Từ Thức
Ông Nguyễn Phú Trọng vừa kết thúc một viếng thăm gần như thầm lặng ở Pháp. Như thông lệ, những ký kết thương mại giữa một nước dân chủ với một nước độc tài chỉ là những buổi ký kết giao kèo kín đáo. Cả hai đều ngại phải trả lời dư luận về vấn đề nhân quyền, về chiến dịch đàn áp đối lập, các bloggers tàn bạo nhất ở Việt Nam từ khi ông Trọng nắm bộ máy Đảng, nghĩa là nắm toàn quyền ở Việt Nam.
BANG GIAO THỰC DỤNG
Việt Nam muốn bắt tay với Pháp, vì đang gặp khó khăn với Đức từ vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh. Đức và Pháp là hai quốc gia rường cột của Liên hiệp Âu Châu. Qua ngả Pháp, Cộng sản Việt Nam, càng ngày càng cô lập, muốn thổi nóng lại mối bang giao với Liên hiệp Âu Châu.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, theo chủ nghĩa chính trị thực tiễn, muốn nhân cơ hội, nhảy vào thị trường Việt Nam, chiếm chỗ của Đức.
Cho tới nay, Đức vẫn là quốc gia có đối tác thương mại với Việt Nam lớn nhất ở Âu Châu, với trên 9 tỷ Euros (10 triệu dollars), năm 2016. Pháp chỉ đứng hàng thứ 16 trong số các quốc gia trao đổi thương mại với VN.
Macron nói nước Pháp phải có mặt nhiều hơn ở Việt Nam, một thị trường gần 100 triệu người, hiện nay chỉ thực hiện với Pháp 1% trên tổng số trao đổi thương mại quốc tế. Cán cân thương mại nghiêng hẳn về phía VN: 4 tỷ rưỡi dollars xuất cảng so với 1 tỷ rưỡi nhập cảng.
Trong mục tiêu đó, Macron đã đạt được những thắng lợi đầu tiên. Trong cuộc thăm viếng của Nguyễn Phú Trọng, hai bên đã ký kết một số thoả ước thương mại quan trọng. Các công ty Pháp Bouyes, EDF, Safran sẽ thực hiện dự án xe điện ngầm ở thành phố, nhà nhiệt điện 2000 mégawatts ở Sơn Mỹ, trang bị kỹ thuật bảo trì hàng không và cung cấp 24 máy bay.
THAM VỌNG VĂN HÓA
Macron cho hay sẽ viếng thăm VN trong năm 2019. Đặt chân trở lại VN là cơ hội cho Pháp gây dựng lại ảnh hưởng trong vùng, bị sa sút từ trên một nửa thế kỷ. Không phải chỉ trên địa hạt chính trị, kinh tế, mà cả trên địa hạt văn hóa.
Tham vọng của Macron là nới rộng vùng nói tiếng Pháp (francophonie), làm sống lại ngôn ngữ Pháp, văn hóa Pháp đã bị quên lãng ở thuộc địa cũ. Macron nói sẽ xây dựng một Maison de France (Nhà Pháp) ở VN, tăng cường trao đổi văn hóa, giáo dục, du lịch giữ hai nước.
Trong bối cảnh đó, nhân quyền trở thành thứ yếu ở một xứ vẫn tự hào là cha đẻ của nhân quyền.
Nguyễn Phú Trọng tuyên bố hai bên ‘sẽ tôn trọng sự khác biệt về thể chế và nguyên tắc không can thiệp tới nội bộ của nước khác’. Elysée (Dinh Tổng Thống Pháp) nói tự do ngôn luận, vấn đề các bloggers đã được đề cập tới trong cuộc gặp gỡ với Nguyễn Phú Trọng, và tin rằng việc cộng tác, giúp đỡ Việt Nam cải thiện các cơ sở pháp lý sẽ có ảnh hưởng tốt tới tự do ngôn luận, nhân quyền. (Xem Phụ lục).
Theo Reuters, một cách chính thức, Pháp nói Việt Nam đã có tiến bộ về nhân quyền, nhưng trong hành lang, Elysée nhìn nhận vấn đề nhân quyền là một ưu tư và ‘hiện có sự sa sút trong tình trạng nhân quyền ở VN, nhưng việc hợp tác trên phương diện pháp lý rất quan trọng, để tạo cơ hội đề cập và cải thiện vấn đề này’.
Lối nói nước đôi của Macron phản ảnh sự lúng túng của Pháp.
Một mặt không muốn bỏ lỡ cơ hội hiếm hoi, do tình thế cô lập của VN, trục trặc ngoại giao Đức-Việt, để gây lại ảnh hưởng Pháp ở Á Châu, sau khi đã tăng cường bang giao với Ấn Độ.
Một mặt hiểu rằng muốn đóng vai leader ở Âu Châu, lợi dụng cơ hội bà Merkel bị khó khăn vì chính trị nội bộ ở Đức, không thể phủi tay về vấn đề nhân quyền.
Quốc hội Âu Châu, tháng 12 vừa qua, đã thông qua một nghị quyết đòi trả tự do cho các ký giả và những người tranh đấu cho nhân quyền đang bị giam giữ. Một số dân biểu Âu Châu kêu gọi Liên Hiệp Âu Châu đình chỉ việc phê chuẩn thoả ước giao thương giữa Việt Nam và Âu Châu, dự tính trong năm nay, vì những vi phạm nhân quyền càng ngày càng trắng trợn ở VN.
Khi Nguyễn Phú Trọng đặt chân tới Paris, người Pháp gốc Việt đã biểu tình phản đối.
Ba tổ chức nhân quyền (1) đã kêu gọi chính phủ Pháp đừng gia tăng hợp tác với một quốc gia vi phạm trắng trợn nhân quyền. Tổ chức Phóng Viên Không Biên giới (RSF) đòi chính phủ đặt thẳng vấn đề tự do ngôn luận ở VN. RSF tố cáo chính sách đàn áp dã man những người chống đối, những bloggers, từ khi Nguyễn Phú Trọng nắm quyền. Các tổ chức Human Rights Watch, Amnesty International cho hay hiện nay có ít nhất 129 tù nhân chính trị bị giam giữ trái phép và chiến dịch đàn áp dữ dội đến độ nhiều người đối lập hay bất đồng chính kiến đã phải trốn ra ngoại quốc.
Cuộc viếng thăm của ông Trọng đã diễn ra trong sự thờ ơ hoàn toàn của dân Pháp và truyền thông Pháp.
Không có một nhân vật quan trọng nào đưa đón Nguyễn Phú Trọng. Không có họp báo, phỏng vấn để khỏi phải trả lời về nhân quyền. Trong thời gian ở Pháp, ông Nguyễn Phú Trọng chỉ tới thăm hai tỉnh nhỏ ngoại ô Paris, Choisy le Roi và Montreuil. Montreuil là thành phố hiếm hoi có thị trưởng là người Cộng sản. Trước đây, tất cả các thành phố chung quanh Paris đều nằm trong tay đảng Cộng sản, gọi là Thắt Lưng Đỏ (Ceinture Rouge). Ngày nay, trên toàn quốc, đảng Cộng sản chỉ chiếm không tới 2% số phiếu bầu.
Hầu như báo chí, truyền hình không đả động gì tới cuộc viếng thăm, trừ vài bài báo về các thoả ước thương mại trong một tờ báo chuyên về kinh tế.
Báo chí lề phải làm rùm beng về một bài báo trên tờ Le Monde, nói về ‘Viễn ảnh tốt đẹp của cuộc bang giao Việt Pháp’. Quả thực có nguyên một trang báo nội dung đó trên tờ Le Monde ngày 27/03, nhưng trên góc phải trang báo ghi rõ: PUBLICITÉ (quảng cáo). Nghĩa là trước sự thờ ơ của truyền thông, ‘Đảng ta’ đã mua một trang quảng cáo để ca ngợi mình. Giá một trang quảng cáo trên Le Monde: 147.000 Euros (trên 150.000 dollars).
T.T.
(1) FIDH (IFHR, Internetioanl Federation for Human Rights), VCHR (Comité Vietnam pour la Défense des Droits de l’Homme), LDH (Ligue des Droits de l’Homme)
Tác giả gửi BVN
*****
Phụ lục :
TỔNG THỐNG PHÁP MACRON ĐỀ CẬP ĐẾN VẤN ĐỀ NHÂN QUYỀN TRONG CUỘC HỘI ĐÀM VỚI TBT NGUYỄN PHÚ TRỌNG
Linh Quang – Thoibao.de (Tổng hợp)
Hãng thông tấn Pháp AFP cho biết, trong cuộc hội đàm Tổng thống Pháp Macron đã nói về tình hình nhân quyền tại Việt Nam và trường hợp các blogger và các nhà bảo vệ nhân quyền bị bỏ tù. Ông cũng kêu gọi Việt Nam thực hiện những cải cách để tăng cường nhà nước pháp quyền. Theo hãng thông tấn Anh Reuters, ông Macron đã thảo luận với TBT Nguyễn Phú Trọng về vấn đề nhạy cảm: nhân quyền. Để giúp Việt Nam hoàn thành nhà nước pháp quyền, một chương trình hợp tác cho giai đoạn 2018-2019 đã được ký kết giữa Bộ trưởng Tư pháp Việt Nam và Pháp.
Vào lúc 13 giờ 15 hôm nay ngày 27/03/2018 tại Cung điện Elysee đã diễn ra cuộc hội đàm giữa Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và TBT Nguyễn Phú Trọng. Cuộc hội đàm này diễn ra trong khi ăn trưa và sau khi bữa ăn trưa kết thúc hai nguyên thủ quốc gia đã ra phát biểu trước báo chí truyền thông quốc tế.
Hãng thông tấn Pháp AFP cho biết, trong cuộc hội đàm Tổng thống Pháp Macron đã nói về tình hình nhân quyền tại Việt Nam và trường hợp các blogger và các nhà bảo vệ nhân quyền bị bỏ tù. Ông cũng kêu gọi Việt Nam thực hiện những cải cách để tăng cường nhà nước pháp quyền.
Được biết, vài ngày trước chuyến thăm Pháp của TBT Nguyễn Phú Trọng, 3 tổ chức Nhân quyền có trụ sở tại Paris, là Liên Đoàn Quốc tế Nhân quyền (FIDH), Uỷ ban Bảo vệ Quyền Làm Người Việt Nam (VCHR) và Hội Nhân quyền Pháp quốc (LDH) đã ký chung bức Thư Ngỏ gửi Tổng Thống Pháp Emmanuel Macron khẩn thiết yêu cầu ông ‘’hãy đặt ra câu hỏi nóng bỏng về nhân quyền trong các cuộc tiếp xúc TBT Nguyễn Phú Trọng’’.
Đặc biệt, ba tổ chức này cũng yêu cầu Tổng thống Macron áp lực Việt Nam trả tự do cho các tù nhân vì lương thức, chấm dứt mọi sách nhiễu, bạo hành công an đối với các xã hội dân sự, cũng như chấm dứt các cuộc đàn áp tôn giáo và huỷ bỏ mọi điều luật chống-nhân-quyền.
Tổ chức Phóng viên Không Biên giới (RSF) cũng lên tiếng kêu gọi Chính phủ Pháp chất vấn TBT Nguyễn Phú Trọng về tình trạng ‘áp bức tự do báo chí’ của Việt Nam.
“Là người đứng đầu về quyền lực ở Việt Nam, đứng trên các vị trí Chủ tịch và Thủ tướng, ông là người đầu tiên chịu trách nhiệm về cuộc đàn áp khủng khiếp đã đánh vào các nhà báo và blogger kể từ khi phe nhóm của ông nắm quyền lực nội bộ ở đất nước này vào năm 2016”, tổ chức Phóng viên Không biên giới tuyên bố hôm 23/3.
Trong năm 2017, khoảng hai chục nhà báo đã bị bắt, bị trục xuất hoặc bị kết án tù 9, 10 hoặc 14 năm tù giam, “đơn giản chỉ vì họ muốn thông tin đến người dân” và “đây là đợt đàn áp tự do thông tin tồi tệ nhất kể từ hơn hai mươi năm qua” tổ chức Phóng viên Không Biên giới cho biết.
Sau đây là bản dịch nguyên văn phần nói về nhân quyền trong bản tin của hãng thông tấn Pháp AFP:
Trao đổi với ông Nguyễn Phú Trọng, ông Macron đã nói về tình hình nhân quyền tại Việt Nam và trường hợp các blogger và các nhà bảo vệ nhân quyền bị bỏ tù, Điện L’Elysée cho biết như thế.
Sau đó, phát biểu trước báo chí ông Macron hoan nghênh “những cải cách được thực hiện để tăng cường nhà nước pháp quyền”.
Ba tổ chức phi chính phủ, trong đó có Liên đoàn Nhân quyền quốc tế (FIDH), phàn nàn rằng nhân vật số 1 của Đảng Cộng sản Việt Nam được tiếp đón tại Điện L‘Elysée như là “người đứng đầu nhà nước”, mặc dù nhân vật này cổ xúy một “hệ tư tưởng độc tài toàn trị”.
Sau đây là bản dịch nguyên văn phần đầu bản tin của hãng thông tấn Anh Reuters:
Vào Thứ Ba, Tổng thống Emmanuel Macron hoan nghênh cải cách do Hà Nội thực hiện nhằm mục đích “hoàn thành nhà nước pháp quyền”, sau khi hội đàm với Tổng Bí thư của Đảng Cộng sản Việt Nam. Điện L’Elyse1e cho biết, ông Macron đã thảo luận với TBT Nguyễn Phú Trọng về vấn đề nhạy cảm: nhân quyền.
“Ngài đang tiến hành cải cách cực kỳ quan trọng để hoàn thành nhà nước pháp quyền, đó là một thiết chế không thể thiếu cho đất nước của ngài”, người đứng đầu Nhà nước Pháp phát biểu trong một tuyên bố tại Điện L‘Elysée bên cạnh Nguyễn Phú Trọng. “Tôi hy vọng rằng nước Pháp có thể giúp ngài về việc này”.
Một chương trình hợp tác cho giai đoạn 2018-2019 đã được ký kết giữa Bộ trưởng Tư pháp Việt Nam và Pháp nhân dịp kỷ niệm 45 năm ngày thành lập quan hệ ngoại giao Pháp-Việt.
Ông Emmanuel Macron cũng thông báo rằng ông sẽ đi thăm Việt Nam vào năm 2019.
Theo một Báo cáo của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (Human Rights Watch) công bố hồi tháng Hai, hiện nay có Ít nhất 129 người đang bị giam trong nhà tù ở Việt Nam vì phản đối hoặc chỉ trích chính phủ.
Báo cáo của Tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International) năm 2017-2018 đã chỉ ra tình hình “tăng cường đàn áp chống lại những nhà bất đồng chính kiến” khiến cho “nhiều người phải chạy trốn khỏi đất nước”.
Theo lời người tháp tùng Tổng thống Pháp, vấn đề nhân quyền đã được nêu ra trong cuộc hội đàm với Nguyễn Phú Trọng trong một khuôn khổ giới hạn.
“Vấn đề nhân quyền, bao gồm những trường hợp các blogger, đã được nêu ra,” ông nói. “Điều này rõ ràng là một nguyên nhân gây lo ngại, khi tình hình nhân quyền trở nên tồi tệ hơn.”
” Trong bối cảnh này, hợp tác pháp lý là rất quan trọng, nó giúp truyền tải thông điệp”, ông nói thêm.
L.Q.