Frank Fang
Anh Khoa dịch
Hạ nghị sĩ Tom Tiffany (R-Wis.) đã đề cử một dự luật kêu gọi chính phủ Hoa Kỳ nối lại quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan, đồng thời hủy bỏ “chính sách một Trung Quốc”.
“Trong hơn 40 năm qua, các tổng thống Mỹ của cả hai đảng chính trị đã lặp lại lời nói dối trắng trợn của Bắc Kinh rằng Đài Loan là một phần của Trung Quốc Cộng sản – mặc dù thực tế khách quan là không phải như vậy”, ông Tiffany nói, theo thông cáo báo chí ngày 17 tháng 9 từ văn phòng của ông.
Nghị sĩ này nói thêm: “Mỹ nên đưa ‘Chính sách một Trung Quốc’ vào thùng rác lịch sử.”
Hoa Kỳ hiện không có quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan, kể từ khi Washington thay đổi chính sách ngoại giao theo hướng có lợi cho Bắc Kinh vào tháng 1 năm 1979.
Hoa Kỳ từ lâu đã giữ “chính sách một Trung Quốc”, khẳng định rằng chỉ có một quốc gia có chủ quyền với tên gọi “Trung Quốc”, nhưng nó khác với “nguyên tắc một Trung Quốc” mà theo đó chế độ Trung Quốc khẳng định chủ quyền đối với Đài Loan. Chính phủ Đài Loan cũng đã bác bỏ “nguyên tắc một Trung Quốc” của Trung Quốc.
Hoa Kỳ đã duy trì mối quan hệ phi ngoại giao với Đài Bắc dựa trên Đạo luật Quan hệ Đài Loan (TRA), được cựu Tổng thống Jimmy Carter ký thành luật vào tháng 4 năm 1979.
Đạo luật TRA cho phép Hoa Kỳ tiếp tục “quan hệ thương mại, văn hóa và các mối quan hệ khác” với Đài Loan, cũng như cung cấp cho hòn đảo này các thiết bị quân sự để tự vệ. Ngoài ra, TRA kêu gọi thành lập một công ty phi lợi nhuận có tên là Viện Hoa Kỳ tại Đài Loan, hiện là đại sứ quán Hoa Kỳ trên thực tế trên đảo này.
Trong khi đó, Trung Quốc coi Đài Loan là một tỉnh nổi loạn, mặc dù trên thực tế hòn đảo này là một quốc gia độc lập trên thực tế với hiến pháp, các quan chức được bầu cử dân chủ, quân đội và tiền tệ. Bắc Kinh chưa bao giờ từ bỏ mong muốn sử dụng vũ lực quân sự để đưa hòn đảo về dưới quyền kiểm soát của mình.
Dự luật (H.Con.Res.117) đề xuất nối lại quan hệ ngoại giao chính thức với Đài Loan và chấm dứt việc Hoa Kỳ thông qua “Chính sách một Trung Quốc”, ngoài việc yêu cầu chính quyền Hoa Kỳ hỗ trợ Đài Loan trở thành thành viên trong các tổ chức quốc tế và bắt đầu các cuộc đàm phán với Đài Loan về một hiệp định thương mại tự do song phương.
Dự luật của dân biểu Tiffany là một nghị quyết không có hiệu lực pháp lý. Nó cũng không yêu cầu chữ ký của Tổng thống Hoa Kỳ để được ban hành.
Vì Bắc Kinh coi mình là “đại diện hợp pháp” của Đài Loan, họ đã chặn hòn đảo này gia nhập các tổ chức quốc tế, chẳng hạn như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Dân biểu Tiffany cho biết trong thông cáo báo chí: “Mỹ không cần giấy phép của Đảng Cộng sản Trung Quốc để nói chuyện với bạn bè và đối tác của họ trên khắp thế giới.”
Mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Đài Loan đã ấm lên dưới thời chính quyền Trump.
Vào tháng 8, Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ Alex Azar đã đến thăm Đài Loan, trở thành quan chức nội các cấp cao nhất của Hoa Kỳ đến hòn đảo này kể từ năm 1979.
Hiện tại, Thứ trưởng Hoa Kỳ Keith Krach đang ở Đài Loan trong chuyến thăm ba ngày, là quan chức cấp cao nhất của Bộ Ngoại giao đến thăm Đài Loan trong nhiều thập kỷ. Một phần trong chuyến đi của ông ấy là tham dự lễ tưởng niệm cựu Tổng thống Đài Loan Lý Đăng Huy.
Ông Lý Đăng Huy, được gọi là cha đẻ của nền dân chủ Đài Loan, đã qua đời vào ngày 30 tháng 7.
Theo truyền thông địa phương, ông Krach đã tổ chức một cuộc họp với bộ trưởng kinh tế, ngoại trưởng và phó thủ tướng Đài Loan vào sáng thứ Sáu. Theo Bộ Kinh tế Đài Loan, cuộc họp nhằm chuẩn bị cho Đối thoại Kinh tế và Thương mại Mỹ-Đài Loan trong tương lai.
Ông David Stilwell, trợ lý ngoại trưởng Văn phòng các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, đã công bố cuộc đối thoại kinh tế song phương mới trong khi phát biểu tại một cuộc họp ảo do Tổ chức think tank Heritage của Hoa Kỳ tổ chức vào ngày 31 tháng 8.
Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn đã tổ chức tiệc chiêu đãi tối thứ Sáu để chào đón ông Krach và phái đoàn của ông. Theo thông cáo báo chí từ Văn phòng Tổng thống, bà Thái Anh Văn và ông Krach đã tổ chức các cuộc thảo luận về việc làm thế nào để tăng cường hơn quan hệ song phương.
Trong số những người tham dự bữa tiệc có ông Morris Chang, người sáng lập nhà sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất thế giới TSMC; Giám đốc AIT William Brent Christensen; và ông Robert Destro, trợ lý thư ký Cục Dân chủ, Nhân quyền và Lao động tại Bộ Ngoại giao.
Bắc Kinh đã công khai bày tỏ sự tức giận trước chuyến thăm của ông Krach. Ngoài ra, vào thứ Sáu, 18 máy bay Trung Quốc đã bay gần hòn đảo trong một cuộc tập trận quân sự, khiến Đài Loan phải ngăn chặn.
Trước khi ông Krach đến Đài Loan, Đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hợp Quốc Kelly Craft đã ăn trưa với ông James K.J. Lee, đại diện hàng đầu của Đài Loan tại New York, vào thứ Tư, theo hãng tin AP (AP).
Bà Craft cho biết cuộc gặp của bà ở Thành phố New York với ông Lee là “cuộc gặp lịch sử” vì đây là cuộc gặp đầu tiên giữa một quan chức hàng đầu của Đài Loan và một đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hợp Quốc kể từ năm 1971, năm mà Đài Loan mất ghế trên trường quốc tế vào tay Trung Quốc.
“Tôi đang tìm cách làm điều đúng đắn vì tổng thống và tôi cảm thấy rằng ông ấy đã tìm cách củng cố và làm sâu sắc hơn mối quan hệ song phương này với Đài Loan và tôi muốn tiếp tục điều đó cho chính quyền tôi”, bà Craft nói với AP.
F.F.
VNTB gửi BVN