Quốc Phương BBC Tiếng Việt
Tiến sỹ Vũ Quang Việt nói về đối sách của Việt Nam ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương và Biển Đông trong tình hình có thay đổi vị thế, chiến lược từ Mỹ và Trung Quốc.
Trước khả năng Trung Quốc có thể gia tăng vị thế ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương, bao gồm Biển Đông và Đông Nam Á, trong bối cảnh hậu bầu cử Mỹ 2016, Việt Nam cần có chính sách ‘độc lập hoàn toàn’, và phải có tính toán sách lược ‘rất dài hạn’, theo một học giả và nhà quan sát bang giao quốc tế, khu vực từ Hoa Kỳ.
Trả lời câu hỏi của BBC Việt ngữ về việc Việt Nam cần đối phó thế nào nếu Mỹ thay đổi, thuyên giảm vai trò, ảnh hưởng ở khu vực, trong lúc Trung Quốc nhân đó nâng cao hơn nữa vị thế vốn đã rất cạnh tranh hiện nay về an ninh, quân sự, hôm 26/11, từ New York, nhà nghiên cứu Việt Nam học, cựu chuyên viên cao cấp về thống kê của Liên Hợp Quốc, Tiến sỹ Vũ Quang Việt nói:
“Việt Nam bây giờ ở thế là muốn giữ cân bằng, trong suốt thời gian dài muốn có cân bằng, muốn có vị thế đối với Mỹ và để cân bằng như thế, TPP (Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương) là một hình thức Việt Nam ‘giả vờ’ là mình dân chủ hơn, ‘giả vờ’ này nọ kia khác, để được đưa vào TPP.
Trump… mà không thay đổi chính sách (như lúc tranh cử), thì cũng chỉ được một thời gian và lúc khác nước Mỹ sẽ khác. Do đó VN không thể tính đường ngắn hạn trước mặt được mà phải là đường rất dài, mà đường rất dài thì bắt buộc phải độc lập – Tiến sỹ Vũ Quang Việt
“Nhưng TPP giờ không có nữa, thì Việt Nam chỉ có một con đường thôi, đó là hoàn toàn phải độc lập, cũng phải xây dựng quân sự để có cơ sở bảo vệ chính mình.
“Ít nhất là Trung Quốc mà động đến Việt Nam, thì không giống như là Philippines, là họ sẽ phải trả giá khá đắt chứ không phải là nhỏ, vì con đường hàng hải là con đường lớn.
“Nếu Việt Nam đi vào vấn đề cuộc chiến tranh gây ra, tấn công thường xuyên tàu bè của Trung Quốc đi lại, tàu buôn, thì Trung Quốc phải trả giá không phải là nhỏ, dĩ nhiên là Việt Nam sẽ trả giá cực lớn, và điều đó Việt Nam không bao giờ muốn, tôi nghĩ không ai muốn chuyện đó. Do đó, Việt Nam bắt buộc phải ở thế độc lập, phải tự bảo vệ mình.
“Còn nếu đi theo Trung Quốc, trong tương lai, ông (Donald) Trump, tôi nghĩ, một Tổng thống như vậy mà không thay đổi chính sách (như lúc tuyên bố khi tranh cử), thì cũng chỉ được một thời gian và lúc khác nước Mỹ sẽ khác.
“Do đó Việt Nam không thể tính đường ngắn hạn trước mặt được mà phải là đường rất là dài, mà đường rất dài thì bắt buộc phải độc lập”.
‘Mua chuộc và sập bẫy’?
Mỹ có thể có những thay đổi mạnh và khác biệt lớn so với chính quyền trước về chính sách ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương dưới nhiệm kỳ của ông Donald Trump, theo giới quan sát và bình luận.
Liên quan điều chỉnh chiến lược, chiến thuật có thể có tới đây của Trung Quốc, cường quốc đang lên ở khu vực và quốc tế, trong bối cảnh hậu bầu cử Mỹ 2016, học giả từ New York tiếp tục đưa ra ý kiến riêng mang tính dự đoán:
“Dĩ nhiên trong thời gian sắp tới, nếu Trung Quốc khôn khéo ra, thì họ sẽ áp (lực), giống như họ xây một vài cái (công trình) ở ngoài biển, họ chiếm một vài hòn đảo, xây lên, Mỹ bản thân cũng không dám làm gì.
“Phải tính cách khác vì đem tàu đánh nhau thì dĩ nhiên Mỹ không muốn. TPP là một trong các đối pháp của Mỹ. Hiện tại, Trung Quốc ‘khôn ra’, thì họ bắt đầu ‘mua chuộc’ (?). Họ ‘mua chuộc’ bằng nhiều hình thức, tức là bắt đầu ông (Rodrigo) Duterte ở Philippines, họ đã có tính chất họ ‘mua chuộc’ rồi, tức là họ hứa sẽ đầu tư.
Họ để cho Philippines đánh cá ở khu vực tranh chấp, mặc dù họ vẫn nói rằng khu đó của họ, nhưng họ cho Philippines được tới đánh cá, sắp tới, nếu khôn ra, họ sẽ làm đủ mọi cách ‘mua chuộc’ Việt Nam như vậy – Tiến sỹ Vũ Quang Việt
“Họ để cho Philippines đánh cá ở khu vực tranh chấp, mặc dù họ vẫn nói rằng khu đó của họ (Trung Quốc), nhưng họ cho Philippines được tới đánh cá, sắp tới, nếu khôn ra, họ sẽ làm đủ mọi cách ‘mua chuộc’ Việt Nam như vậy.
“Vấn đề của Việt Nam là có rơi vào ‘cái bẫy’ đó hay không, đề rồi cuối cùng bị lệ thuộc, cơ bản là Việt Nam hiện tại lệ thuộc rất nhiều vào Trung Quốc về mặt nhập khẩu hàng ở Trung Quốc. Nhưng nhập khẩu, thì nếu có chính sách tốt, có thể chuyển đổi nhập khẩu từ nơi khác.
“Và chính sách tốt hơn nữa là nâng cao chất lượng, lúc bấy giờ không cần phải nhập những hàng (hóa) hay những máy móc rất tệ hại của Trung Quốc – chỉ có hại cho mình.
“Trong trường hợp như hiện tại của Việt Nam, nếu nhìn kỹ ra, nhập khẩu máy móc và làm ăn với Trung Quốc bây giờ là thiệt, chứ không phải là lợi, Việt Nam phải suy nghĩ cái đó, dĩ nhiên phải có chính sách, nếu không chỉ nhìn trước mắt, thì họ (Việt Nam) sẽ làm ăn với Trung Quốc, miễn sao có tiền để trả cho Trung Quốc.
“Đây là một điều mà tôi nghĩ Việt Nam cho đến bây giờ không bao giờ nhìn dài lâu cả”, Tiến sỹ Vũ Quang Việt đưa ra nhận xét từ quan điểm riêng.
Ai khác ngoài Trung Quốc?
Nhà báo Ngô Ngọc Văn, BBC World Service (trái), nói với Bàn tròn thứ Năm về khả năng thay đổi trong vị thế và sức mạnh của Trung Quốc ở châu Á – Thái Bình Dương hậu bầu cử Mỹ 2016.
Mới đây, trong một trao đổi với Bàn tròn thứ Năm tuần này của BBC Việt ngữ, nhà báo Ngô Ngọc Văn (Yuwen Wu), từ Thế giới vụ BBC, nguyên Biên tập viên thời sự thuộc BBC Tiếng Trung, bình luận với Tọa đàm hôm 24/11 về khả năng Trung Quốc tăng vị thế ở khu vực và Biển Đông sau khi ông Donald Trump đánh bại bà Hillary Clinton của đảng Dân chủ để trở thành Tổng thống đắc cử thứ 45 của Hoa Kỳ.
Trả lời câu hỏi liệu với việc Tổng thống Trump chuẩn bị lên nhậm chức thay ông Barack Obama, Hoa Kỳ đang ‘chuyển giao’ vị thế cường quốc ‘dẫn đầu’ khu vực sang tay Trung Quốc hay không, bà Ngô Ngọc Văn nói:
“Tất nhiên chúng ta phải xem Chính phủ mới của Mỹ của Donald Trump sẽ làm gì, các chính sách chính xác liên quan tới châu Á ra sao.
“Nhưng có một điều thú vị khi chúng ta xem một phát biểu gần đây của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đưa ra tại cuộc họp thượng đỉnh của APEC (Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương) ở Peru hồi tuần trước.
Và vào thời điểm này, nếu Hoa Kỳ rút lui về mặt nào đó khỏi châu Á, hay là rút đi sự can dự của họ khỏi nơi này, thì ai khác sẽ lấp vào chỗ trống đó ngoài Trung Quốc đây? – Nhà báo Ngô Ngọc Văn, BBC World Service
“Ông đã tỏ ra hài hước khi nói có một số loại cây bắt rễ ở một chỗ rồi sau đó lan ra, Trung Quốc luôn luôn có gốc rễ ở châu Á – Thái Bình Dương. Nhận xét đó đưa ra với các đại biểu dường như để nhắc nhở rằng Trung Quốc luôn luôn là một quốc gia châu Á – Thái Bình Dương.
“Những người khác có thể đến và đi, nhưng Trung Quốc luôn cắm rễ ở đó.
“Do đó, thông điệp đó có nghĩa là ở đâu mà sức mạnh của châu Á là một sức mạnh lớn, chúng tôi (Trung Quốc) sẽ thực thi sự kiểm soát chính đáng của chúng tôi và theo cách thức của chúng tôi, đưa khu vực hợp lại với nhau trong sáng kiến của chúng tôi.
“Tôi đã nói về chiến lược “Một vành đai – Một con đường”, sáng kiến đó đang hình thành, nó sẽ liên kết không chỉ các quốc gia ở vùng châu Á – Thái Bình Dương, mà còn với cả các nước ở Trung Á và cả các quốc gia châu Âu nữa.
“Như thế Trung Quốc có tham vọng và với sức mạnh kinh tế và quân sự, tôi nghĩ Trung Quốc đang cảm thấy tự tin hơn rất nhiều để có một vai trò mạnh mẽ, chủ động hơn.
“Và vào thời điểm này, nếu Hoa Kỳ rút lui về mặt nào đó khỏi châu Á, hay là rút đi sự can dự của họ khỏi nơi này, thì ai khác sẽ lấp vào chỗ trống đó ngoài Trung Quốc đây?”, nhà báo Ngô Ngọc Văn nói với Bàn tròn thứ Năm của BBC Việt ngữ hôm 24/11.
Q.P.