|
Mai Tú Ân Chúng tôi phải lên tiếng để đòi công bằng cho những người đàn ông, đàn bà và trẻ nhỏ đã chết thảm ngày 14/10/2016 ở các tỉnh Hà Tĩnh và Nghệ An bởi có sự xả lũ vô trách nhiệm của các quan chức nhà máy thủy điện Hố Hô. Tôi không có các con số của các nhà máy thủy điện xả lũ ra trong ngày 13 -14/10 đó, cũng như không có được các con số dữ liệu về thủy văn, dòng chảy, lượng mưa,v.v… để có thể đưa ra các dự đoán chính xác về việc các nhà máy thủy điện có làm sai hay không trong cơn lũ khủng khiếp mà Hà Tĩnh phải gánh chịu với hàng chục người chết. Việc đó cần phải có những chuyên gia đầu ngành và độc lập làm việc với nhau và đưa ra kết luận cuối cùng. Phần tôi chỉ đưa ra những phân tích sơ khởi sau đây. Các ông đã nói rằng để cứu nhà máy thủy điện, tránh vỡ đập. Đây rõ ràng là những lời nói dối hoặc chống chế yếu ớt với những ai hiểu biết về thủy điện. Vì mọi cao trào của nước hồ dâng mà các nhà thiết kế xây dựng đã hoạch định bao giờ cũng chỉ ở mức 70 – 80% so với mực nước cao nhất có thể làm tràn bờ và gây mất an toàn. Xin thưa: nói mất an toàn ở đây đầu tiên là phải nói đến mất an toàn cho các cư dân sống ở trong làng mạc, dưới nguồn nước đổ ra nếu có sự cố vỡ đập. Sau đó mới đến an toàn của nhà máy thủy điện, cụ thể là an toàn của hồ chứa nước. Nhưng cũng xin nói ngay là với một hệ thống phòng ngừa chắc chắn, các cửa tràn, mương dẫn nước tự động cùng hệ số an toàn cao của bất cứ nhà máy thủy điện nào cũng đều đảm bảo không có sự cố. Có lẽ nhiều chục năm rồi không hề có sự cố nào xảy ra trong hàng ngàn nhà máy thủy điện trên thế giới cả. Các lãnh đạo nhà máy thủy điện ở HT đã nói dối khi nói rằng, vì chúng tôi lo sợ cho nhà máy thủy điện nên khi xả nước đã không chú ý lắm về nguồn nước xả ra. Vì bất cứ ai nắm vị trí xây dựng, sản xuất điện của một nhà máy thủy điện đều hiểu được tầm quan trọng của việc an toàn cho người dân sống ở hạ lưu dòng nước, và việc bảo đảm tính mạng và tài sản của họ luôn được đứng lên hàng đầu. Nên các công việc đảm bảo an toàn tuyệt đối cho môi trường xung quanh là một mệnh lệnh rõ ràng và thuộc về nguyên tắc. Các vị lãnh đạo nhà máy đều đã đi học nước ngoài, bằng cấp này tiến sĩ nọ thì đương nhiên phải biết nguyên tắc này trong việc xây dựng và vận hành một nhà máy thủy điện. Và không thể giả vờ hay giả nai mà nói rằng, chúng tôi lo sợ cho sự an toàn của nhà máy mà không lưu tâm lắm tới việc xả lũ. Nói như thế thì cũng giống như ta nói: chúng tôi lo cho sự an toàn của khẩu súng nên không để ý lắm đến viên đạn bay đi đâu và có giết ai không. Vấn đề thứ hai là các ông lãnh đạo của nhà máy thủy điện Hố Hô khi trả lời phỏng vấn của báo chí thì có nói đại ý rằng. Nhà máy thủy điện Hố Hô là nhà máy nhỏ, lượng nước xả ra không thể làm ngập lụt được. Đó là do lượng mưa quá lớn gây ngập lụt. Nhà máy thủy điện Hố Hô 14 KW. Hồ nước 38 triệu km3. Xây dựng từ 2010. Đó là vấn đề giải trình của các ông bên nhà máy thủy điện xả lũ, còn chúng tôi là người đại diện tinh thần cho những con người đau khổ đã chết đêm qua trong bão lũ thì chúng tôi không đồng ý. Các ông nói rằng, nước chứa trong hồ cũng là nước mưa của mùa mưa năm đó. Và nếu nó có gây lụt thì cũng là lượng nước đó, nhà máy thủy điện chỉ chứa lượng nước đó và cho xả ra cũng lượng nước đó mà thôi. Tôi xin đưa ra một phản biện đơn giản ý kiến đó bằng một ví dụ sau đây: Ta có hai cái chai nước, một chai ta đổ rỉ rỉ, rả rả nước chảy ra và coi như nước mưa chảy bình thường. Còn chai nước kia thì coi như là của nhà máy thủy điện của các ông đã lưu trữ. OK. Không có gì tranh cãi cả. Nhưng khi mùa mưa bão đến thì từ cái chai nước đang đổ nước kia nước sẽ đổ nhanh ra miệng cống và thoát đi. Bao nhiêu năm nay nó vẫn thoát đi như thế. Nhưng vấn đề ở đây là chỗ các ông đã chứa quá nhiều nước vào trong chai chứa trữ, và do những lý do tắc trách, giờ thì các ông tống xuất nước ra khi cả thiên hạ đang ngập nước. Giống như bất ngờ đổ nước từ cái chai vẫn chứa nước đó ra và hòa vào dòng chảy cùng lúc của chai nước đổ ra trước đó. Như vậy là mặc dù lượng nước không thay đổi nhưng lưu lượng nước đã tăng gấp đôi bởi có hai nguồn nước cùng xả ra. Và đó là những giọt nước tràn ly và giết người của các ông ở nhà máy thủy điện. Chưa hết, khi xả nước ra thì các ông đã xả với tốc độ nước thoát ra lớn nhất: 1800 m3/giây. Tức 7,3 triệu m3/giờ. Có thể nhìn thấy tốc độ nước xả ra rất lớn với lưu lượng lớn tuyệt đối của thiểt kế lớn nhất, phải gấp nhiều lần tốc độ trữ nước. Và với sự xả nước như thế của nhà máy thì nước sẽ không thoát kịp. Cả số lượng nước chảy tự nhiên, cả do xả nước và cả do xả nước gấp gáp như vậy thì số lượng nước đã gấp ba lần lượng nước bình thường và biến thành lũ để ngập tràn nhà cửa, hoa màu và chính cả những người dân Hà Tĩnh đang ngủ say đêm đó. Nhưng đáng buồn là vẫn chưa hết thảm họa với những người dân hiền lành đó. Địa bàn miền Trung hẹp với bên núi, bên biển và thật ngạc nhiên khi thấy nó xảy ra lũ lụt. Đó là những vùng, làng mạc nằm ở phía trên vùng núi với các rãnh xẻ, khe lớn hoặc thung lũng hẹp. Khi nước bất ngờ đổ tới với số lượng lớn thì đây chính là những điểm kẹt chết người, những nút thắt kinh hoàng dẫn đến thảm họa khôn lường cho người dân. Ngập lụt tuy không kéo dài nhưng cũng đủ để giết người và làm tan hoang tất cả… Than ôi. Đó cũng chưa phải là thảm họa cuối cùng cho những con người nghèo khổ này. Xem các biên bản thanh minh của thủy điện Hố Hô, ta sẽ thấy nhà máy đã xả lũ tận lực vào khoảng 18 giờ của cái ngày tang tóc 14/10/2016 ấy. Khi đó ở ngoài biển bắt đầu có thủy triều lên, biến thành triều cường dâng nước ngược ở các cửa sông khiến dòng chảy từ trong ra không thoát được. Các tác động của con nguòi đó đã khiến cho nước lũ dâng nhanh đến kinh hồn từ 7 mét tới 10 mét, thậm chí còn cao hơn nữa. Cuối cùng là việc xả lũ vào giờ đó, trong lúc người dân đang yên bình với giấc ngủ thì nước đã biến thành lũ và ào ạt tràn về trong đêm khiến người dân không kịp trở tay. Mặc dù nhà máy nói có gọi điện báo trước việc xả lũ nhưng ông Chủ tịch huyện Hương Điền nói không hề nhận được. Giờ đây thì chỉ còn là những cuộc tranh cãi vô ích khi đã có những người lương dân đã chết oan bởi dòng lũ hung hãn được sinh ra bởi thiên tai, nhưng cũng bởi cả nhân tai nữa. Nhưng cũng bởi vì những đồng bào đã chết oan uổng đó mà chúng tôi thấy phải đòi sự công bằng cho họ, đòi biết sự thật và đòi có một phiên tòa để đưa những kẻ thủ ác ra trước vành móng ngựa. Chỉ có như thế thì mới không còn những vụ Hố Hô nữa, và linh hồn của những người đã chết mới siêu thoát… Ủng hộ Luật sư Ngô Ngọc Trai cùng các Luật sư khác khởi kiện vụ xả lũ gây chết người này. M.T.A. Tác giả gửi BVN Quy trình vận hành xả lũ, Ai phê duyệt? LS Ngô Ngọc Trai Bọn họ đang tranh cãi với nhau việc xả lũ đúng hay sai quy trình. Nếu sai quy trình thì rõ ràng ekip trực xả lũ phải bị xử lý hình sự theo Điều 99. Tội vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính, bị phạt tù từ năm năm đến mười hai năm. Còn nếu xả lũ đúng quy trình thì rõ ràng quy trình này đã tính toán sai khoa học, phải làm rõ xem ai lập, ai phê duyệt quy trình này mà cẩu thả thiếu trách nhiệm như vậy? Từ đó người lập và người phê duyệt quy trình này có thể bị xử lý hình sự về tội phạm về chức vụ theo Điều 285. Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, bị phạt tù từ ba năm đến mười hai năm. Tóm lại là phải khởi tố điều tra hình sự, vì đã có dấu hiệu của tội phạm rồi (có hậu quả nghiêm trọng và dấu hiệu trách nhiệm của con người). Việc các cơ quan chuyên môn của Bộ Công thương về làm việc là không hợp lý, vì không loại trừ có trách nhiệm của họ trong vụ việc này. Và cuối cùng tốt nhất vẫn là phải đập bỏ cái thủy điện này. N.N.T. Nguồn: FB Ngô Ngọc Trai Bài báo này cho biết: Đặc biệt, do có tình huống bất ngờ là sạt trượt khối lượng lớn bên mái phải của thủy điện, gây nên nguy cơ phá vỡ tường chắn, có thể khiến trạm cấp điện dừng hoạt động và không thể mở được cửa van. Bình luận: Cái thủy điện nhỏ này, mới hoạt động mà đã mắc chứng tật gây họa lớn. Tốt nhất là không nên để tồn tại nữa. N.N.T. Nguồn: FB Ngô Ngọc Trai Dưới sự lãnh đạo tài tình của Đảng, người dân sẽ còn chết “đúng quy trình” trong nước xả của các đập thủy điện vốn đã dính líu cổ phẩn từ quan to quan nhỏ chằng chịt từ dưới lên trên từ khi dự án mới bắt đầu. Cũng như vậy, đám quan chức mọi cấp mọi nơi trong nhiệm kỳ của họ sẽ vẫn thản nhiên dắt dây anh em, con cái, thân thích vào hàng ngũ lãnh đạo nơi mình làm sếp một cách rất “đúng quy trình”. Vì sao vậy? Đó là bản chất ưu việt của ĐCS, vượt lên mọi thời đại trước kia. Vì thế, xin các vị Luật sư đừng có mơ sang năm người dân miền Trung sẽ không còn “chết đúng quy trình” nữa. Thiết thực nhất là nên khuyên họ chuẩn bị trước phần mộ cho mình.
Bauxite Việt Nam |
1. 13 Luật sư kiến nghị ‘phá bỏ ngay những thủy điện gây hại’
Lũ lụt ở huyện Hương Khê, Hà Tĩnh
Một Luật sư Hà Nội bình luận với BBC sau khi gửi kiến nghị đến bốn lãnh đạo Việt Nam yêu cầu phá bỏ ngay những đập thủy điện gây nguy hại cho người dân.
Hôm 18/10, bản kiến nghị của Luật sư Ngô Ngọc Trai và 12 Luật sư khác từ các Đoàn Luật sư Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và Tây Ninh được gửi qua đường bưu điện đến Tổng bí thư, Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội và Thủ tướng.
“Chúng tôi cho rằng các đập thủy điện đem lại lợi ích không bõ cho cái thiệt hại gây ra. Mạng người là vô giá, không thể để mạng dân cứ chết vơi mỗi năm một ít như thế được, không thể để cơ nghiệp của dân tích cóp bao năm tiêu tán dần vì lũ”, bản kiến nghị viết.
“Việc này nếu không xử lý dứt điểm thì với lòng tham và sự thiếu trách nhiệm rồi sẽ lại có lũ khác và người chết khác”.
Hôm 18/10, trả lời BBC từ Hà Nội, Luật sư Ngô Ngọc Trai nói: “Tôi thấy khó có khả năng chúng tôi nhận được phản hồi”.
“Bởi vì trước đây cũng đã có nhiều kiến nghị được các Luật sư gửi đi mà chẳng thấy phản hồi gì”.
“Nhưng việc gửi kiến nghị cũng là cách thực hiện quyền công dân và cho những người lãnh đạo thấy là công dân lên tiếng trước những vấn đề xã hội, tham gia vào công cuộc quản trị quốc gia cũng như kiến thiết đất nước”.
Luật sư cũng cho hay: “Tôi không rõ các nhà máy thủy điện như Hố Hô có quy trình xả lũ được Bộ Công thương phê duyệt hay không?”
“Ngay cả khi việc xả lũ đúng quy trình đi nữa nhưng gây thảm nạn chết người và khiến hàng nghìn hộ dân ngập sâu thì vấn đề không phải ở quy trình nữa mà là sự tồn tại của những nhà máy thủy điện đó”.
‘Yếu ớt’
Bình luận về chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc về việc “Thủy điện Hố Hô xả lũ sai thì phải đền bù dân” được các báo Việt Nam tường thuật, ông Trai nói: “Chỉ đạo này quá yếu ớt, đền bù chỉ là vấn đề nhỏ, không thỏa đáng với tính chất nghiêm trọng của vụ việc”.
Đưa hàng cứu trợ tới các vùng lũ lụt ở Quảng Bình
“Lẽ ra Thủ tướng phải làm rõ trách nhiệm của nhà máy thủy điện Hố Hô cũng như các nhà máy thủy điện khác”.
“Nếu nhận thấy mức độ thiệt hại nghiêm trọng do những nhà máy thủy điện này gây ra thì phải quyết định có cho phép các công trình này tiếp tục tồn tại hay không”.
“Trong bản kiến nghị tôi có nêu hậu quả đặc biệt nghiêm trọng của trận lũ vừa rồi có yếu tố con người. Như thế là đủ yếu tố dấu hiệu của tội phạm và do vậy cần chỉ đạo khởi tố điều tra, xác định người phải chịu trách nhiệm truy tố ra trước pháp luật và buộc bồi thường khắc phục hậu quả cho người dân”.
“Lãnh đạo phải không chấp nhận tái diễn những thảm họa xả lũ như tại Thủy điện Hố Hô”.
“Tôi được biết trên cả nước có khoảng 71 đập thủy điện. Nếu không có biện pháp xử lý nghiêm khắc, mang tính răn đe thì những đập thủy điện khác cứ tiếp tục cẩu thả trong hoạt động và gây ra thảm họa”.
Trả lời câu hỏi của BBC về việc có cân nhắc giữa việc gửi kiến nghị đến lãnh đạo và việc tư vấn cho người dân Hà Tĩnh và Quảng Bình khởi kiện Thủy điện Hố Hô về việc bồi thường thiệt hại do lũ, Luật sư Trai nói: “Hiện tại, tôi và các Luật sư ở Hà Nội chưa liên hệ được những người dân bị thiệt hại do việc đi lại khó khăn trong khu vực này”.
“Do vậy rất cần có một tổ chức xã hội dân sự nào đấy kết nối người dân với luật sư cho việc này”.
Nguồn: http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-37654601
2. Cần đình chỉ vĩnh viễn những công trình thủy điện gây họa
Mạnh Quân
Dân trí Những thông tin có hay không việc Nhà máy Thủy điện Hố Hô xả lũ bất hợp lý, là một nguyên nhân làm gia tăng mức độ ngập úng, gây thiệt hại nặng nề cho tài sản, sinh mạng của người dân ở huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh hiện còn đang gây nên nhiều tranh cãi. Nhưng những thông tin ban đầu cho thấy, Chủ đầu tư không vô can.
Lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh đã khẳng định: Thủy điện Hố Hô xả lũ bất ngờ khiến người dân “trở tay không kịp”
Nhưng những phản hồi ban đầu của chính quyền sở tại: UBND tỉnh Hà Tĩnh và trực tiếp là từ UBND huyện Hương Khê đã cho thấy, Công ty Cổ phần thủy điện Hồ Bốn – Chủ đầu tư công trình thủy điện này đã không vô can trước thảm họa hàng ngàn ngôi nhà, ruộng vườn của người dân huyện này bị ngập úng nặng.
Như lời ông Lê Ngọc Huấn, Chủ tịch UBND huyện Hương Khê đã cho biết, Công ty Cổ phần Thuỷ điện Hồ Bốn đã không thông báo kịp thời về việc xả lũ cho chính quyền và người dân trước 2 ngày như quy định. Ông Huấn cũng tỏ ra am hiểu quy trình xả lũ mà Nhà nước đã quy định như hiện nay là các nhà máy thuỷ điện cần phải xả lũ từ trước, một khi đã có những dự báo về áp thấp nhiệt đới. Bởi về nguyên lý, nếu không xả trước, đến khi mưa lũ về mới xả thì tình trạng ngập là không tránh khỏi.
Cho dù phía Công ty Cổ phần Thủy điện Hồ Bốn vẫn một mực giải thích là vẫn xả lũ “đúng quy trình”, nhưng những chứng cớ về việc tiếp nhận thông tin xả lũ cũng như kiểm tra thực tế của UBND tỉnh Hà Tĩnh, UBND huyện Hương Khê cho thấy rõ ràng việc xả lũ của Công ty này là bất hợp lý. Ông Đặng Quốc Khánh, Chủ tịch UBND Hà Tĩnh cũng đã khẳng định, việc người dân huyện Hương Khê “không thể trở tay” là do Nhà máy thủy điện Hố Hô xả lũ.
Như vậy, dù đoàn công tác của Bộ Công thương còn chưa vào kịp để kiểm tra, xử lý việc xả lũ của Thuỷ điện Hố Hô thì những thông tin ban đầu của chính quyền tỉnh Hà Tĩnh đã cho thấy phần nào sự thật của nguyên nhân gây ngập úng nặng nề tại huyện Hương Khê của tỉnh này.
Câu chuyện này không đơn giản là việc “gióng lên hồi chuông báo động” về những công trình thuỷ điện xả lũ bừa bãi, gây thiệt hại to lớn về tài sản, sinh mạng cho người dân nữa vì tình trạng xả lũ bất hợp lý của nhiều nhà máy thuỷ điện đã diễn ra không chỉ vài lần, “hồi chuông báo động” đã gióng lên không chỉ một vài lần.
Các năm trước đây, đã có những Nhà máy thuỷ điện xả lũ gây hậu quả nghiêm trọng như Thuỷ điện Bắc Hà (Lào Cai), Thủy điện Đăk Srông 2A (Gia Lai), Thủy điện An Khê- Ka Nak (Gia Lai)… xả lũ trái quy định, gây nhiều thiệt hại cho tài sản, hoa màu của người dân đã phải đền bù. Tuy nhiên, mức đền bù chỉ vài tỷ đồng/vụ đã không đủ tác dụng răn đe với các chủ đầu tư.
Ở đây, vấn đề là các bộ, ngành (trong đó chủ yếu là Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn), chính quyền các địa phương hiện nay sẽ xử lý thế nào với các chủ đầu tư các công trình thuỷ điện có vi phạm trong việc xả lũ, gây hậu quả lớn? Nếu chỉ đơn giản là kiểm điểm, rút kinh nghiệm hay xử phạt, buộc bồi thường như ở các vụ việc trước đây, việc này sẽ không đi đến đâu và sẽ còn là nguồn cơn gây nên sự mất niềm tin của người dân và tình trạng coi thường pháp luật của nhiều chủ đầu tư khác.
Trong một nỗ lực nhằm kiểm soát các công trình thuỷ điện vừa và nhỏ đã được ồ ạt cấp phép trước đây, trong các năm 2014-2015, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về vấn đề này, Bộ Công thương và UBND các tỉnh, thành phố đã rà soát, loại bỏ hàng trăm công trình, dự án thuỷ điện đã cấp phép nhưng không đảm bảo an toàn về hồ, đập.
Tuy nhiên, với một loạt các sự cố gần đây mà gần nhất là với Nhà máy thuỷ điện Hố Hô, đã đến lúc phải nhìn lại, tiếp tục rà soát, kiểm tra nghiêm ngặt các công trình, dự án thủy điện không phải chỉ mới cấp phép mà kiểm tra, rà soát cả các công trình đang vận hành. Bởi lẽ, có nhiều công trình, dự án cho đến khi hoạt động mới bộc lộ nhiều vấn đề về năng lực quản lý, vận hành, về an toàn kỹ thuật… Và nếu các dự án, công trình đó không sớm được phát hiện, xử lý để đảm bảo an toàn thì nguy cơ gây nên tai họa cho người dân là luôn hiện hữu.
Được biết, trước đây, tại Trung Quốc, một số công trình thuỷ điện có qui mô khá lớn từ vài trăm lên đến cả hàng ngàn MW trên sông Dương Tử sau khi đi vào vận hành, đã có dấu hiệu tác động xấu đến môi trường, chính quyền Trung Quốc đã đình chỉ hoạt động các dự án này cho dù điều đó gây nên những tranh cãi về vấn đề giải quyết quyền lợi cho nhà đầu tư sau khi đóng cửa nhà máy. Nhưng điều này đã nhận được sự ủng hộ tuyệt đối của người dân và các nhà hoạt động bảo vệ môi trường.
Bài học trên hoàn toàn có thể áp dụng ở Việt Nam, một khi đã có những công trình thủy điện sau khi được cấp phép đi vào hoạt động nhưng liên tục gây ra những hậu quả lớn về môi trường, gây thiệt hại lớn cho tài sản, đe doạ sinh mạng, sức khoẻ của người dân.
Những công trình thuỷ điện qui mô nhỏ, chỉ vài chục MW như Thuỷ điện Hố Hô đóng góp không có gì là quá to lớn cho hệ thống điện Việt Nam nhưng chỉ qua đợt mưa lũ này đã bộc lộ rõ những vấn đề bất cập về quản lý, vận hành, về kỹ thuật, rất cần cơ quan hữu trách của Nhà nước xem xét, kiểm tra với trách nhiệm cao nhất của mình. Nếu chúng thực sự không đảm bảo lợi ích về kinh tế-xã hội cho địa phương, năng lực điều hành của chủ đầu tư yếu kém, thậm chí cố ý vi phạm quy định, quy trình về xả lũ, cơ quan chức năng cần xử lý nghiêm, thậm chí nếu đủ điều kiện, cho đóng cửa vĩnh viễn các nhà máy mà chủ đầu tư vi phạm nghiêm trọng quy định đã đặt ra.
M.Q.
3. Người dân chết vì “đúng quy trình”
Mặc Lâm
Nhà cửa, ruộng vườn chìm trong biển nước vì xả lũ. Courtesy of NLĐ
Lũ lụt ba tỉnh miền Trung năm nay được xem là khủng khiếp ngay cả nếu so với trận lụt năm 2010. Thiệt hại nhân mạng tài sản người dân quá lớn không có gì bù đắp nổi và báo chí đã lần ra nguyên nhân làm cho thiên tai lớn hơn chính là quy trình xả lũ của thủy điện Hố Hô nằm giữa hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình.
“Đúng quy trình”
Vài năm nay cụm từ “đúng quy trình” luôn được cán bộ các cấp mang ra thanh minh cho việc sai trái của cơ quan hay cá nhân. Từ phân bố nguồn nhân sự của Bộ Nội vụ cho tới sai phạm chết người trong ngành Y tế, hay lỗi kỹ thuật của một công trình xây dựng, cứ mang cụm từ này ra là dư luận không còn cách nào phản biện.
Trong trận lũ ngày 14 tháng 10 năm nay, câu “đúng quy trình” lại được công ty Hố Ba mang ra che chở cho sai phạm của mình sau khi thủy điện Hố Hô làm cho cả huyện Hương Khê của Hà Tĩnh chìm trong biển nước. Đã có 20 người chết, 9 người mất tích cùng hàng chục ngàn căn nhà chìm dưới nước. Tài sản người dân trôi theo nước ra biển và bản thân họ ngay sau khi lũ rút đi vẫn không biết đâu là nhà để trở về.
Ông Vũ Mạnh Hùng Giám đốc thủy điện Hố Hô khi bị truy vấn đã trả lời là mọi cuộc xả nước đều đúng quy trình bởi đã thông báo cho các xã chung quanh để họ có thời gian di dời hay tránh lụt.
Tuy nhiên ông Lê Ngọc Huấn, Chủ tịch UBND huyện Hương Khê đã mạnh mẽ phản bác, đáng ra khi đài truyền thanh báo áp thấp nhiệt đới thì thủy điện phải xả trước vài ngày, đợi đến khi mưa về mới xả thì làm sao mà đúng quy trình? Theo ông Huấn, việc điều tiết xả lũ của thuỷ điện Hố Hô vào đêm 14 tháng 10 huyện không nhận được thông báo bằng văn bản để cảnh báo cho người dân biết.
Nhà văn, nhà báo Nguyễn Quang Vinh một người sống trong vùng lũ cho biết nhận xét của ông về cụm từ “đúng quy trình” này:
“Bao giờ thì người ta cũng trả lời là đúng quy trình nhưng mà Giám đốc của Công ty thủy điện Hố Hô đã có một câu họ trả lời hớ, đó là theo quy định của Bộ Công thương thì khi mực nước lên cao trình 700 thì mới được xả, nhưng tại thời diểm Hố Hô xả thì chính Giám đốc Công ty Hố Hô thừa nhận là chưa tới cao trình 700.
Họ cũng nói Bộ Công thương ra quy định như vậy là sai, họ sẽ kiến nghị sửa! Đấy là cái thứ nhất. Thứ hai, đúng là có cả văn bản thông báo được coi là quy trình nhưng nó vô nghĩa vì anh để văn bản ấy một cách quan liêu cho vài lãnh đạo trong thời gian mà người ta đang vẫy vùng trong lũ. Điện và thông tin không có làm sao người ta thông báo đến toàn dân được, cho nên trước hết nói gì thì nói sự thiệt hại khủng khiếp như vừa rồi của Hà Tĩnh chắc chắn thủy điện Hố Hô không thể nào đứng ngoài trách nhiệm của mình được”.
Thảm họa xả lũ
Nhà báo Hoàng Đức cũng cho biết những gì mà đồng nghiệp của anh chia sẻ:
“Theo như bạn bè đồng nghiệp của tôi thông tin thì Quảng Bình Quảng Trị bị rất nặng. Ở Hà Tĩnh Hương Khê người ta nói hơn 100 năm nay mới có một trận lụt như thế. Vì thế này, nó có lý do của nó do họ xả nước từ hồ Hố Hô, nó ngấm ngầm nó xả cho nên dẫn đến cái chuyện là quá bất ngờ chỉ trong vòng 30 phút mà nước từ 1 mét dâng lên 2 mét rưỡi, rất là kinh khủng, đặc biệt vùng Hương Khê dân chúng cực kỳ lao đao”.
Linh mục Trần Chính Trực quản xứ nhà thờ Giáo xứ Tân Hội, xã Đồng Hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình cho chúng tôi biết về những gì đang xảy ra tại Tuyên Hóa:
“Bảy Giáo xứ của cha thuộc huyện Tuyên Hóa mà tính đến sáng ngày hôm nay thì khoảng 6.000 ngôi nhà bị lũ nhấn chìm, 5 người chết rồi riêng Giáo xứ của cha thì có 170 ngôi nhà bị nhấn chìm hoàn toàn. Trôi bò trôi trâu nước vào phân nửa cái nhà 50% thì rất nhiều còn nhấn chìm luôn thì khoảng 200 nhà. Của cải như cái xoong cái nồi, vật dụng trong gia đình nó trôi hết, phương tiện như honda không đi được.
Điện thì cắt mấy ngày rồi, không có điện không có nước không có lương thực cho nên từ ngày hôm qua đến nay cha phải đi cứu trợ lương thực như mì tôm và lương khô nước sạch cho họ ăn. Họ ăn mì tôm sống ăn khô như vậy. Cha phát mỗi nhà một thùng để ăn tạm trong mấy ngày. Nước nó bao vây cắt đứt tất cả chỉ đi bằng thuyền mới được”.
Thủy điện luôn là đề tài không chấm dứt của báo chí không phải tới khi nó gây hại người ta mới nói tới nhưng ngay từ lúc dự án bắt đầu cho đến lúc khởi động có không biết bao nhiêu là vấn đề xảy ra cho nguồn điện mà nhà nước rất cần này.
Phá hoại môi trường sống của người dân bằng cách di dời họ ra khỏi nơi quen sinh sống nhiều chục năm. Khi mùa nắng thì giữ nước để phát điện bất kể khô hạn bên dưới hạ du của người nông dân. Mùa mưa thì xả lũ khi thấy lượng nước lên cao mà không cần theo quy định của Bộ Công thương về mức nước phải tuân thủ.
Những điều mà thủy điện gây ra trên khắp cả dải đất miền Trung không còn là dự báo nữa mà nó đã hiện thực và khó chối cãi những di hại mà thủy điện mang tới cho người dân.
Sau khi nhận được tin xã lũ gây tai họa của thủy điện Hố Hô, Bộ Công thương đã cử một nhóm chuyên viên điều tra đến để rà soát lại cái “quy trình” mà ông Vũ Mạnh Hùng tuyên bố. Nhà báo Nguyễn Quang Vinh cho biết:
“Bộ trưởng Bộ Công thương chiều tối muộn ngày hôm qua đã quyết định thành lập ngay tổ kiểm tra chứng tỏ Bộ trưởng đã nhìn thấy một sự bất thường nên mới cho kiểm tra gấp như vậy. Lãnh đạo tỉnh, huyện, xã ở đấy đã khẳng định một cách chắc chắn rồi. Đời thủa nào Chủ tịch Huyện gọi cho công ty yêu cầu dừng lại cho chúng tôi vài tiếng thôi để cho dân đi, bởi vì đang đêm mà; mà họ cũng không dừng, họ chỉ hăm hăm bảo vệ công trình của họ mà họ bất cần số phận người dân.
Một lãnh đạo huyện kêu gào anh dừng cho tôi vài tiếng thôi để dân có thời gian di dời, đủ thời gian trèo lên mái nhà, đủ thời gian để gìn giữ trâu bò, nhưng họ vẫn không chấp thuận mà vẫn tiếp tục xả. Chẳng ai mà xả một lượng nước khổng lồ như vậy 1.800m3 một giây. Ầm ầm như vậy từ 5 giờ chiều cho tới khuya thì còn gì nữa?”
Tai họa nào cũng để lại hậu hoạn cho người dân. Trước hoàn cảnh dầu sôi lửa bỏng của người bị nạn chính quyền địa phương không có cách nào khác khi có quá ít phương tiện ứng cứu trong tay. Một vài chiếc ca nô không thể bao quát một vùng trời nước mênh mông trắng xóa hàng ngàn cây số vuông. Nhà báo Hoàng Đức cho biết:
“Chẳng có một biện pháp gì cả gần như người dân người ta tự cứu mình là chính. Người ta leo lên các quả đồi, những mỏm đá hay chạy ra đường Hồ Chí Minh để lánh nạn, còn chính quyền thật ra họ cũng bất lực, muốn làm nhưng chả làm được đâu, nó cũng bó tay thôi chả làm được gì đâu”.
Người dân bây giờ đã qua cơn khủng hoảng, điều họ cần là gầy dựng lại những gì mà cơn lũ đã cuốn trôi. Báo chí xác định nhà nước nếu không đủ sức trợ giúp toàn bộ cho họ lần này thì cũng phải giải quyết tới gốc căn bệnh “đúng quy trình” nếu không những trận xả lũ khác trong tương lai vẫn lại xảy ra và nguy cơ người chết, tài sản tiêu tan rồi sẽ được lặp lại.
M.L.
Nguồn: http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/people-died-for-the-right-process-ml-10172016182136.html
4. Thứ trưởng Bộ Công thương: thủy điện Hố Hô đã có thể làm tốt hơn
Ngọc An – Văn Định
TTO – Trưa 12-8, Thứ trưởng Bộ Công thương Hoàng Quốc Vượng đã chủ trì cuộc họp với Nhà máy thủy điện, đánh giá sơ bộ về việc xả lũ của thủy điện Hố Hô.
Thứ trưởng Bộ Công thương Hoàng Quốc Vượng chủ trì buổi làm việc với thủy điện Hố Hô – Ảnh: VĂN ĐỊNH
Ông Vượng cho rằng nếu phát hiện khả năng để xảy ra sạt trượt, xử lý thì sẽ không xảy ra việc xả lũ dẫn tới không an toàn cho hạ du.
Mặc dù chưa có kết luận cuối cùng về vụ việc, song Thứ trưởng Vượng chỉ ra một số điểm bất cập cần phải rút kinh nghiệm trong vận hành nhà máy và phối hợp công tác phòng chống lũ.
Theo Thứ trưởng, việc phải mở van tối đa là do tình huống khẩn cấp, sạt trượt bên phải thủy điện.
Tuy nhiên, nếu như trước mùa mưa bão, Nhà máy thủy điện kiểm tra độ an toàn, đảm bảo an toàn đập, phát hiện khả năng để xảy ra sạt trượt, xử lý thì sẽ không xảy ra việc xả lũ dẫn tới không an toàn cho hạ du.
Đồng thời, với đặc thù của vùng địa bàn dốc, lũ về nhanh nên Bộ đã yêu cầu các nhà máy thủy điện nói chung và thủy điện Hố Hô triển khai ngay việc phòng chống lũ, có phương án song đến gần đây nhà máy mới cho tư vấn, đang trong quá trình xem xét và phê duyệt.
Thủy Điện Hố Hô xả lũ vào ngày 17-10 mức 150m3/s – Ảnh: VĂN ĐỊNH
Thứ trưởng đánh giá, thủy điện Hố Hô là nhà máy nhỏ, công suất chỉ có 14 MW nên dù vận hành nhà máy này hay không thì cũng không ảnh hưởng đến hệ thống điện. Trong khi đó, nhà máy nếu vận hành không tốt thì sẽ ảnh hưởng đến hàng ngàn người dân.
“Kể cả nhà máy lớn hơn mà ảnh hưởng tới người dân cũng còn phải xem xét, nhà máy quy mô nhỏ như Hố Hô mà không đảm bảo an toàn cho người dân thì phải tính toán hiệu quả hoạt động, giảm thiểu thiệt hại” – Thứ trưởng khẳng định.
Báo cáo nhanh về kết quả điều tra của đoàn công tác, ông Đỗ Đức Quân, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Năng lượng (Bộ Công thương) cho biết qua kiểm tra hồ sơ liên quan đến vận hành hồ chứa, giai đoạn từ ngày 13 đến trưa 14-10, lũ còn thấp nên nhà máy đã vận hành hạ mức nước để đón lũ, đạt yêu cầu quy trình vận hành.
Tuy nhiên, từ chiều 14 đến đêm 15-10 lũ lên đột ngột, trong khoảng 5 tiếng lũ đã tăng gần 4 lần từ 550m3-1800m3/s. Đặc biệt, do có tình huống bất ngờ là sạt trượt khối lượng lớn bên mái phải của thủy điện, gây nên nguy cơ phá vỡ tường chắn, có thể khiến trạm cấp điện dừng hoạt động và không thể mở được cửa van.
“Việc chưa được mở cửa van hoàn toàn nhưng buộc phải mở là phù hợp về góc độ chuyên môn. Nếu không mở thì lũ lên cao, khu sạt trượt tiếp tục lở ra dẫn tới mất điện thì không thể mở được nữa và nguy hiểm còn lớn hơn nhiều” – ông Quân nói.
Ông Đỗ Đức Quân – Phó tổng cục trưởng Tổng cục năng lượng nói: “Việc thủy điện mở cửa tự do là chấp nhận được nhưng về mặt xả lũ thì không được hay lắm” – Ảnh: VĂN ĐỊNH
N.A.-V.Đ.
5. Đã có kết luận ban đầu vụ thủy điện Hố Hô xả lũ
Xuân Sinh
Dân trí Liên quan đến việc Nhà máy thủy điện Hố Hô xả lũ khiến nhiều xã của huyện Hương Khê (Hà Tĩnh) và một số xã lân cận bị ngập lụt, đoàn kiểm tra của Bộ Công Thương đã có những kết luận ban đầu.
Trưa ngày 18/10, đoàn lãnh đạo của Bộ Công thương do Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng dẫn đầu tiếp tục có buổi làm việc với Nhà máy thủy điện Hố Hô và nghe đoàn công tác của Bộ báo cáo sơ bộ kết quả kiểm tra ngày hôm qua (17/10).
Ông Đỗ Đức Quân, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Năng lượng báo cáo kết quả sơ bộ tại buổi làm việc
Báo cáo tại buổi làm việc, ông Đỗ Đức Quân, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Năng lượng cho biết đã đọc tài liệu với ba nhóm nội dung: Thực hiện các quy định tuân thủ vận hành hồ chứa; Nhóm phương án phòng chống lụt bão, đảm bảo an toàn hồ đập; Thực hiện việc phối hợp với chính quyền địa phương.
Về vận hành hồ chứa, qua kiểm tra các hồ sơ giấy tờ liên quan đến vận hành, trong giai đoạn đầu từ 13/10 đến khoảng trưa ngày 14/10 khi lũ đang còn thấp thì nhà máy vận hành xả nước đạt yêu cầu, tuân thủ quy trình vận hành.
Đêm 14/10 lũ lên đột ngột, lưu lượng nước đến đập tràn trong vòng 5 tiếng nước lũ tăng lên 4 lần, từ 550 đến 1.843 m3/s, lũ lên rất nhanh; nhà máy vẫn tuân thủ quy trình vận hành.
Đến giai đoạn mở van hoàn toàn (từ 18h30 ngày 14/10) do tình huống bất ngờ khi mưa lớn, tường bên chắn có nguy cơ phá vỡ, nguy cơ tràn xuống nhà máy, trạm Diesel dự phòng, trạm biến áp, nếu mất điện toàn [nhà] máy nguy cơ không mở được cửa van nữa bởi vì không có điện. Vì vậy khi đó chưa được mở hoàn toàn nhưng nhà máy đã quyết định mở hoàn toàn, quyết định đó có thể chấp nhận được. Nếu khi đó không mở cửa van mà mất điện thì có thể còn nguy hiểm hơn.
Về lưu lượng đến, lưu lượng xả, thời gian xả, theo kiểm tra là đúng quy trình, lưu lượng xả nhỏ hơn lưu lượng đến, không nhiều nhưng đúng theo quy tắc chung. Quyết định trong tình huống đặc biệt đó, mở cửa van hoàn toàn là chấp nhận được. Mưa to như thế, nếu lũ lên nữa, không mở van có thể dẫn đến nguy hiểm.
Tuy nhiên, ông Quân cũng cho rằng, công tác kiểm tra để bảo đảm an toàn, lường trước mọi tình huống trong mưa bão nhà máy làm chưa chi tiết. Công tác dự báo, phòng chống lụt bão chưa chu đáo.
Vấn đề phối hợp với địa phương qua thực tế phía Nhà máy thủy điện Hố Hô đã có văn bản, gửi thư điện tử… nhưng cụ thể chi tiết như thế nào thì còn thiếu. Sự phối hợp giữa nhà máy với chính quyền địa phương và giữa chính quyền địa phương với người dân bị chậm trễ.
Phương án phòng chống lụt bão cũng như phương án sơ tán cũng chưa chi tiết, cần phối hợp chặt chẽ với huyện.
“Một số con số trong báo cáo của Nhà máy thủy điện Hố Hô chúng tôi sẽ kiểm tra lại vì thấy chưa hợp lý lắm”, ông Quân nói thêm.
Ông Tô Xuân Bảo, Phó Cục trưởng Cục kỹ thuật an toàn và Môi trường Công nghiệp, Bộ Công thương
Ông Tô Xuân Bảo, Phó Cục trưởng Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường Công nghiệp , Bộ Công thương bổ sung thêm, về phương án bảo vệ đập đã báo cáo tỉnh và được tỉnh phê duyệt; phương án diễn tập phòng chống lụt bão cũng đã triển khai, công tác bố trí các trang thiết bị thì đều đầy đủ theo số lượng như trong phê duyệt…
Tuy nhiên, có một số tồn tại như việc bố trí nguồn điện dự phòng chưa phù hợp, trong phương án bảo đảm an toàn đập, phương án phòng chống lụt bão đã xây dựng phê duyệt nhưng chưa có sự phối hợp với chính quyền địa phương.
Nhà máy thủy điện Hố Hô
Kết luận tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Công thương Hoàng Quốc Vượng chia sẻ những thiệt hại mà người dân phải gánh chịu trong trận lũ lụt vừa qua, đồng thời yêu cầu sớm khẩn trương khắc phục hậu quả.
Thứ trưởng cho biết, trong quá trình tiếp xúc với người dân, họ cho rằng được nhận thông báo xả lũ rất muộn. “Thời gian từ khi họ nhận được thông tin đến khi nhà máy xả lũ rất ngắn. Nhận được thông báo thì khoảng 30 phút sau lũ đã về đến nhà rồi nên họ không kịp để di dời tài sản, không kịp về nơi an toàn, phải chạy lên gác để tránh lũ. Dù là lỗi khách quan hay chủ quan, do thiên nhiên hay con người thì đó là những sự việc rất đau lòng”, Thứ trưởng nhận định.
Thứ trưởng Bộ Công thương Hoàng Quốc Vượng
Thứ trưởng yêu cầu, để giải quyết, có giải pháp lâu dài, bảo vệ tốt nhất tính mạng và tài sản của người dân khu vực này, các ngành chắc năng liên quan phải làm sao đánh giá, rà soát về việc tuân thủ quy trình vận hành của hồ chứa trong mùa mưa lũ, triển khai các kế hoạch phòng chống lụt bão vùng hạ du của nhà máy thủy điện Hố Hô.
Trong việc vận hành của Nhà máy thủy điện Hố Hô có sai sót, vi phạm quy trình vận hành hay không? Nếu nhà máy dung tích hữu ích rất nhỏ nhưng trong lúc mưa lũ lớn như thế mà việc xả lũ của nhà máy gây khó khăn cho người dân thì phải chịu hoàn toàn trách nhiệm trước những thiệt hại, khó khăn của bà con.
Nếu nhà máy đã tuân thủ quy trình vận hành đầy đủ mà vẫn xảy ra hậu quả như thế thì phải xem xét lại quy trình để xem có chỗ nào chưa phù hợp với điều kiện thực tế của huyện Hương Khê hay không?
Thứ trưởng cũng đồng tình với những kết luận sơ bộ ban đầu của đoàn công tác của Bộ Công thương làm việc vào ngày hôm qua (17/10). Theo đó, Thứ trưởng cho rằng công tác kiểm tra để bảo đảm an toàn, lường trước mọi tình huống trong mưa bảo nhà máy làm chưa chi tiết. Công tác dự báo, phòng chống lụt bão chưa được chu đáo, việc bố trí nguồn điện dự phòng chưa phù hợp, trong phương án bảo đảm an toàn đập, phương án phòng chống lụt bão đã xây dựng phê duyệt nhưng chưa có sự phối hợp với chính quyền địa phương.
Thứ trưởng yêu cầu đoàn tiếp tục tiếp thu, thu thập tài liệu liên quan để có báo cáo cụ thể gửi về Bộ Công thương để có kết luận cuối cùng.
Chiều nay 18/10, đoàn lãnh đạo của Bộ Công thương tiếp tục có buổi làm việc với chính quyền huyện Hương Khê và các xã bị ảnh hưởng để đưa ra quyết định trong thời gian tới.
X.S.
Nguồn: http://dantri.com.vn/su-kien/da-co-ket-luan-ban-dau-vu-thuy-dien-ho-ho-xa-lu-20161018151647424.htm