Anh Vũ, thông tín viên RFA
Cá đánh bắt được sau chuyến đi biển đêm của ngư dân Vũng Tàu tháng 1/2011. – AFP photo
Thảm họa môi trường biển ở miền Trung không chỉ gây thiệt hại nghiêm trọng về môi trường và kinh tế, mà nó còn ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống và bữa ăn của hàng chục triệu người VN.
Ảnh hưởng trực tiếp người dân
Theo tính toán sơ bộ của các nhà khoa học, thì tổng số mức phải bồi thường của Formosa Hà Tĩnh để khắc phục toàn diện các hậu quả tàn phá môi trường biển và thiệt hại về kinh tế ở khu vực 4 tỉnh miền Trung, có thể lên tới 1.000 tỷ USD. Chưa tính đến việc thảm họa môi trường biển, còn ảnh hưởng đến bữa ăn của hơn 90 triệu người ở VN hiện nay.
Chị Lê Thị Bích Ngà, một nhà kinh doanh, đồng thời cũng là một nhà hoạt động xã hội ở Sài Gòn thấy rằng, việc ô nhiễm biển miền Trung có tác động rất lớn đến cuộc sống của người dân và bữa ăn của các gia đình bị ảnh hưởng trực tiếp. Chị đánh giá:
“Bữa ăn các gia đình thường người ta sử dụng đồ ăn hải sản 3-4 bữa ăn một tuần, kể cả các sản phẩm như nước mắm hoặc muối cũng xuất phát từ biển. Cho nên đến khi phát hiện ra biển bị nhiễm độc và cá chết hàng loạt thì người dân rất lo sợ, khi ấy bữa ăn của mỗi gia đình sẽ ảnh hưởng rất nhiều. Bây giờ người dân không biết ăn cái gì, trong lúc mức thu nhập của họ, đặc biệt là những người lao động tay chân, như anh chị em công nhân hiện tại rất khó khăn. Bởi vì họ không có thức ăn giá rẻ để thay thế”.
Nói về bữa cơm hàng ngày của gia đình mình cũng như các gia đình người dân ở khu vực Vũng Áng, chị Hồng, một người dân ở huyện Kỳ Anh, Hà Tĩnh bày tỏ:
“Từ hôm cá chết đến nay dân chúng tôi ở đây không ai dám ăn cá biển, hôm trước tôi có ăn cá biển, ăn xong thì bị dị ứng tất cả người, chân tê mỏi, rồi nôn và đi ngoài. Bây giờ thức ăn chỉ trông vào rau dưa, trước đây có cá thì thịt, rau rẻ, từ khi không ăn cá thì thịt và rau tăng giá gấp đôi. Bây giờ tiền không có thì chỉ ăn cơm với rau. Dân chúng tôi chủ yếu sống dựa vào nghề biển, nhưng bây giờ biển đã chết, không biết đến bao giờ biển mới sống lại. Vẫn ngóng chờ”.
Ông Lê Sáng một người buôn bán hải sản ở Hà Tĩnh cho biết, người dân không chỉ không dám ăn cá biển vì biển nhiễm độc, mà thịt lợn cũng sợ không dám ăn. Theo ông bữa ăn của các gia đình mùa biển độc đã khó vì không có tiền mua thức ăn, mà ngay cả việc mua thức ăn cũng khó. Ông giải thích:
“Thức ăn thực phẩm chủ yếu của chúng tôi ở đây là con cá biển, nhưng bây giờ thì không ai dám ăn chỉ dùng thay bằng thịt các loại. Nhưng bây giờ họ lại phao tin cho rằng thịt ấy là của TQ mang sang nên họ không dám ăn thị heo nữa, nên người ta chỉ ăn thịt gà, song phải là thịt gà dân nuôi thì họ mới ăn, vì nếu thịt gà đông lạnh thì họ sợ của TQ”
Theo chị Lê Thị Bích Ngà cho biết, ở các chợ, các quán nhậu và các nhà hàng vẫn có bán đồ hải sản, nhưng hầu hết bày bán rất ít do không có người mua, vì ai cũng có tâm lý lo ngại hải sản là không an toàn. Theo chị thảm họa môi trường biển miền Trung đã ảnh hưởng trực tiếp đến túi tiền của người lao động và các bà nội trợ do giá cả các thực phẩm tăng vọt. Chị nói:
“Thảm họa biển chết ảnh hưởng rất nhiều đến bữa ăn, do người ta không ăn hải sản mà chuyển sang ăn thịt, thì thịt sẽ rất đắt gấp 3 lần. Như vậy vấn đề đó đối với người công chức mức lương 5-7 triệu đồng/ tháng thì cũng đã thành vấn đề rồi. Đối với công nhân lương tháng chỉ 3-4 triệu thì đó thực sự là một vấn đề lớn. Tính bình quân, người ta phải tốn thêm từ 30-40% chi phí để bổ sung thêm cho bữa ăn”.
Trách nhiệm của cơ quan chức năng
Rau được bày bán ở một chợ nhỏ ở miền Trung. AFP photo
Theo ông Lê Sáng, không chỉ tàu cá phải nằm bờ, hay ngư dân và những người sống dựa vào biển không có việc làm, mà những người buôn bán như ông cũng chịu ảnh hưởng rất nhiều của thảm họa môi trường biển, khi mà mọi hoạt động kinh doanh liên quan đến biển cũng bị đình trệ. Ông tiếp lời:
“Từ cái bữa biển và cá bị nhiễm độc thế này thì họ bị thất thu nên họ thôi không đi chợ nữa, trước đây chồng đi đánh cá về thì vợ mang đồ hải sản ra chợ bán. Nhưng bây giờ có bán cũng không có ai mua nên chồng cũng không đi biển luôn. Như tôi là có xe ô tô buôn hải sản, mà bây giờ họ không ra biển thì tôi lấy gì buôn? Đấy là một cái thất thu của tôi, trong lúc tôi phải vay tiền lãi ngân hàng nhà nước để mua xe. Rồi những người buôn bán bánh kẹo, thực phẩm, bia rượu để cho dân phục vụ cho dân đi biển, nhưng bây giờ dân không đi biển thì họ bán cho ai?”
Nói về đòi hỏi của người tiêu dùng trước trách nhiệm của nhà nước, khi việc kết luận và đưa ra lời giải thích quá chậm trễ, khiến cho người tiêu dùng hết sức hoang mang, chị Lê Thị Bích Ngà nhận định:
“Những ngày đầu, khi phát hiện biển nhiễm độc thì người dân ùn ùn đi mua muối và nước mắm để dự trữ và họ cũng hy vọng vào Chính phủ phát hiện sớm, để có các biện pháp xử lý về môi trường để cho người dân họ yên tâm. Họ muốn biết mức độ nhiễm độc ở mức nào, cá biển được đánh ở vùng nào để người ta yên tâm sử dụng, song Chính phủ phải đến 3 tháng mới công bố”.
Nói về trách nhiệm của ngành y tế trong việc xử lý các hậu quả do môi trường, đã tác động đến người dân địa phương vùng ô nhiễm. Một vị bác sĩ tại một bệnh viện công tại Sài Gòn yêu cầu giấu danh tính khẳng định:
“Cái này có liên quan đến trách nhiệm của bà Nguyễn Kim Tiến, Bộ trưởng Bộ Y tế, trước tình hình này lẽ ra bà phải triển khai cho khám tất cả những người có nguy cơ phơi nhiễm hay nhiễm độc và phải khám 100%. Sau đó phải khám phân loại để xem có bị hay không bị và bị tới mức độ nào để có phác đồ xử trí. Nhưng đến bây giờ tôi vẫn chưa thấy Bộ Y tế có phác đồ xử trí, cho dù đã hơn 3 tháng rồi, thì đây cũng là trách nhiệm của bà Bộ trưởng thôi. Theo quy định ở vùng dịch bệnh có nguy cơ phơi nhiễm chất độc thì anh phải có động tác khám sàng lọc. Nhất là nguyên nhân lại là do nhà nước và doanh nghiệp gây ra”.
Theo GS Đặng Huy Huỳnh, Chủ tịch Hội Động vật Việt Nam nhận định về các thiệt hại do thảm họa môi trường biển cho rằng, “Hiện tượng cá chết hàng loạt rất đáng báo động bởi đây là nguồn lợi của cộng đồng sống ven biển. Dải đất miền Trung rất hẹp, thời tiết cực đoan, sinh kế người dân chủ yếu phụ thuộc vào biển. Cá chết nghĩa là hàng triệu người dân mất đi sinh kế. Đời sống người dân sẽ bị xáo trộn khi không thể sử dụng nguồn hải sản ở khu vực nghi ngờ bị nhiễm độc để làm thức ăn, ngành du lịch cũng bị ảnh hưởng bởi du khách sẽ không tới…”.
A.V.
Nguồn: http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/meals-of-vns-amid-sea-pollution-avu-07082016145114.html