Phạm Chí Dũng
Ông Nguyễn Phú Trọng xuất hiện lần đầu tiên vào ngày 14 tháng Năm. (Hình: trích xuất từ VnExpress)
Rõ là bệnh nhân Nguyễn Phú Trọng, dù vẫn bộc lộ nhiều dấu hiệu chưa thể đi lại bình thường mà chỉ có thể phát ngôn và vận động não, đã chẳng hề quên nhu cầu chính trị lẫn nhu cầu danh tiếng nào ngay sau khi ông ta tạm phục hồi sức khỏe.
Đu dây Tây bán cầu
Phạm Bình Minh – Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam – đi Cu Ba và Hoa Kỳ từ ngày 19 đến 23 tháng 5 năm 2019, tức ngay sau khi kết thúc Hội nghị Trung ương 10 về ‘quy hoạch cán bộ cấp chiến lược’ của Đảng.
Trước đó vào ngày 15/5, Phạm Bình Minh đã có cuộc gặp với Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam là Daniel Kritenbrink. “Hôm qua, tôi rất vui khi có dịp gặp Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh để thảo luận về các cách thức giúp tăng cường hơn nữa Quan hệ đối tác toàn diện Hoa Kỳ-Việt Nam” – ông Kritenbrink loan báo theo cách mà dễ dàng hiểu là cuộc gặp Trump-Trọng chắc chắn sẽ diễn ra, nếu không muốn nói là diễn ra với những nội dung mang tính thực chất hơn hẳn lần hiện diện của Nguyễn Phú Trọng ở Washington vào năm 2015.
Những động thái cấp tập trên lại diễn ra chỉ vài ngày sau khi ‘Tổng Tịch’ Nguyễn Phú Trọng ‘tái xuất’, đánh dấu một tháng ‘điều trị tích cực’ đã tạm lắng cùng bao lời đồn đoán về tình trạng tai biến mạch máu não, đột quỵ, kể cả ‘nằm liệt giường liệt chiếu’ của ông ta.
Hầu như không hoài nghi là Phạm Bình Minh đi Mỹ nhằm thu xếp những công tác ngoại giao cần thiết với ‘nước bạn’ khi Phòng Bầu Dục được mở cửa để tiếp đón nguyên thủ quốc gia Nguyễn Phú Trọng. Còn chuyến đi Cu Ba của Minh hẳn chỉ là phụ đề, nhằm cân đối hình ảnh Việt Nam đu dây ở phía Tây Bán Cầu và không làm cho dư luận nghĩ rằng Việt Nam cộng sản ngả ngớn với Mỹ mà quên mất người anh em ‘cùng thức canh giữ hòa bình thế giới’.
Sau lần phải đọc báo cáo về chuyên đề dân số tại Hội nghị Trung ương 6 vào tháng 10 năm 2017 bất chấp thân là Ngoại trưởng, Phạm Bình Minh đã ‘ngoan’ hơn với Nguyễn Phú Trọng. Sự biến đổi vừa kín đáo vừa lộ liễu như thế có lẽ đã mang lại kết quả ông ta được Trọng chọn làm người tiền trạm Hoa Kỳ, thay cho chuyến dọn đường ở Mỹ vào tháng 4 năm 2019 của Bộ trưởng Công an Tô Lâm mà có thể đã chẳng mang lại hiệu ứng trực tiếp và khả dĩ nào.
Cũng không cần hoài nghi rằng ngay cả trong thời gian Nguyễn Phú Trọng phải liên tục chuyển giường từ Bệnh viện Chợ Rẫy ở Sài Gòn ra Bệnh viện Quân y 108 ở Hà Nội cũng không hề có chỗ cho phương án ‘Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dẫn đầu đoàn đại biểu đi thăm Mỹ thay cho Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng’. Ai cũng hiểu đi Mỹ là độc quyền của ‘Tổng Tịch’.
Cần nhớ lại vào tháng 3 năm 2019, điệu cười mơn trớn và hể hả như thể “địa chủ được mùa” chưa có tiền lệ của Nguyễn Phú Trọng dành cho một Tổng thống Mỹ khi hai nhân vật này gặp nhau ở Hà Nội bên lề thượng đỉnh Trump-Kim là logic với một luồng dư luận cho rằng phía Hoa Kỳ đã phát ra tín hiệu ưng thuận cho Trọng đến Washington vào mùa hè cùng năm.
“Mình phải như thế nào người ta mới tiếp như thế chứ” – tâm trạng hồ hởi bột phát của Nguyễn Phú Trọng sau khi ông ta được Tổng thống Mỹ Barak Obama trải thảm đỏ tại Phòng Bầu Dục vào tháng Bảy năm 2015 – đang tràn đầy hy vọng được lặp lại vào năm 2019. Theo đó, quốc gia mạnh nhất thế giới là Hoa Kỳ cần có một cuộc đón tiếp chính thức và cực kỳ tôn trọng dành cho Nguyễn Phú Trọng – người mà giờ đây khác xưa rất nhiều khi không chỉ là Tổng Bí thư mà dễ bị giới chính khách phương Tây xét nét về vị thế “không chính danh” khi xem xét các nghi thức ngoại giao để đón tiếp, mà đã trở thành Chủ tịch nước và suy ra là nguyên thủ quốc gia.
Việt – Mỹ sẽ ‘đào sâu’ những gì?
Không hoài nghi rằng chuyến đi Mỹ sắp tới của Nguyễn Phú Trọng sẽ bàn sâu về một trong những nội dung trọng tâm là “làm sâu sắc hơn quan hệ hợp tác quốc phòng” và làm thế nào để Mỹ-Việt cùng khai thác triệt để mỏ Cá Voi Xanh mà không để “kẻ cướp” dây phần.
Tình hình trục Hà Nội-Washington cho tới nay là rất logic với bầu không khí từ “cầu viện” biến thành nồng ấm hơn trong quan hệ Việt-Mỹ kể từ tháng Bảy năm 2017, khi Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch vội vã sang Hoa Kỳ, ngay sau vụ Trung Quốc đe dọa tấn công mỏ dầu khí Cá Rồng Đỏ – liên doanh giữa Việt Nam với hãng dầu khí Tây Ban Nha là Repsol và khiến Repsol phải “bỏ của chạy lấy người”. Sau đó Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ James Mattis đã lần đầu tiên điều động hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson đến hiện diện tại cảng Đà Nẵng vào tháng Ba, năm 2018. Việc làm này phục vụ cho một nhu cầu cần thiết với Mỹ và tối cần thiết với Bộ Chính Trị Việt Nam: dự án khai thác mỏ dầu khí Cá Voi Xanh ở vùng biển Quảng Nam, Quảng Ngãi, có trữ lượng đến 150 tỷ mét khối, được liên doanh giữa Tập đoàn dầu khí ExxonMobil của Mỹ với Tập Đoàn Dầu Khí Việt Nam, sẽ không còn phải mắt trước mắt sau trước thói đe nẹt của “đồng chí bốn tốt”.
Kết quả có thể thấy rõ là ngay sau chuyến thăm Việt Nam một cách bất thường của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis vào tháng Mười Một năm 2018, cùng tuyên bố đầy thách thức “Mỹ sẽ hợp tác khai thác dầu khí ở Biển Đông dù có Trung Quốc hay không” của Cố vấn An ninh Mỹ John Bolton, ExxonMobil đã một lần nữa quay lại Nhà máy lọc dầu Bình Sơn để tiến hành hợp đồng FEED (tư vấn lập thiết kế tổng thể) trong Dự án Cá Voi Xanh.
Nếu sau cuộc cuộc gặp Trump-Trọng sắp tới tại Washington hiện ra một văn bản được ký giữa hai bên như kiểu ‘Hiệp ước tương trợ quốc phòng’ mà Mỹ đã ký với Philippines, hoặc ít ra cũng là một bản ghi nhớ về việc sẽ tiến hành chuyện đó, và hơn nữa là sự chuẩn bị cho ‘quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Mỹ-Việt’ và cụ thể hóa hơn chương trình một hàng không mẫu hạm của hải quân Hoa Kỳ sẽ lồ lộ ở quân cảng Cam Ranh vào nửa cuối năm 2019, Bộ Chính trị ở Hà Nội sẽ có thể như ‘sống lại’ để nhảy vào khai thác mỏ Cá Voi Xanh mà không còn phải mắt trước mắt sau trước thói đe nẹt của ‘đồng chí bốn tốt’.
Trong bối cảnh ngân sách Việt Nam đang nhanh chóng cạn kiệt và đặc biệt đang quá thiếu ngoại tệ để trang trải nợ quốc tế – lên tới 10-12 tỷ USD/năm – và để phục vụ cho nhu cầu nhập khẩu hàng hóa từ các nước, đồng thời phải bảo đảm dự trữ ngoại hối, 60 tỷ USD dự kiến khai thác được từ dự án dầu khí lớn nhất của Việt Nam là Cá Voi Xanh (con số dự đoán mới nhất được nêu ra bởi chính quyền Việt Nam, gấp đến 3 lần con số dự đoán trước đây là 20 tỷ USD) – được xem là giá trị rất đáng để giới lãnh đạo Việt Nam tỏ một chút can đảm trước Trung Quốc và tạm ly khai khỏi quỹ đạo của ‘Một vành đai, Một con đường’.
Còn với Trump, là một nhà kinh doanh thực dụng trước khi bước chân vào chính trường, 60 tỷ USD quả là con số hấp dẫn.
Tuy nhiên, toàn bộ tương lai chuyến đi Mỹ của Trọng sẽ phụ thuộc phần lớn vào nhịp độ phục hồi sức khỏe của ông ta mà không để xảy ra bất kỳ một cú ‘đột quỵ’ nào khác.
Bởi nếu Trọng không thể đi Mỹ vào mùa hè này, chắc chắn Trung Quốc là kẻ hả hê nhất khi Việt Nam sẽ không có cơ hội để bàn với Mỹ về việc hợp tác với Tập đoàn dầu khí Hoa Kỳ ExxonMobil về khai thác mỏ Cá Voi Xanh, cũng chưa thể bàn sâu hơn về những nội dung ‘quan hệ đối tác chiến lược’ với Mỹ mà từ đó Việt Nam có thể chính thức tham gia vào khối liên minh quân sự Đông Bắc Á – một khối gồm Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Úc đối trọng với Trung Quốc tại Biển Đông.
P.C.D.
Tác giả gửi BVN