Ba cảnh sát Thái Lan tới gặp Nguyễn Văn Chung, một người tỵ nạn Việt Nam ở Bangkok hồi tháng 1 và hỏi ông có liên lạc với một người Việt Nam khác, tên Trương Duy Nhất, mới trốn sang Thái Lan hay không.
Ông Chung trả lời là không, ông nói chưa bao giờ gặp ông Nhất mà chỉ biết đến ông qua những bài ông Nhất đăng trên Facebook.
Trương Duy Nhất là một cây viết thường chỉ trích chính quyền cộng sản Việt Nam, đã từng ngồi tù 2 năm vì tội “lợi dụng các quyền tự do dân chủ”.
Nhưng trong một cuộc thẩm vấn sau đó, ông Chung rất ngạc nhiên khi nhận ra một người đàn ông có vẻ là một giới chức Việt Nam, cảnh sát Thái Lan sau đó xác nhận rằng ông ta quả thực đến từ Việt Nam.
Nói với Reuters từ một nước thứ ba, nơi ông tới ẩn náu không lâu sau đó, ông Chung nói: “Bằng cách nào đó, một cách kín đáo, cảnh sát Việt Nam và cảnh sát Thái Lan đã làm việc cùng nhau và họ biết tất cả mọi thứ”.
Cuộc tiếp xúc đó rất đáng lưu ý bởi vì ông Nhất, cây viết mà cảnh sát truy lùng, mất tích hai ngày sau đó từ một trung tâm mua sắm ở Bangkok.
Ông Nhất xuất hiện trở lại ở một nhà tù Việt Nam.
Trong các bức thư gửi đến Việt Nam và Thái Lan, các đại diện của Liên Hiệp Quốc nêu ra nghi vấn về một vụ “mất tích có bàn tay của chính quyền” và bày tỏ “quan ngại sâu sắc”. Cả Thái Lan lẫn Việt Nam đều từ chối bình luận.
Trường hợp ông Nhất không phải là một vụ đơn lẻ trong những tháng gần đây.
Một số quốc gia trong khu vực đang đổi chác những người bất đồng chính kiến và các cá nhân chạy trốn đàn áp, trong một liên minh ma quỷ để giúp củng cố các chế độ của nhau.
Ông Nicholas Bequelin, Ân xá Quốc tế
Cùng lúc các nhà lãnh đạo của Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) gồm 10 nước thành viên họp vào cuối tuần này tại Bangkok, các nhà vận động nhân quyền công khai lên án điều mà họ gọi là sự tăng cường hợp tác trong việc cưỡng bức hồi hương những người tỵ nạn hoặc xin quy chế tỵ nạn.
Kể từ năm ngoái, đã có ít nhất 8 trường hợp chính quyền các nước Đông Nam Á bị cáo buộc là bắt giữ chính thức hoặc hợp tác với nhau để bắt cóc những người tỵ nạn chính trị đến từ các nước ASEAN.
“Một số quốc gia trong khu vực đang đổi chác những người bất đồng chính kiến và các cá nhân chạy trốn đàn áp, trong một liên minh ma quỷ để giúp củng cố các chế độ của nhau”, ông Nicholas Bequelin, Giám đốc Tổ chức Ân xá Quốc tế chuyên trách Đông và Đông Nam Á, phát biểu.
CỰC KỲ ĐÁNG LO NGẠI
Nhà chức trách Việt Nam, Campuchia, Malaysia và Thái Lan bị cáo buộc đã giam giữ và bắt hồi hương những người chỉ trích chính phủ các nước láng giềng, bất chấp họ được LHQ cấp quy chế tỵ nạn chính trị, trong một số trường hợp.
Ông Charles Santiago, một nhà lập pháp Malaysia, chủ tịch Nhóm Các Nghị sĩ vì Nhân quyền ASEAN, nói: “Xu hướng ngày càng tăng là các chính phủ Đông Nam Á hồi hương những người bất đồng chính kiến, khiến họ có thể đối mặt với nguy hiểm là điều vô cùng đáng lo ngại”.
Thái Lan, nước chủ nhà hội nghị ASEAN tổ chức vào cuối tuần này, từ chối bình luận về những khiếu nại của các tổ chức nhân quyền.
Một người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Thái Lan cho biết: “Chúng tôi không có thông tin gì về những trường hợp này”.
Thái Lan từng được coi là địa điểm an toàn cho các nhà hoạt động chạy trốn các cuộc đàn áp của các chính phủ độc tài.
Nhưng kể từ cuộc đảo chính quân sự hồi năm 2014, Thái Lan đã yêu cầu các nước láng giềng trao trả những người chống đối của chính nước họ – và cũng tuân thủ các yêu cầu tương tự từ những nước kia, theo những người chỉ trích.
Tháng trước, Malaysia đã bắt giữ và hồi hương một nhà vận động chống chế độ quân chủ Thái Lan sau khi bà đăng ký xin tỵ nạn với cơ quan tị nạn LHQ.
Người phụ nữ có tên là Praphan Pipithnamporn đang chờ xét xử về tội phản loạn và tội phạm có tổ chức ở Thái Lan.
Nhà lãnh đạo Malaysia Mahathir Mohamad bào chữa cho việc dẫn độ, nói rằng đất nước của ông là “một nước láng giềng tốt”.
Năm ngoái, chính quyền Thái Lan đã bắt giữ hai người Campuchia và bắt họ hồi hương.
Sam Sokha, một nhà hoạt động bênh vực người lao động, đã ném một chiếc giày vào một tấm áp phích in hình Thủ tướng Campuchia Hun Sen. Bà đang thụ án 2 năm tù vì tội “xúc phạm quan chức nhà nước”.
Một người Campuchia khác, Rath Rott Mony, bị bắt tại Bangkok hồi tháng 12/2018 và bị cưỡng bức hồi hương. Ông này đang đối mặt với 3 năm tù vì tội “kích động phân biệt đối xử” do ông góp phần làm một bộ phim tài liệu về nạn mại dâm trẻ em. Phán quyết sẽ được đưa ra hôm 26/6.
Xu hướng ngày càng tăng là các chính phủ Đông Nam Á hồi hương những người bất đồng chính kiến, khiến họ có thể đối mặt với nguy hiểm là điều vô cùng đáng lo ngại.
Ông Charles Santiago, nhà lập pháp Malaysia
Tuy một số nhà hoạt động bị dẫn độ thông qua các kênh hợp pháp, song cũng có tin về những vụ bắt cóc phi pháp, như vụ của ông Trương Duy Nhất.
Các đại diện LHQ gửi thư cho Việt Nam và Thái Lan hôm 18/4 với những lời lẽ thẳng thừng bày tỏ nghi vấn của họ. Họ nói họ tin rằng các giới chức di trú và cảnh sát Thái Lan, một “đại diện của một bộ Thái Lan” và các sĩ quan tình báo quân đội Việt Nam đến từ Hà Nội đã có dính líu trong vụ bắt cóc ông Trương Duy Nhất.
Hồi tháng 2, ba nhà hoạt động lưu vong người Thái chống chính quyền quân nhân sống ở Lào – tên là Siam Theerawut, Chucheep Chivasut và Kritsana Thapthai – bỗng dưng mất tích.
Họ đã bị nhà chức trách Việt Nam bắt giữ khi đang quá cảnh và bị giao lại cho Thái Lan, theo lời của Liên minh Nhân quyền Thái Lan có trụ sở tại Hoa Kỳ.
Cả chính quyền Việt Nam lẫn Thái Lan đều không bình luận về tin vừa kể mà Reuters không thể kiểm chứng.
Dù vậy, thời điểm các nhà hoạt động mất tích đã làm dấy lên nghi ngờ, ông Bequelin thuộc Ân xá Quốc tế nói.
“Chuỗi những chuyện xảy ra với trường hợp ông Nhất cho thấy có thể có đổi chác giữa Thái Lan và Việt Nam”, ông nói.
Hồi tháng 1 năm nay, thi thể của hai nhà hoạt động người Thái từng bỏ trốn sang Lào được tìm thấy ven bờ sông Mê Kông, bên Thái Lan. Người họ bị mổ phanh ra buộc vào các tảng bê tông để dìm xuống. Không ai biết, hay nói ra, chuyện gì đã xảy đến cho các nạn nhân.