cho rằng đã đến lúc phải đạt được một thỏa thuận”. Một nguồn tin thứ hai thân cận với Điện Kremlin cho biết Moskva nghĩ rằng họ có thể thấy "sự thống nhất của châu Âu đang lung lay" và hy vọng quá trình đó sẽ tăng tốc trong bối cảnh mùa Đông khó khăn. “Sẽ thực sự khó khăn nếu nó (xung đột) kéo dài vào mùa Thu và mùa Đông tới. Vì vậy, có hy vọng họ (Ukraine) sẽ đề nghị hòa bình", nguồn tin cho biết.

Cựu thị trưởng Roizman của Yekaterinburg, thành phố lớn thứ tư ở Nga, bị bắt vì cáo buộc làm mất uy tín lực lượng quân đội. Yevgeny Roizman, 59 tuổi, bị bắt hôm 24/8 sau khi cảnh sát khám xét nhà riêng và văn phòng làm việc của ông. Roizman nói với báo giới rằng ông bị cáo buộc theo điều luật mới được thông qua sau khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine hôm 24/2. Vị cựu thị trưởng này sẽ có nguy cơ đối mặt 5 năm tù nếu bị kết tội. Ông Roizman hồi đầu năm đã bị các tòa án phạt ba lần cũng vì tội danh làm mất uy tín lực lượng quân đội và bị truy tố hình sự khi tái phạm. Bộ Nội vụ Nga xác nhận ông đã bị bắt ở Yekaterinburg và sẽ được đưa đến thủ đô Moskva để điều tra thêm.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn với giới truyền thông hôm 25/8, Bộ trưởng Bộ Tình trạng Khẩn cấp Nga Aleksandr Kurenkov cho biết đám cháy rừng dữ dội tại khu vực vùng Ryazan, cách thủ đô Moscow 150km về hướng Đông Nam đã được kiểm soát. Tuy nhiên, ông Kurenkov tiết lộ lực lượng hành pháp Nga đã tìm thấy dấu hiệu phá hoại tại khu rừng này. "Chúng tôi ghi nhận nhiều dấu hiệu của sự phá hoại. Có bằng chứng cho thấy vụ cháy rừng này được gây ra do phóng hỏa", Bộ trưởng Bộ Tình trạng Khẩn cấp nói. Ngọn lửa được phát hiện tại khu vực rừng ở Ryazan từ hôm 7/8 và đã phát triển thành một trong những vụ cháy rừng tồi tệ nhất tại Nga trong nhiều năm trở lại đây. Theo chính quyền địa phương, gần 15.000 ha rừng đã bị thiêu rụi. Đám cháy lớn đến mức người dân thủ đô Moscow có thể ngửi được mùi khói.

Thành phố The Hague của Hà Lan ngày 25/8 cho biết sẽ đề nghị được miễn trừ tạm thời khỏi các biện pháp trừng phạt của Liên minh châu Âu (EU) đối với Nga. Lý do được thành phố đưa ra là không tìm được kịp thời nguồn khí đốt thay thế khí đốt do công ty quốc doanh Nga Gazprom cung cấp. Đối với The Hague, điều này đồng nghĩa thành phố phải tìm một nhà cung cấp khí đốt mới để thay thế cho hợp đồng mà chính quyền thành phố đang có với Gazprom. The Hague cho biết đã mở thầu trên phạm vi toàn EU vào tháng 6 và tháng 7, nhưng không có nhà cung cấp nào chào bán khí đốt cho thành phố. Bà Saskia Bruines, uỷ viên hội đồng thành phố, cho biết việc đàm phán riêng với các nhà cung cấp chắc chắn sẽ đi đến một thoả thuận, nhưng không thể trước ngày 10/10. “Chúng tôi sẽ đề nghị được miễn trừ khỏi các quy định hiện nay cho đến ngày 1/1/2023 để đảm bảo nguồn cung và tiến hành các cuộc đàm phán”, bà Bruines nói. Bà uỷ viên cũng bày tỏ tin tưởng rằng nguyện vọng của thành phố sẽ được EU chấp nhận, bởi The Hague đã đáp ứng được điều kiện là tổ chức đấu thầu kịp thời nhưng không đạt kết quả. Dù vậy, bà nói thêm rằng bất kỳ hợp đồng mới nào có hiệu lực từ ngày 1/1 cũng sẽ có mức giá khí đốt đắt đỏ hơn nhiều so với thoả thuận mà thành phố hiện có với Gazprom.

C.T.

Nguồn: FB Cù Tuấn

Xem thêm: