Một học giả Trung Quốc mới đây đã thẳng thắn cảnh báo Bắc Kinh cần phải chuẩn bị đối phó với việc Tổng thống Mỹ Donald Trump tới Đài Loan trước khi kết thúc nhiệm kỳ.
Ông Trịnh Vĩnh Niên, Giáo sư tiến sĩ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Cao cấp về Toàn cầu và Trung Quốc Đương đại, Đại học Trung văn Hồng Kông (Thâm Quyến) và Chủ tịch Ủy ban Học thuật của Học viện Chính sách Công thuộc Đại học Công nghệ Nam Trung Quốc, khi phát biểu tại diễn đàn phụ ngoại giao của “Diễn đàn Tương lai Thái Bình Dương. Đối thoại với Thế giới 2020” đã nói: “Quan hệ Trung-Mỹ hiện tại tồn tại những nguy cơ như chuyến thăm Đài Loan của Donald Trump trước khi rời nhiệm sở. Trung Quốc nên hết sức lý trí và bình tĩnh trong việc đánh giá điều này. Một mặt phải kiềm chế hành vi mạo hiểm phi lý tính của ông Trump, mặt khác lại càng không nên nhảy theo ông Trump”.
Theo trang tin Hoa ngữ Đa Chiều (Dwnews) chiều ngày 29/12, trong bài phát biểu của mình, ông Trịnh Vĩnh Niên cho rằng hai khu vực có nguy cơ cao trong quan hệ Trung – Mỹ hiện nay là vấn đề eo biển Đài Loan và vấn đề Biển Đông, ông cũng đồng thời cảm thấy tác động của vấn đề eo biển Đài Loan đối với quan hệ Trung – Mỹ có thể là mối đe dọa lớn nhất.
Về lý do tại sao là vấn đề eo biển Đài Loan, ông cho rằng “việc ra quyết định của ông Trump là rất không có tính xác định”. Thế giới bên ngoài trước đây đã dự đoán rằng ông Trump có thể cử các quan chức cấp cao của Mỹ đến thăm Đài Loan, chẳng hạn như Ngoại trưởng Mike Pompeo. Lần này, ông Trịnh Vĩnh Niên thậm chí còn cho rằng đích thân ông Trump có thể sẽ có chuyến thăm lịch sử tới Đài Loan.
Để làm bằng chứng, Trịnh Vĩnh Niên đã nhắc đến việc ông Trump đã đưa ra các quyết định ngoại giao có tính tạm thời “không theo thông lệ nào”. Ví dụ, vào tháng 6/2019, trong chuyến thăm Nhật Bản và Hàn Quốc của Trump, ông bất ngờ đề xuất vượt vĩ tuyến 38 tiến vào đất Triều Tiên. Sau đó, ông lập tức sắp xếp một cái bắt tay lịch sử với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-Un trên vĩ tuyến 38, điều này cho thấy rõ ràng sự không thể dự đoán của Donald Trump.
Ngoài ra, nếu Trump thực sự muốn thăm Đài Loan, đó tất nhiên là tin tức quốc tế lớn. Nói chung mọi người vẫn giữ thái độ “bán tín bán nghi”, tuy nhiên, để củng cố khả năng này, Trịnh Vĩnh Niên tiếp tục nói rằng: “Hai đảng ở Mỹ có sự đồng thuận về vấn đề Đài Loan và toàn bộ xã hội Mỹ cũng không khác biệt nhiều so với tầng lớp tinh hoa trong vấn đề Đài Loan. Trong thời gian này, Donald Trump và Mike Pompeo đã “ma quỷ hóa” Trung Quốc và thổi phồng vấn đề Đài Loan rất nghiêm trọng. Vì vậy, nếu Donald Trump thừa cơ để gây rắc rối cho Trung Quốc về vấn đề Đài Loan, ông ta vẫn có thể nhận được nhiều sự ủng hộ ở Mỹ”.
Mặc dù tuyên bố của Trịnh Vĩnh Niên chỉ là một giả thuyết, nhưng từ quan điểm về “sự điên rồ cuối cùng” của Trump và tính cách của ông, dường như khó có thể loại trừ hoàn toàn khả năng này. Tuy nhiên lập luận của Trịnh Vĩnh Niên đang thiếu một điểm rất quan trọng là phản ứng của chính quyền và xã hội Đài Loan.
Thực ra, so với “chuyến thăm của ông Trump tới Đài Loan”, thì “chuyến thăm của bà Thái Anh Văn tới Mỹ” có nhiều khả năng hơn. Tuy nhiên, xét từ chính sách đối ngoại hiện tại của chính quyền Đảng Dân Tiến (DPP) đối với Mỹ, khi đối mặt với chính quyền Mỹ sắp được thay thế giữa các đảng chính trị, đối với chính quyền DPP, thay vì theo đuổi “nâng cấp quan hệ giữa Mỹ và Đài Loan”, tiếp xúc thực sự với chính phủ Joe Biden mới là mục tiêu quan trọng hơn.
Theo cơ quan truyền thông Đài Loan Liên Hợp báo (UDN) ngày 28 tháng 12, tổng thống đắc cử Mỹ Joe Biden sẽ tổ chức lễ nhậm chức vào ngày 20/1/2021. Nhà lập pháp Quốc dân đảng Trần Dĩ Tín đã nêu câu hỏi tại Ủy ban Đối ngoại và Quốc phòng của Viện Lập pháp: bà Tiêu Mỹ Cầm, đại diện của Đài Loan tại Mỹ, sẽ tham gia lễ nhậm chức chứ? Ông Từ Nhược Điển, Vụ trưởng Bắc Mỹ của cơ quan ngoại giao, trả lời: “Hiện vẫn chưa có vé để tham gia buổi lễ này. Chúng tôi vẫn đang cố gắng cho điều này”.
Từ thông tin này có thể thấy được hai điểm quan trọng, một là chính quyền Đài Loan coi việc cử đại diện đến dự lễ nhậm chức của ông Biden là một công tác ngoại giao rất quan trọng, bất kể là xét từ góc độ đối nội hay đối ngoại, điều này thực sự có thể tượng trưng cho quan hệ Mỹ – Đài sau khi luân chuyển giữa các chính đảng vẫn nồng ấm. Thứ hai là Đài Loan vẫn đang phấn đấu, cho thấy mối quan hệ giữa Mỹ và Đài Loan có vẻ kém vững chắc hơn tưởng tượng.
Mặt khác, xã hội Đài Loan gần đây đã bị xáo trộn sâu sắc bởi việc cho phép nhập khẩu lợn có chứa chất clenbuterol của Mỹ và cũng trở thành một “thời điểm nổi bật” chống Mỹ hiếm hoi trong xã hội Đài Loan. Do đó, chính quyền DPP nhất định phải tỏ cho thấy quan hệ “Mỹ và Đài Loan đang ấm lên”. Đối với người dân Đài Loan, việc Mỹ bán vũ khí cho Đài Loan có thể là để bảo vệ “cái ác cần thiết” của Đài Loan. Vì vậy bất kể thế nào thì họ cũng phải “nín thở”, nhưng việc mở cửa nhập khẩu lợn Mỹ làm nổi bật sự thấp kém của DPP trước người Mỹ.
Trong bối cảnh đó “chuyến thăm của ông Trump đến Đài Loan” dường như xác nhận quan hệ Mỹ và Đài Loan đang ấm lên, nhưng bất kỳ ai có con mắt tinh tường đều biết rằng ông Trump là tổng thống sắp mãn nhiệm của Mỹ, vì vậy chuyến thăm mang tính biểu tượng như vậy nhất định sẽ bị giảm giá rất nhiều. Ngoài ra, nếu ông Trump thực sự mạo hiểm đến thăm Đài Loan, điều đó chắc chắn sẽ gây ra sự phản đối nghiêm khắc ở Bắc Kinh và còn có khả năng dẫn đến nguy cơ và khủng hoảng chiến tranh ở eo biển Đài Loan, khiến quan hệ hai bờ eo biển đi vào con đường không có đường quay lại. Vì vậy, đối với bà Thái Anh Văn, trước mặt vấn đề nóng bỏng như vậy, thực sự không cần phải chuốc họa vào thân.
Đa Chiều nhận định, xét từ góc độ của Mỹ và ông Trump, “chuyến thăm của ông Trump đến Đài Loan” là thực sự có thể xảy ra. Mặc dù ông Trump về chủ quan sẵn sàng, nhưng thời gian ra đi của ông đã cận kề, khả năng như vậy cũng ngày càng ít. Mặt khác, từ góc độ của Đài Loan, bà Thái Anh Văn chỉ có thể nói “Vĩnh biệt nhé, Donald Trump” khi đánh giá quan hệ lợi hại và đối mặt với tình hình chống Mỹ đang gia tăng trong nội bộ Đài Loan.
T.T.
Nguồn: Viettimes