Nguyễn Huệ Chi
CBC News cho biết, Hai nhà khoa học Trung Quốc được hộ tống khỏi Phòng thí nghiệm Vi sinh quốc gia Canada trong bối cảnh cuộc điều tra của Cảnh sát Hoàng gia Canada (RCMP) cùng với việc rà soát nội bộ đã được Cơ quan Y tế Công cộng Canada (PHAC) cho phép tiến hành.
“Hai nhà khoa học không còn được Cơ quan Y tế Công cộng Canada tuyển dụng kể từ ngày 20 tháng 1 năm 2021”, Eric Morrissette, Giám đốc quan hệ truyền thông của Bộ Y tế Canada và PHAC, xác nhận trong một email vào cuối ngày thứ Sáu.
“Chúng tôi không thể tiết lộ thông tin bổ sung, cũng như bình luận thêm, vì lý do bảo mật.” – Eric Morrissette nói.
Các nguồn tin cho biết các thành viên của Phòng thí nghiệm về mầm bệnh đặc biệt đã được gọi đến một cuộc họp vào hôm thứ Năm (04/2) và nói rằng Tiến sĩ Xiangguo Qiu (Khưu Hướng Quốc 邱向国) và chồng cô, Keding Cheng (Trịnh Khắc Định 郑克定), sẽ không trở lại làm việc. Họ không được giải thích.
Cheng (Trịnh), Qiu (Khưu) và các sinh viên của cô đến từ Trung Quốc đã bị loại khỏi phòng thí nghiệm cấp độ 4 duy nhất của Canada vào tháng 7 năm 2019 vì những gì được mô tả là có thể “vi phạm chính sách” và những vấn đề hành chính.
Cơ quan Y tế Công cộng của Canada đã yêu cầu RCMP ở Manitoba tham gia vào cuộc điều tra này vài tháng trước đó.
Cơ sở virus học cấp độ 4 là một phòng thí nghiệm được trang bị để xử lý các bệnh nghiêm trọng nhất gây chết người và động vật. Điều đó khiến Phòng thí nghiệm Winnipeg trở thành một trong số ít cơ sở ở Bắc Mỹ có khả năng xử lý các mầm bệnh đòi hỏi mức độ ngăn chặn cao nhất, chẳng hạn như Ebola.
Gần đây vào tháng 12 năm 2020, RCMP cho biết cuộc điều tra vẫn đang diễn ra nhưng không có mối đe dọa nào đối với an toàn công cộng.
Các nguồn tin cho biết cặp đôi đã nghỉ việc có lương, sống ở Winnipeg, nhưng PHAC chưa bao giờ xác nhận điều đó, với lý do giữ bí mật.
Điều trị Ebola đã phát triển
Qiu (Khưu) là một Bác sĩ y khoa và nhà virus học từ Thiên Tân, Trung Quốc, đến Canada để nghiên cứu sau đại học vào năm 1996. Cô vẫn liên kết với trường đại học ở đó và đã thu hút nhiều sinh viên trong những năm qua để giúp đỡ công việc của cô.
Cô ấy đã giúp phát triển ZMapp, một phương pháp điều trị loại virus Ebola gây chết người, đã giết chết hơn 11.000 người ở Tây Phi từ năm 2014 đến năm 2016.
Cô là người đứng đầu bộ phận Phát triển vaccine và Liệu pháp kháng virus trong Chương trình Tác nhân Gây bệnh đặc biệt tại Phòng thí nghiệm có trụ sở tại Winnipeg.
Chồng cô là một nhà sinh vật học, người đã xuất bản các tài liệu nghiên cứu về nhiễm trùng HIV, hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng (SARS), nhiễm trùng E. coli và bệnh Creutzfeldt-Jakob.
Năm ngoái, các tài liệu do CBC News thu được thông qua một yêu cầu truy cập thông tin cho thấy Qiu (Khưu) chịu trách nhiệm vận chuyển virus Ebola và Henipah tới Viện Virus học Vũ Hán bốn tháng trước khi cô và chồng bị áp giải khỏi Phòng thí nghiệm Vi sinh Quốc gia (NML).
Vào thời điểm đó, PHAC cho biết lô hàng và việc đuổi Qiu (Khưu) khỏi phòng thí nghiệm không có mối liên hệ với nhau.
“Cuộc điều tra hành chính không liên quan đến việc vận chuyển các mẫu virus đến Trung Quốc”, Morrissette viết trong một email hồi tháng 6 năm ngoái.
“Để đáp ứng yêu cầu của Viện Virus Vũ Hán về các mẫu virus của virus Ebola và Henipah, Cơ quan Y tế công cộng của Canada đã gửi mẫu cho mục đích nghiên cứu khoa học vào năm 2019.”
Không có kết nối với COVID-19
RCMP và PHAC đã liên tục phủ nhận bất kỳ mối liên hệ nào giữa đại dịch COVID-19 và các lô hàng virus nói trên. Không có bằng chứng nào liên kết lô hàng với sự lây lan của coronavirus. Ebola là một virus filovirus và Henipah là một paramyxovirus – không có mẫu coronavirus nào được gửi.
Qiu (Khưu) cũng đã thực hiện ít nhất năm chuyến đi đến Trung Quốc trong giai đoạn 2017-18, bao gồm một chuyến để đào tạo các nhà khoa học và kỹ thuật viên tại Phòng thí nghiệm cấp độ 4 mới được chứng nhận của Trung Quốc, nơi nghiên cứu các mầm bệnh gây chết người nguy hiểm nhất, theo tài liệu du lịch do CBC News thu được vào tháng 10 năm 2019.
Bất chấp RCMP và PHAC phủ nhận các mối liên hệ, đã có những thuyết âm mưu nói ngược lại. Một chuyên gia y tế nói rằng chúng ta cần minh bạch hơn về vấn đề này.
Người Canada có quyền được biết nhiều hơn, Amir Attaran, Giáo sư tại Khoa Luật và Trường Dịch tễ học và Y tế Công cộng tại Đại học Ottawa, cho biết.
Attaran nói: “Điều này làm tăng thêm nghi ngờ rằng các nhân viên NML đã hành động không đúng và có lẽ là bất hợp pháp khi họ cho gửi bộ sưu tập virus Ebola của Canada sang một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, Trung Quốc mà không có bất kỳ lý do khoa học nào mà NML quan tâm nêu ra.
“Đó là một giao dịch hết sức đáng ngờ, đáng được Quốc hội giám sát kỹ lưỡng, nhưng không bị chính trị hóa, khi liên quan đến một loại virus cực kỳ nguy hiểm.”
Người lãnh đạo tiền nhiệm của NML, Matthew Gilmour, đã rời khỏi đây vào tháng 7 năm ngoái để làm việc cho Viện Khoa học Sinh học Quadram có trụ sở tại Vương quốc Anh.
Cố vấn y tế của ông, Tiến sĩ Guillaume Poliquin, đã tiếp quản cho đến khi tìm được người thay thế vĩnh viễn.
N.H.C.
Theo CBC New: Scientists let go from National Microbiology Laboratory amid RCMP investigation