Thiền Lâm/Cali Today
Ủy ban Quản lý vốn nhà nước – một cơ quan được dư luận đặt cho biệt danh là “siêu ủy ban” và được báo chí nhà nước tung hô như một cơ chế mới mang tính “kiến tạo” – hóa ra lại hình thành theo một cách chẳng giống ai: “bò trước chuồng sau”.
Đề án thành lập Ủy ban Quản lý vốn nhà nước đã được soạn thảo từ lâu. Đến ngày 12/2/2018, một nhân sự chính là ông Nguyễn Hoàng Anh – cựu Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng – đã được Thủ tướng Phúc trao quyết định bổ nhiệm là Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước.
Nhưng sau một thời gian ngắn “lên đồng”, báo chí và giới chuyên gia nhà nước bắt đầu có vẻ như bị “hố”: toàn bộ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước chưa hề có, mà chỉ mới bắt đầu được xây dựng.
Vài tờ báo chữa thẹn khi phỏng vấn lãnh đạo của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước nhằm “quyết tâm hoàn thành quy chế chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước trong quý 1 năm 2018”.
Câu hỏi đặt ra là vì sao Chính phủ của ông Nguyễn Xuân Phúc không thể chờ đến lúc hoàn thành quy chế hoạt động của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước, mà lại vội vã cho ra đời Ủy ban này đến thế?
Lại “thành tích” chăng?
Một chi tiết đáng mổ xẻ khác là tân Chủ tịch Nguyễn Hoàng Anh của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước không được dư luận đánh giá cao về mặt chuyên môn, thậm chí có chuyên gia nhà nước nhận xét trình độ quản lý tài chính của ông Nguyễn Hoàng Anh là “dưới mức trung bình”. Một trong những lý do chính mà dư luận nêu ra là ông Anh chỉ quen với công tác đảng, hơn nữa lại từ “vùng cao” nên không đủ trình độ để phụ trách “siêu ủy ban” có tổng giá trị vốn và tài sản đạt đến 5,4 triệu tỷ đồng, cùng 30 doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế.
Nhiều người cũng tự hỏi vì sao gần đây Tổng bí thư Trọng và Thủ tướng Phúc lại có sở thích chọn lãnh đạo “vùng cao” làm “đầu bò” cho những cơ quan và doanh nghiệp lớn thuộc khối trung ương.
Trước khi cựu Bí thư Cao Bằng Nguyễn Hoàng Anh được bổ nhiệm làm chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước, một Bí thư vùng cao khác là ông Trần Sỹ Thanh – cựu Bí thư tỉnh Lạng Sơn – đã được bổ nhiệm làm Chủ tịch Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, chức vụ trước đây thuộc về ông Đinh La Thăng và là nhân vật vừa bị ông Trọng cho “xộ khám” cùng 13 năm tù giam.
Ông Trần Sỹ Thanh cũng bị một số dư luận đánh giá là người ít hoặc chẳng có chuyên môn gì về lĩnh vực dầu khí.
Người ta cũng còn nhớ “vùng cao” là xuất xứ của cựu Tổng bí thư Nông Đức Mạnh…
Có ít nhất một lý do để lý giải cho triết lý “bò trước, chuồng sau”: ông Trần Sỹ Thanh không chỉ được Chính phủ bổ nhiệm làm Chủ tịch Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, mà còn được Ban Bí thư đảng bổ nhiệm làm Phó trưởng ban Kinh tế trung ương theo cơ chế kiêm nhiệm – một cơ chế mà “đảng nắm hết”, hoặc từ giờ trở đi “đảng không làm thay mà đảng làm luôn”.
Cứ theo cách trên thì trong thời gian tới, ông Nguyễn Hoàng Anh cũng có thể được Ban Bí thư cho “kiêm” một chức vụ gì đó bên đảng, mà dễ nhất là Phó trưởng ban Kinh tế trung ương.
Khi có ý kiến cho rằng sẽ có sự chồng chéo giữa Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) và Uỷ ban Quản lý vốn nhà nước, một quan chức đã giải thích rằng SCIC có thể sẽ trực thuộc “siêu ủy ban” khi cơ quan này đi vào hoạt động.
Trong quá khứ, đã có ít nhất một lần một “siêu ủy ban quản lý vốn nhà nước” được hình thành: Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) được thành lập vào năm 2005. Vào lúc thành lập, SCIC đã được giới chức quản trị và báo chí nhà nước tung hô như một cơ quan sẽ giúp cho bộ máy quản trị tinh gọn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhà nước.
Tuy nhiên, khoảng thời gian tồn tại hàng chục năm qua của SCIC cũng trùng với thời gian diễn ra phong trào tham nhũng ghê gớm nhất ở Việt Nam, tồn tại dưới “triều đại Nguyễn Tấn Dũng”. Cho đến những năm gần đây, rất nhiều dư luận xã hội đã cho rằng SCIC đã không làm gì khác ngoài việc lấy vốn nhà nước đi gửi ngân hàng để lấy lãi hoặc chỉ bỏ tiền vào những vụ việc mang màu sắc “trục lợi chính sách”. Trong khi đó, vốn nhà nước ở nhiều tập đoàn, tổng công ty vẫn đều đặn thất thoát (Vinashin, Vinalines…).
Với quá khứ quá sức hạn chế như vậy của SCIC, liệu Ủy ban quản lý vốn nhà nước sẽ làm được gì, hay lại chỉ mang đến một tầng nấc trung gian mới theo cách “bình mới rượu cũ”?
Cơ chế “bò trước, chuồng sau” như trên đã khiến lộ ra một lỗ hổng lớn về quản lý: “đảng nắm hết” có vẻ chỉ quan tâm chủ yếu đến nhân sự “cánh hẩu” chứ chưa cần biết Ủy ban Quản lý vốn nhà nước sẽ hoạt động ra sao cùng hiệu quả như thế nào.
VNTB gửi BVN