Mai Tú Ân
Việc để đến 3 tháng mới tìm ra nguyên nhân, và để đến 3 tuần mới công bố bản báo cáo đã hoàn thành trước đó đã khiến cho người dân nghi ngờ về tính minh bạch của chính quyền trong việc chậm trễ này. Nhưng việc xuất hiện cùng với “tội phạm” Formosa tại cuộc họp báo ngày 30/6/2016 lại khiến cho người dân nghi ngờ hơn về sự làm việc vô lối, thiếu khôn ngoan của chính quyền trong sự vội vã này.
Các sự kiện sau đó, coi việc thỏa thuận với Formosa như đền bù 500 triệu đô la, lời xin lỗi của Formosa là cái chốt cuối cùng để cho qua cái vụ cá chết này, cũng như chính quyền mau chóng lên kế hoạch tiêu thụ số tiền đền bù của Formosa cho nhanh chóng thì tất thảy đều là những bài giải sai và kém cỏi của những anh trò dốt lại cầm đèn chạy trước ô tô.
Việc tàn sát môi trường Việt Nam, dù không cố ý thì cũng như cũng giống một vụ giết người, ngộ sát vậy. Chính quyền vào cuộc lờ phờ và lâu lắc, và 3 tháng sau thì mới công bố nguyên nhân tai họa cá chết này. Trước sự chờ đợi của muôn dân, chính quyền lại xuất hiện tay trong tay với kẻ thủ ác Formosa, với lời khẳng định khẳng định kẻ sát nhân chính là… Formosa. Và cũng tại cuộc họp báo trên, Formosa cũng đã mau chóng có lời xin lỗi với cái giá 500 triệu đô la tiền đền bồi. Hai bên hỉ hả khi cho rằng việc đã xong.
Nhưng việc lại không xong được bởi cách làm khó hiểu của chính quyền Việt Nam. Việc điều tra tội phạm thì phải cung cấp hồ sơ điều tra khi đã xong, còn phải chờ bên tội phạm phản ứng, chối tội rồi vì ta đã có sẵn bản điều tra với các con số kỹ thuật, các tài liệu chứng minh đưa ra khiến tội phạm hết đường chối cãi, phải qui hàng, tâm phục khẩu phục. Chớ không ai im re một thời gian dài khiến công chúng bất mãn rồi bỗng xuất hiện với kẻ thủ đã bị bắt, đã thú nhận và đã chấp nhận bồi thường, khiến công chúng lại càng bất mãn hơn.
Chính quyền thì hành động mau mau, chấp nhận đền bồi và tha thứ, và không quan tâm đến người bị chết, tức biển và người miền Trung ra làm sao cả. Việc này giống như ta đã bán thảm họa này để lấy tiền rồi vậy. Chưa kể việc “kẻ sát nhân” mau chóng nhận tội và đền tiền cũng khiến cho thiên hạ giật mình. Bỏ mẹ. Hay nó giết nhiều người, sát nhân hàng loạt nên giờ nó chỉ nhận một tội thôi để trốn các tội khác. Hay nó là hình nhân thế mạng cho ai đó, lớn hơn đứng đằng sau nó. Hoặc nó biết nó phạm tội mà ra tòa án quốc tế phải đền hàng tỷ, hàng chục tỷ đô la nên nó mới khôn ngoan, đền nhanh cho các anh thộn Việt Nam 500 triệu thôi.
Tóm lại thiên hạ có quyền nghi ngờ như vậy cũng bởi sự nhanh nhẩu đoảng quá của cả hai khi đẩy sự việc lên đỉnh một cách kiên cưỡng và thiếu thuyết phục như vậy. Ở đời có câu nói “dục tốc bất đạt”, cái gì chạy nhanh quá thì không thành.
Ấy thế nhưng chính quyền lại không học được chữ này khi mới ngày sau buổi họp báo, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã ra thông báo kế hoạch tiêu số tiền mà Formosa hứa đền bù. Việc chưa đâu vào đâu thì chính quyền vội khỏa lấp bằng cách xơi vội số tiền trên giấy đó, kiểu như đếm cua trong lỗ vậy.
Việc này có nhiều cái sai. Thứ nhất là vỗ vào mặt đồng bào miền Trung rằng tiền đền bù sẽ không được chia cho nạn nhân (không chia cho nạn nhân thì chia cho ai) mà chỉ giúp họ hỗ trợ lãi suất ngân hàng khi họ vay tiền đóng tàu đánh bắt xa bờ mà thôi. Thật là thất vọng quá cho người dân nghèo miền Trung, những người nghèo khổ trông chờ con cá về để họ đi làm vẩy cá, hay buôn bán lặt vặt con cá củ rau, chứ có mấy người đủ sức, đủ trình độ và đầu óc để đóng táu đánh cá xa bờ đâu.
Cái sai nữa là nóng vội xài tiền chùa quá đã khiến cho nghi can phản công lại. Vừa rồi đài TV của Đài Loan đã viết rằng, theo lời Formosa thì chính quyền Việt Nam chơi trò bắt cóc con tin, không cho ông trưởng và phó Formosa xuất cảnh để đòi tiền và thế là Formosa phải chịu chi 500 triệu đô la. Chả biết việc này như thế nào, nhưng dù đúng hay sai thì người chịu mang tiếng là chính quyền Việt Nam bởi kiểu làm việc không giống ai, lúc nóng lúc lạnh, lúc thì chậm quá, lúc thì nhanh quá của mình.
M.T.A.
Tác giả gửi BVN.