Trang bìa của một cuốn sổ hộ khẩu, sổ đăng ký tạm trú. Ảnh chụp màn hình : kiemsat.vn
Theo báo chí trong nước ngày hôm qua, 04/11/2017, chế độ quản lý «hộ khẩu» của Việt Nam chính thức chấm dứt, theo một nghị quyết của chính phủ.
Kể từ đầu tháng 11/2017, trên nguyên tắc, người dân Việt Nam sẽ không còn phải đăng ký hộ khẩu thường trú, tạm trú để được coi là cư trú hợp pháp. Cùng với việc bỏ «sổ hộ khẩu», 13 thủ tục liên quan, trong đó có «tách sổ hộ khẩu», «gia hạn tạm trú», «đăng ký tạm trú trái pháp luật tại Công an cấp xã »… đồng thời cũng được xóa bỏ.
Việc quản lý thông tin về nơi cư trú của công dân sẽ được thay thế bằng việc cập nhật thông tin cá nhân trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, thông qua «mã số định danh cá nhân», do Bộ Công an phụ trách, thể theo Luật Cư trú sửa đổi.
Ra đời từ hơn nửa thế kỷ trước tại miền Bắc, chế độ hộ khẩu vẫn tiếp tục được duy trì 30 năm qua, ngay cả sau khi đất nước đã mở cửa, hội nhập với thế giới. Chế độ này liên tục bị giới bảo vệ nhân quyền lên án, như một xâm phạm đối với quyền tự do cư trú của công dân Việt Nam.
Chấm dứt chế độ hộ khẩu, nhằm bãi bỏ các loại giấy tờ nhiêu khê, gây khó khăn cho cuộc sống của người dân, được nhiều người hoan nghênh là một biện pháp «được lòng dân». Cùng với việc chấm dứt chế độ hộ khẩu, chính quyền Việt Nam cũng chính thức ngừng cấp «giấy chứng minh nhân dân», thay vào đó là thẻ căn cước công dân.
Tuy nhiên, theo một số giới chức trong bộ máy chính quyền, thiện chí nói trên của chính phủ Việt Nam sẽ chỉ có hiệu lực thực sự, một khi Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư được hoàn tất. Trong hiện tại, chính quyền Việt Nam mới «thí điểm cấp mã số định danh cá nhân» ở 4 tỉnh, thành phố. Dự kiến đến năm 2019, Bộ Công an mới hoàn tất thông tin của hơn 90 triệu cư dân.
Nguồn: http://vi.rfi.fr/viet-nam/20171105-viet-nam-bo-che-do-«-ho-khau-»
***
‘Phải mất thêm một thời gian mới bỏ hộ khẩu trên thực tế’
Ngân hàng Thế giới cho rằng hệ thống quản lý hộ khẩu tạo ra bất bình đẳng về cơ hội ở Việt Nam. BAO LAO DONG
Một luật sư ở Sài Gòn nói với BBC rằng “bản chất của Nghị quyết 112 không phải là bỏ hộ khẩu mà chỉ thay thế hình thức hộ khẩu giấy sang “hộ khẩu điện tử”.
Hôm 30/10, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ký ban hành Nghị quyết 112 về việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư thuộc phạm vi chức năng quản lý nhà nước của Bộ Công an.
Theo đó, Chính phủ thông qua phương án của Bộ Công an về việc bỏ các thủ tục về sổ hộ khẩu, giấy chứng minh nhân dân trong quản lý dân cư để thống nhất việc quản lý bằng mã số định danh cá nhân.
‘Hộ khẩu điện tử’
Trả lời BBC hôm 5/11, Luật sư Phùng Thanh Sơn, Giám đốc công ty Luật Thế Giới Luật Pháp, nói: “Đúng là Chính phủ không có quyền sửa đổi luật, làm trái luật. Tuy nhiên, nếu chúng ta nghiên cứu kỹ Nghị quyết 112 thì sẽ thấy rằng bản chất của nghị quyết này không phải là bỏ hộ khẩu mà chỉ thay thế hình thức hộ khẩu giấy sang “hộ khẩu điện tử“.
“Thay vì trước đây chúng ta làm thủ tục đăng ký thường trú và được cơ quan công an cấp một quyển sổ hộ khẩu. Công an quản lý nhân khẩu dựa vào quyển hộ khẩu này. Nay nhu cầu quản lý nhân hộ khẩu của nhà nước vẫn còn đó nhưng hình thức quản lý khác đi. Cụ thể là công an vẫn quản lý nhân hộ khẩu thông qua mã định danh cá nhân và thủ tục đăng ký cập nhật nơi cư trú trên hệ thống dữ liệu quốc gia”.
Sau khi bỏ sổ hộ khẩu và chứng minh nhân dân, người dân sẽ sử dụng số định danh cá nhân khi thực hiện các thủ tục hành chính. TUOI TRE
“Số định danh cá nhân cho ta biết rõ nơi sinh, ngày tháng năm sinh, giới tính, tỉnh thành cư trú … Do đó, xét về câu chữ thì rõ ràng Nghị quyết 112 của Chính phủ trái Luật Cư trú nhưng xét về bản chất nó vẫn phù hợp với Luật Cư trú”.
Ông Sơn nói thêm: “Theo Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, Nghị quyết của Chính phủ không phải là một loại văn bản quy phạm pháp luật. Do đó, Nghị quyết 112 chỉ có hiệu lực đối với các thành viên chính phủ, tức các Bộ và các cơ quan ngang bộ”.
“Trên cơ sở Nghị quyết của Chính phủ, các bộ ngành sẽ đề xuất sửa đổi luật, nghị định và ban hành thông tư hướng dẫn… nhằm đáp ứng các yêu cầu, mục tiêu mà Nghị quyết đề ra. Để Nghị quyết 112 này được thực thi trên thực tế, tôi nghĩ phải mất thêm một thời gian nữa.”
Cùng ngày, nhà hoạt động Dương Đại Triều Lâm, thành viên Mạng lưới Blogger Việt Nam nói với BBC: “Lâu nay, việc kiểm tra tạm trú, tạm vắng, hộ khẩu là một trong những điều mà những nhà hoạt động thường bị sách nhiễu, gây khó khăn nhiều nhất. Dù đang ở khách sạn, nhà người thân hay nhà bạn bè thì công an lấy lý do “kiểm tra tạm trú, tạm vắng, sổ hộ khẩu rồi họ vào gây khó khăn nhiều thứ như: Đưa người hoạt động về trụ sở, đuổi đi hay phạt hành chính… Mà việc “kiểm tra” này họ “sử dụng” bất cứ lúc nào, dù là đêm hôm khuya khoắt. Và tất nhiên là cái mục đích kiểm tra thì khác với lý do họ nêu ra”.
Ông Lâm nói thêm: “Việc bỏ sổ hộ khẩu sẽ loại bỏ sự bất đình đẳng, phân biệt đối xử về quyền lợi giữa người có hộ khẩu thường trú và không có như: Vay vốn, xác lập quyền tài sản, lắp đặt Internet, công tơ điện, nước… Việc này sẽ tạo tiền đề cho sự cống hiến, đóng góp, phát triển của địa phương cũng như của quốc gia”.
Hồi tháng 6/2016, một báo cáo của Ngân hàng Thế giới cho rằng hệ thống quản lý hộ khẩu tạo ra bất bình đẳng về cơ hội ở Việt Nam. Nghiên cứu nói “hệ thống hộ khẩu tạo ra bất bình đẳng cơ hội cho người dân Việt Nam”, theo lời ông Achim Fock, Quyền Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam.
“Cần có các cải cách hơn nữa để đảm bảo là người nhập cư có được khả năng tiếp cận trường học, chăm sóc y tế và việc làm ở khu vực công như những người khác. Điều này sẽ khuyến khích người dân di cư tới các thành phố và sẽ đóng góp cho tăng trưởng kinh tế cũng như chuyển đổi cơ cấu của Việt Nam.”
Khuyến nghị của ông Fock được đưa ra sau khi Ngân hàng Thế giới kết hợp với Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam làm khảo sát về dịch vụ công và chế độ hộ khẩu đã có trên cả nước Việt Nam “từ 50 năm qua”.
Nguồn: http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-41868441
***
Bao giờ sẽ chính thức bỏ ‘sổ hộ khẩu’, ‘sổ tạm trú’ và chứng minh nhân dân?
Tuấn Anh
Tin vui cho nhiều người là Chính phủ sẽ chính thức bỏ hình thức quản lý dân cư bằng ‘sổ hộ khẩu’, ‘sổ tạm trú’ và chứng minh nhân dân. Vậy thời điểm nào các loại giấy tờ trên sẽ chính thức được bãi bỏ?
Bỏ ‘sổ hộ khẩu’, ‘sổ tạm trú’, chứng minh nhân dân
Thủ tướng chính phủ Nguyễn Xuân Phúc vừa ký ban hành Nghị quyết 112/NQ-CP của chính phủ về việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư thuộc phạm vi chức năng quản lý nhà nước của Bộ Công an.
Theo đó, Chính phủ thông qua phương án của Bộ Công an về việc bãi bỏ hình thức quản lý dân cư đăng ký thường trú bằng ‘sổ hộ khẩu’ và thay thế bằng hình thức cập nhật thông tin trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư quy định tại Luật Cư trú và Luật sửa đổi, bổ sung Luật Cư trú; Nghị định số 31/2014/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Cư trú.
Tương tự, việc quản lý tạm trú cũng sẽ không còn ‘sổ tạm trú’ mà thay bằng việc cập nhật thông tin cá nhân trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
Về thủ tục đăng ký tạm trú tại Công an cấp xã, Chính phủ đồng ý bãi bỏ hình thức quản lý dân cư tạm trú bằng ‘Sổ tạm trú’ và thay thế bằng hình thức quản lý thông qua mã số định danh cá nhân.
Từ đó, bãi bỏ kết quả giải quyết thủ tục là ‘Sổ tạm trú’ và thay thế bằng hình thức cập nhật thông tin trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư quy định tại Luật Cư trú và Luật sửa đổi, bổ sung Luật Cư trú; Nghị định số 31/2014/NĐ-CP.
Cùng với đó, Chính phủ đồng ý bãi bỏ các nhóm thủ tục như tách sổ hộ khẩu, cấp đổi sổ hộ khẩu, cấp lại sổ hộ khẩu, xóa đăng ký thường trú, cấp đổi sổ tạm trú tại Công an cấp xã, cấp lại sổ tạm trú tại Công an cấp xã…
Chính phủ đồng ý bãi bỏ các nhóm thủ tục hành chính về cấp, quản lý chứng minh nhân dân quy định tại nhiều Nghị định và Thông tư.
Tương tự, với phương án được Chính phủ thông qua, các thủ tục cấp mới, cấp đổi và cấp lại giấy chứng minh nhân dân (9 số) đang được thực hiện tại công an cấp tỉnh, cấp huyện cũng sẽ được bãi bỏ.
Trích phương án bỏ giấy chứng minh nhân dân đã được Chính phủ thông qua
Thay đổi việc xuất trình giấy tờ, sổ hộ khẩu
Đặc biệt, cùng với việc bãi bỏ ‘sổ hộ khẩu’ và ‘giấy chứng minh nhân dân’, các thủ tục liên quan đến lĩnh vực xuất nhập cảnh, đăng ký xe, đăng ký ngành nghề kinh doanh có điều kiện… cũng sẽ bỏ việc yêu cầu người dân phải xuất trình sổ hộ khẩu, giấy chứng minh nhân dân.
Thậm chí trong một số tờ khai về lý lịch cá nhân, người dân sẽ không còn phải cung cấp các thông tin như ngày tháng năm sinh, giới tính, nơi đăng ký thường trú.
Như vậy, sau khi bãi bỏ sổ hộ khẩu và chứng minh nhân dân, người dân sẽ sử dụng số định danh cá nhân khi thực hiện các thủ tục liên quan đến cá nhân.
Theo Nghị định 137/2015/NĐ-CP về hướng dẫn chi tiết một số điều của Luật căn cước công dân, số định danh cá nhân là dãy số tự nhiên gồm 12 số, có cấu trúc gồm 6 số là mã thế kỷ sinh, mã giới tính, mã năm sinh của công dân, mã tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hoặc mã quốc gia nơi công dân đăng ký khai sinh và 6 số là khoảng số ngẫu nhiên.
Khi nào mới bỏ ‘sổ hộ khẩu’, ‘sổ tạm trú’?
Nghị quyết 112/NQ-CP của Chính phủ có hiệu lực ngay từ ngày ký ban hành 30-10-2017. Tuy nhiên, thời điểm để bỏ ‘sổ hộ khẩu’, ‘sổ tạm trú’ thì phải chờ thêm 3 năm nữa.
Theo Nghị quyết, việc sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc bãi bỏ các thủ tục hành chính, giấy tờ công dân sẽ ban hành phù hợp với thời điểm vận hành Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
Trong khi đó, thời điểm vận hành Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư liên quan tới thực hiện Đề án tổng thể đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và cơ sở dữ liệu có liên quan (Đề án 896).
Theo Đề án 896, từ năm 2016, thực hiện việc nhập thông tin cơ bản về công dân vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và cấp số định danh cá nhân.
Đến hết năm 2020, thông tin cơ bản của tất cả công dân sẽ được nhập, cập nhật vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và mỗi công dân đều có số định danh cá nhân; các cơ quan hành chính nhà nước tại các cấp chính quyền khai thác, sử dụng thông tin trực tuyến tại Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để giải quyết thủ tục hành chính cho công dân.
Đến hết năm 2020 sẽ phát triển ứng dụng Thẻ công dân điện tử hoặc phương tiện điện tử khác để giảm giấy tờ công dân trong lĩnh vực quản lý hộ tịch, quản lý cư trú, quản lý trật tự xã hội và các lĩnh vực có liên quan như: Giấy khai sinh, giấy chứng nhận kết hôn, sổ hộ khẩu và các giấy tờ khác có liên quan.
Như vậy, tới năm 2020 thì mới bỏ hình thức quản lý ‘sổ hộ khẩu’, ‘sổ tạm trú’ và chứng minh nhân dân.
Ngoài ra, từng bước kết nối cơ sở dữ liệu chuyên ngành với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, phấn đấu đến cuối năm 2020, Chính phủ sẽ đơn giản hóa thủ tục hành chính và giảm các loại giấy tờ công dân khác như: Thẻ bảo hiểm y tế, sổ bảo hiểm xã hội, thẻ mã số thuế cá nhân và các giấy tờ khác có liên quan.
T.A.