Ngoại trưởng Indonesia, ông Marty Natalegawa (Reuters)
Qua việc mở rộng Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á (East Asian Summit), các thành viên ASEAN muốn tăng cường quan hệ với Hoa Kỳ và Nga. Tuy không nói ra, nhưng mục tiêu của ASEAN, theo giới quan sát, là tìm thế đối trọng để cân bằng thế lực ngày càng lớn mạnh của Trung Quốc.
Các nước Đông Nam Á vừa quyết định mở rộng Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á và mời Hoa Kỳ và Nga tham gia. Ngoại trưởng Indonesia Marty Natalegawa đã cho biết như trên ngày 20/07/2101, bên lề Hội nghị thường niên các Ngoại trưởng ASEAN diễn ra tại Hà Nội.
Giải thích về quyết định của khối ASEAN, Ngoại trưởng Indonesia xác định đó là mong muốn tăng cường quan hệ với Washington và Maxkơva, nhưng theo giới quan sát, Hiệp hội Đông Nam Á còn nhắm một mục tiêu không nói ra: đó là làm loãng ảnh hưởng càng lúc càng mạnh của Trung Quốc đối với khu vực.
Phát biểu với hãng tin Pháp AFP, một nhà ngoại giao Đông Nam Á đã không ngần ngại xác định: trong bối cảnh ảnh hưởng kinh tế và quân sự của Trung Quốc ngày càng gia tăng trong khu vực, các nước Đông Nam Á cần phải tìm cách cân bằng thế lực đó, nếu không thì “một nước duy nhất sẽ giữ vai trò thống trị”, ý nói đến Trung Quốc.
Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á, thành lập năm 2005, tập hợp lãnh đạo cao nhất của 16 quốc gia vùng châu Á Thái Bình Dương, bao gồm 10 nước Đông Nam Á, 3 nước Đông Á (Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản), cùng với Ấn Độ và hai quốc gia châu Đại Dương là Úc và New Zealand. Họp lại hàng năm, hội nghị này là dịp để các lãnh đạo trong khu vực thảo luận về các vấn đề chung như khủng bố, biến đổi khí hậu, thách thức kinh tế và an toàn lương thực.
Khi cơ chế này được thành lập vào năm 2005, theo sáng kiến của ASEAN, Nga và Mỹ là hai cường quốc Thái Bình Dương không phải là thành viên vì thiếu một điều kiện cần thiết : ký kết Hiệp ước bất tương xâm với ASEAN. Ngay sau đó, Maxkơva đã tiến hành thủ tục này, trong lúc Washington thời Tổng Thống Bush vẫn dè dặt. Tuy nhiên, từ khi ông Obama lên cầm quyền và thúc đẩy chính sách trở lại Đông Nam Á, quan điểm của Mỹ đã thay đổi và vào tháng 7 năm 2009, Ngoại trưởng Hillary Clinton đã đặt bút ký kết hiệp định này.
Tán thành trên nguyên tắc, bất đồng trên thủ tục
Ý muốn mở cửa cơ chế Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á cho Mỹ và Nga tham gia đã được toàn thể các nước Đông Nam Á tán thành cho dù có bất đồng trên thủ tục. Theo một nhà ngoại giao châu Á, trên nguyên tắc, tất cả các nước Đông Nam Á đều muốn ASEAN liên kết chặt chẽ hơn với Mỹ và Nga. Chỉ có vấn đề phương thức là được đặt ra mà thôi.
Một bài viết trên nhật báo Thái Lan The Nation hồi tuần trước cho biết là trong nội bộ khối ASEAN, từng tồn tại hai quan điểm hơi khác nhau về cách thức liên kết chặt chẽ hơn với Nga và Mỹ. Singapore, được Cam Bốt, rồi Philippines và Miến Điện ủng hộ, thì chủ trương một hội nghị thượng đỉnh “ASEAN Cộng 8”, trong lúc Chủ tịch đương nhiệm của ASEAN là Việt Nam, cùng với Indonesia và Lào thì thiên về giải pháp mở rộng khối EAS, một phương án sau đó được Thái Lan, Brunei và Malaysia ủng hộ.
Dẫu sao thì việc khối ASEAN bật đèn xanh cho Nga và nhất là Mỹ tham gia khối Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á cũng phù hợp với chủ trương của Washington muốn khôi phục lại ảnh hưởng của mình trong vùng Đông Nam Á, không để cho Bắc Kinh mặc tình thao túng. Một trong những phương tiện là hiện diện được trong tất cả các cơ chế quan trọng của khu vực. Hoa Kỳ đã là thành viên của Diễn đàn An ninh khu vực ARF, chỉ còn thiếu EAS mà thôi.
Theo nhật báo Thái Lan The Nation, Ngay từ hôm 15/07, Mỹ đã tung tín hiệu hướng về ASEAN khi trợ lý Ngoại trưởng Kurt Campbell thông báo cho Đại sứ các nước ASEAN ở Washington là Hoa Kỳ mong muốn làm thành viên Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á. Một nguồn tin khác cho biết là rất có thể bà Clinton sẽ chính thức loan báo ý định của Mỹ khi đến Hà Nội vào giữa tuần này. Riêng Tổng thống Mỹ Barack Obama thì sẽ tham gia Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á vào năm tới tại Indonesia, khi nước này làm chủ tịch ASEAN.
TN
Nguồn: http://www.viet.rfi.fr/chau-a/20100720-asean-tim-doi-trong-noi-nga-va-my-de-can-bang-the-luc-cua-trung-quoc