Hoàng Đan
Có tòa án độc lập ở một thể chế độc đảng sao? Nghe đại biểu Lưu Bình Nhưỡng nói mà thấy nhột quá, mặc dù ai cũng nhìn thấy ở ông… một gương mặt người.
Bauxite Việt Nam
Tại phiên thảo luận Quốc hội sáng 30/3, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng và đại biểu Nguyễn Thanh Hồng đã có màn tranh luận ‘nóng’ xung quanh tỷ lệ oan sai, họp liên ngành của các cơ quan tư pháp.
‘Công lý làm gì có tỷ lệ’
Sáng 30/3, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về các Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2016-2021 của Tòa án Nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao.
Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng (đoàn Bến Tre, Phó Trưởng ban Dân nguyện của Ủy ban TVQH) đã nêu một số vấn đề liên quan mà ông suy nghĩ gần như toàn bộ cuộc đời và cả nhiệm kỳ vừa qua.
Thứ nhất, ông Nhưỡng băn khoăn về nhận thức, hành động trên tinh thần bảo đảm độc lập tư pháp và ông đã phát biểu tại kỳ họp thứ 4 cũng như một số kỳ họp khác.
“Về vấn đề này, chúng ta thấy rằng, vẫn tồn tại khái niệm ngành, ví dụ ngành tòa án. Thật ra không có khái niệm ngành. Mỗi tòa án là một cơ quan hoàn toàn độc lập với nhau chứ không có khái niệm tòa án cấp trên và cấp dưới.
Các thẩm phán hoàn toàn độc lập với nhau và không được can thiệp bất kỳ hoạt động nào của nhau”, ông Nhưỡng nói.
Ông cũng nêu vấn đề về những cuộc làm việc liên ngành và dẫn chứng lại việc tham gia làm luật sư của vụ án nổi tiếng Tân Thanh, Lạng Sơn.
“Khi đó vị đại diện VKS nêu, ‘vấn đề này chúng tôi đã có văn bản liên ngành’. Chúng tôi cho rằng cách hiểu đó rất sơ hở và trước xã hội như thế chúng ta cần khắc phục để đảm bảo tính độc lập của tư pháp’, ông Nhưỡng nói.
Vấn đề thứ hai, ông Nhưỡng đặt ra là chỉ tiêu trong hoạt động tư pháp và cho rằng, chúng ta hay đặt ra chỉ tiêu về kế hoạch xét xử.
Cụ thể, tháng 9 hàng năm, các cơ quan, đặc biệt, Tòa án và Viện kiểm sát báo cáo việc thực hiện kế hoạch.
“Kế hoạch làm việc thì có nhưng kế hoạch xét xử tôi nghĩ cần nghiên cứu lại. Chúng ta xem những phiên tòa ở một số số nước có thể kéo dài hàng năm. Công lý là vậy cơ.
Trước đây có lãnh đạo Ban Chỉ đạo Cải cách Tư pháp TƯ có nói: Nhưỡng ạ, công lý không bao giờ có giá rẻ, thậm chí nó được đổi không chỉ bằng tiền mà bằng cả xương máu.
Không có công lý giá rẻ, nên phải mất rất nhiều thời gian, công sức, thậm chí xương máu mới có thể tìm ra được công lý”, ông Nhưỡng đặt vấn đề.
Một vấn đề khác được ông Nhưỡng nêu ra về việc xác định tỷ lệ oan sai và cho rằng, đây là tỷ lệ “nguy hiểm”.
“Hình dung xem, mình hoặc người thân ở trong 0.000001 % oan sai thì mình nghĩ thế nào. Nếu chúng ta không khắc phục chuyên này rất nguy hiểm.
Tỷ lệ oan sai có liên quan tới tỷ lệ quan trọng là liệu có hay không có tỷ lệ công lý. Công lý làm gì có tỷ lệ. Công lý là thứ gì đó vĩ đại, thiêng liêng, hoàn hảo, tròn trịa. Làm sao có tỷ lệ công lý được. Công lý là công lý.
Cho nên tôi đề nghị hết sức lưu ý vấn đề này và đề nghị Quốc hội khóa 15 xem xét”, ông Nhưỡng nói thêm.
‘Đại biểu Nhưỡng phân tích dễ dẫn đến sự hiểu lầm’
Giơ biển tranh luận lại với đại biểu Lưu Bình Nhưỡng, đại biểu Nguyễn Thanh Hồng, (Thiếu tướng, Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng – An ninh của Quốc hội) cho rằng, công lý là giá trị phổ quát.
Ông nói, tất cả các nền tư pháp của các quốc gia trên thế giới đều hướng tới mục tiêu bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân.
“Ở đây đại biểu nói công lý không có giá và có chỉ tiêu của Quốc hội về chống oan sai, tôi cho rằng cách tiếp cận chưa hợp lý vì thực tế không chỉ ở Việt Nam có oan sai.
Thời gian qua, vì có oan sai nên đưa ra giải pháp, đưa ra chỉ tiêu, mục tiêu để phấn đấu và không phải đưa ra chỉ tiêu để thừa nhận nền tư pháp chúng ta có oan sai. Khi Nghị quyết đặt ra chỉ tiêu thì đây là việc chúng ta đang làm và làm rất tốt”, ông Hồng nói.
Ông Hồng cho rằng, việc đại biểu Nhưỡng lấy thời gian xét xử vụ án để đánh giá giá trị công lý là không toàn diện, không chính xác.
“Việc lấy thời gian xét xử 1 năm cho rằng đó là giá trị công lý là không khách quan, không biện chứng”, ông Hồng nhấn mạnh.
Còn đối với một vụ án được đại biểu Nhưỡng dẫn ra và nêu về vấn đề họp liên ngành, đại biểu Hồng đánh giá, vụ án này chỉ là trường hợp cá biệt.
ĐB Nguyễn Thanh Hồng.
Ông phân tích thêm, việc chúng ta họp liên ngành là để thống nhất nhận thức pháp luật, đưa ra quan điểm để giải quyết đảm bảo yêu cầu chính trị, yêu cầu pháp luật, thực tiễn trong việc xử lý vụ việc.
“Phối hợp ở đây không có nghĩa là làm giảm tính độc lập của xét xử mà vẫn đúng với nguyên tắc Nhà nước đôc lập, phân công phân quyền và có phối hợp”, ông Hồng nêu ý kiến và đề nghị Chánh án và Viện trưởng VKSND tối cao có thêm giải thích điều này.
Phát biểu ngay sau đó, đại biểu Nguyễn Hữu Chính (Chánh án TAND TP Hà Nội) cũng đồng tình với ý kiến của đại biểu Nguyễn Thanh Hồng.
ĐB Nguyễn Hữu Chính.
Ông Chính cho hay, đại biểu Nhưỡng nêu ra chỉ tiêu oan sai nhưng đây không phải chỉ tiêu oan sai bởi trong tiêu chí của Tòa án ND tối cao, báo cáo nhiệm kỳ của Chánh án TAND tối cao không có chỉ tiêu oan sai mà chỉ nêu tỷ lệ án phải hủy, sửa theo quy định của pháp luật.
“Hoàn toàn không có chỉ tiêu oan sai. Từ nhận thức như vậy, đại biểu Nhưỡng phân tích dễ dẫn đến sự hiểu lầm”, ông Chính nêu.
Cũng theo ông Chính, việc tham gia họp liên ngành đều ở các vụ án phức tạp, án khó. Họp liên ngành để tìm ra những giải pháp trong đó, có tình tiết buộc tội và cả tình tiết gỡ tội, nếu không đủ phải loại bỏ, đình chỉ.
“Hoàn toàn không phải để bàn nhau thống nhất truy tố, xét xử”, ông Chính nhấn mạnh.
“Tôi không gán ghép điều gì, chỉ mong nghiên cứu làm sao cho kỹ lưỡng”
Tiếp tục tranh luận sau đó, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng nói, có cảm giác ĐB Thanh Hồng hiểu sai ý của ông.
Ông nói, muốn đặt ra một số vấn đề băn khoăn để nghiên cứu tiếp và trong báo cáo, Nghị quyết không nói về chỉ tiêu oan sai nhưng khi nói về chỉ tiêu xét xử đúng thì còn lại là gì?
“Tất cả cử tri cả nước đều hiểu phần còn lại là oan sai. Cần gì phải nói chỉ tiêu oan sai, bởi đấy chỉ là cách nói của chúng ta thôi.
Chúng tôi có nhận thức để đảm bảo hiểu đúng câu chuyện này và cử tri cũng có đủ nhận thức để hiểu điều đó. Với chỉ tiêu xét xử đúng thì phần còn lại chắc chắn phải là oan sai.
Cho nên tôi đã tranh luận từ kỳ trước, không nên đặt ra chỉ tiêu xét xử đúng mà chúng ta cần khẳng định phải xét xử đúng, không nên đặt ra chỉ tiêu”, ông Nhưỡng nêu rõ.
Về liên ngành, ông Nhưỡng cho rằng, không nói đó là xấu nhưng trên thế giới không công nhận các cơ quan này ngồi lại với nhau.
Ông dẫn chứng, ở Đức chỉ cần chánh án hỏi thẩm phán về việc vụ đó đã xử chưa có nghĩa là đã xâm phạm vào việc xét xử độc lập.
“Nên các vị hiểu về nguyên tắc độc lập xét xử chưa thấu đáo, thế nên mới hình dung rằng vấn đề liên ngành là cần thiết.
Chỉ riêng hình thức họp liên ngành đã chưa cần thiết rồi, chưa nói tới có bàn hay không bàn vấn đề gì. Biết đâu bàn là trường hợp này phải kết tội, trường hợp này phải bỏ tù, trường hợp này phải xử từng này năm.
Vì thế dư luận mới đặt ra có hay không “án bỏ túi”. Tôi không gán ghép điều gì, chỉ mong nghiên cứu làm sao cho kỹ lưỡng”, ông Nhưỡng nêu thêm.
Phát biểu sau đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị sau khi đại biểu Nhưỡng, Hồng nêu thì Chánh án TAND tối cao, Viện trưởng VKSND tối cao giải thích thêm khái niệm ngành, quan hệ tố tụng hay là tính độc lập của thẩm phán và Hội thẩm nhân dân.
H.Đ.
Nguồn: SOHA