Sau khi chứng kiến qua màn ảnh nhỏ 3 vị lãnh đạo Nhà nước đọc lời tuyên thệ, nhiều người dân không khỏi thắc mắc và nêu ra câu hỏi: vì sao chỉ có 3 trong 4 vị của “Tứ trụ Triều đình” đọc lời tuyên thệ thôi? Vị thứ tư đâu, vì sao không thấy tuyên thệ như 3 vị kia?
Kỳ họp thứ 11 cũng là kỳ họp cuối cùng của Quốc hội Khóa XIII vừa kết thúc. Các ông bà nghị bịn rịn từ biệt nhau giữa kẻ ở người về, vì Quốc hội Khóa XIV tới sẽ chỉ có khoảng 200 trong tổng số 497 đại biểu đương nhiệm được phép ứng cử tiếp, số còn lại sẽ về làm dân lành theo sự phân công của Đảng. Kỳ họp thứ 11 là một kỳ họp “lạ thường”, kỳ họp ngắn nhất nhưng lại được lệnh thông qua nhiều vấn đề “đột xuất nhất” từ trước đến nay mà nhiều ý kiến cho rằng có một số việc “vi hiến”! Người viết mong sẽ có dịp bàn về một vài “điều lạ thường và đột xuất”, kể cả việc “vi hiến” nếu có, vào một dịp thuận lợi khác. Bài viết ngắn dưới đây chỉ xin đề cập đến một hiện tượng phi lý diễn ra trong kỳ họp cuối cùng của Quốc hội Khóa XIII vừa qua.
Trong tuần lễ đầu của tháng 4/2016, từ phòng họp Diên Hồng, nhân dân Việt Nam đã chứng kiến dàn lãnh đạo mới của Nhà nước và Chính phủ ra mắt Quốc hội Khóa XIII! Ekíp lãnh đạo Nhà nước và Chính phủ vừa được bầu lên này sẽ chỉ tồn tại trong vòng 3 tháng, tức khoảng 13 tuần lễ mà thôi! Vì vào giữa tháng 7/2016, kỳ họp đầu tiên của Quốc hội Khóa XIV sẽ tiến hành các thủ tục theo luật định để bầu và phê chuẩn bộ máy lãnh đạo Nhà nước mới cho nhiệm kỳ 5 năm tới (2016-2021), bao gồm Chủ tịch và 4 Phó Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch và Phó Chủ tịch nước, Thủ tướng và 5 Phó Thủ tướng cùng toàn thể 21 thành viên Chính phủ v.v… Do vậy, ekíp lãnh đạo vừa được kỳ họp thứ 11 Quốc hội Khóa XIII bầu lên chỉ là bộ máy Nhà nước lâm thời, vì nó tồn tại và vận hành chỉ trong có 3 tháng, nói một cách khác, “tuổi thọ” của nó rất ngắn ngủi, chỉ vỏn vẹn trên dưới 90 ngày mà thôi! Nhưng đây không phải là chủ đề của bài viết này, mong sẽ có dịp bàn thêm cùng bạn đọc!
Người viết xin đề cập về nghi lễ Tuyên thệ mà 3 trong 4 vị của “Tứ trụ Triều đình” gồm Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch nước và Thủ tướng Chính phủ đã thực hiện trước Quốc hội Khóa XIII. Ba vị trên đã trịnh trọng tuyên thệ tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Nhân dân và với Hiến pháp! Đây là điều mới mẻ trong sinh hoạt chính trị ở nước ta, lần đầu tiên được tiến hành trên chính trường Việt Nam. Thực ra, nghi thức này đã một lần thực hiện ở nước ta cách đây 70 năm khi Chủ tich Hồ Chí Minh đọc lời tuyên thệ trước quốc dân đồng bào ở đình Tân Trào đầu năm 1946! Tuy là điều mới mẻ đối với nước ta, nhưng đối với thế giới thì không. Các quốc gia theo thể chế dân chủ và áp dụng mô hình nhà nước pháp quyền đều đã thực hiện nghi thức này từ hàng trăm năm trước! Nay nghi thức này được tiến hành ở nước ta, dù có muộn song ít nhiều nó cũng thể hiện sự hội nhập quốc tế, được đông đảo người dân đồng tình và ủng hộ. Nghi thức này, như người dân đã chứng kiến trên diễn đàn Quốc hội, mang tính hình thức và biểu tượng là chính, bởi lễ tuyên thệ cũng như lời thề của 3 vị trong “bộ tứ quyền lực” không có sự ghi nhận và chứng giám của Tòa án Hiến pháp (Tòa Bảo hiến) nên nó bị hạn chế rất nhiều, bởi một khi người dân thấy những lời hứa của 1 hoặc của cả 3 vị trên không được thực thi hoặc thực thi sai trái, không đúng như lời tuyên thệ thì cũng đành bó tay, không thể làm gì được, bởi nước ta không có cơ chế xét xử cá nhân và tổ chức khi họ vi phạm Hiến pháp! Trên thế giới, mọi quốc gia theo thể chế dân chủ, áp dụng mô hình nhà nước pháp quyền, thì Tòa án Hiến pháp là một cơ chế bắt buộc, không thể không có! Một khi Tòa Bảo hiến được thiết lập, nó sẽ không cho phép bất cứ một cá nhân hay tổ chức chính trị nào đứng trên Hiến pháp. Không hiểu khi nào nhân dân và đất nước ta mới có Tòa án Hiến pháp? Đây có thể là một chặng đường dài! Nhân dân Việt Nam đã muốn có nó trong suốt 70 năm qua, song chắc cũng phải đợi thêm vài năm nữa!
Sau khi chứng kiến qua màn ảnh nhỏ 3 vị lãnh đạo Nhà nước đọc lời tuyên thệ, nhiều người dân không khỏi thắc mắc và nêu ra câu hỏi: vì sao chỉ có 3 trong 4 vị của “Tứ trụ Triều đình” đọc lời tuyên thệ thôi? Vị thứ tư đâu, vì sao không thấy tuyên thệ như 3 vị kia? Tuy là thứ tư nhưng lại là người đứng đầu của “Tứ trụ Triều đình”, dù không do người dân trực tiếp bầu lên qua phổ thông đầu phiếu, nhưng lại được Đảng mặc định là lãnh tụ tối cao của quốc gia, đứng trên cả 3 vị kia, sao không phải tuyên thệ trung thành với Tổ quốc, với Dân tộc và với Hiến pháp! Sao lại có chuyện tréo ngoe như vậy? Phải chăng đây là điều phi lý trong sinh hoạt chính trị ở nước ta? Việc Tổng Bí thư ĐCSVN không phải tuyên thệ trước Quốc hội như 3 vị kia là sai hay đúng? Trong các buổi lễ tuyên thệ của 3 vị lãnh đạo Nhà nước, rõ ràng mọi người đều thấy ông Nguyễn Phú Trọng ngồi ngay trên hàng ghế đầu trong Hội trường Quốc hội không chỉ để chứng kiến mà còn giám sát 3 vị lãnh đạo Nhà nước đọc Lời Tuyên thệ mà! Trả lời câu hỏi này tưởng như đơn giản, song cũng không hề đơn giản.
Đối với thắc mắc này, đương nhiên phải dựa vào Hiến pháp và các quy định của pháp luật mới có thể lý giải thoả đáng được. Trước hết ta phải căn cứ vào Hiến pháp và và các bộ luật khác để xem xét. Trong bản Hiến pháp hiện hành – Hiến pháp 2013 – không có điều khoản nào quy định Tổng Bí thư ĐCSVN phải tuyên thệ cả, mà chỉ quy định Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch nước và Thủ tướng Chính phủ phải tuyên thệ mà thôi! Ngay cả Điều lệ Đảng cũng như Cương lĩnh hiện hành của ĐCSVN cũng không có điều khoản nào buộc người đứng đầu Đảng phải tuyên thệ trước quốc dân đồng bào phải trung thành với Dân tộc, với Đất nước cả! Do vậy ông Nguyễn Phú Trọng không thực hiện nghi thức tuyên thệ trước Quốc hội là chuyện bình thường, không có gì sai trái. Hơn nữa, không một ai có quyền bắt ông Trọng làm cái điều mà ông ấy không muốn hoặc không thích một khi Đảng và Nhà nước không yêu cầu ông ấy phải làm cả! Nhưng đấy mới chỉ xét về LÝ đơn thuần để biện minh việc ông Trọng không phải tuyên thệ trước Quốc hội. Nay lấy điều khoản quan trọng nhất của Hiến pháp 2013 là Điều 4 để xét, thì ta lại thấy khác! Điều 4 Hiến pháp ghi: “Đảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Các tổ chức của Đảng và đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật.” Điều 4 này chính là điều đã mặc định ĐCSVN là người lãnh đạo toàn quyền và độc nhất đối với Nhà nước và xã hội Việt Nam. Quyền lợi bao giờ cũng phải gắn liền với trách nhiệm. Người đứng đầu Đảng là người có quyền lợi lớn nhất nên đương nhiên phải là người có trách nhiệm lớn nhất. Hơn nữa vế hai của Điều 4 Hiến pháp cũng đã nói rõ đảng viên ĐCSVN, trong trường hợp này là ông TBT Nguyễn Phú Trọng, phải “hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật”! Vì vậy, trong khi 3 đảng viên cấp thấp hơn ông Trọng, lại do chính ông Trọng đề cử là Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ và Chủ tịch Quốc hội đều đã tuyên thệ trước Quốc hội, thì không có lý do gì Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng không thể không tuyên thệ trước Quốc hội!
Do vậy, để phù hợp với thực tiễn sinh hoạt chính trị của nhà nước và xã hội ta, và đặc biệt để hợp với ĐẠO LÝ và truyền thống của dân tộc Việt Nam, tôi đề nghị Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong kỳ họp thứ nhất của Quốc hội Khóa XIV vào tháng 7/2015 tới đây, NÊN là người đầu tiên trong “Tứ trụ Triều đình” đọc lời tuyên thệ trước Quốc hội. Sau đó sẽ là 3 vị Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ sẽ lần lượt đọc lời tuyên thệ tiếp theo. Nội dung lời tuyên thệ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhất thiết phải có tầm cao hơn lời tuyên thệ mà 3 vị trên đã đọc trước Quốc hội hồi đầu tháng 4/2016. Vì ông Trọng không chỉ là người đứng đầu Đảng, ông còn là ĐBQH, hơn nữa ông lại là người tiến cử 3 vị kia, nên hơn ai hết, ông có đủ tư cách để đọc lời tuyên thệ trước Quốc hội. Tôi gợi ý ông Trọng nên sớm tiến hành nghi thức này trong Kỳ họp đầu tiên của Quốc hội Khóa XIV tới, bởi nếu ông để muộn, tôi e rằng cơ hội sẽ không còn, bởi 5 năm nữa, tức vào đầu năm 2021, Quốc hội Khóa XV mới tổ chức Lễ Tuyên thệ, lúc đó có quá lâu không, thưa ông? Sức khoẻ có cho phép ông đợi đến khi đó không? Ấy là chưa nói đến việc ông giữ lời hứa là chỉ làm TBT thêm 1-2 năm nữa rồi sẽ chuyển giao cho thế hệ trẻ hơn, thì chỉ còn cơ hội duy nhất là kỳ họp đầu tiên của Quốc hội Khóa XIV vào tháng 7/2016 này thôi! Nếu ông quyết định đăng đàn để đọc Lời Tuyên thệ vào tháng 7 tới, thì nội dung Lời Tuyên thệ, tôi xin phép được gợi ý như sau: “Trước quốc kỳ nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, tôi Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, một tổ chức chính trị đã được xác định tại Điều 4 Hiến pháp 2013 là “lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội Việt Nam”, xin thay mặt Ban Chấp hành Trung ương ĐCSVN và toàn thể đảng viên ĐCSVN, tôi trịnh trọng tuyên thệ trước Quốc hội và toàn thể nhân dân Việt Nam là tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Dân tộc và với Hiến pháp nước Cộng hòa XHCN Việt Nam. Ngoài ra, với tư cách là Bí thư Quân uỷ Trung ương và Tổng tư lệnh tối cao Quân đội Nhân dân Việt Nam, tôi nguyện làm hết sức mình để giữ vững chủ quyền quốc gia và kiên quyết bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ và biển đảo của Tổ quốc Việt Nam, kiên quyết không để một tấc đất của Tổ quốc thân yêu rơi vào tay quân thù! Xin Quốc hội và Nhân dân Việt Nam chứng giám!”
Trên đây là những mong muốn và suy nghĩ cùng một vài gợi ý cá nhân, có thể đúng cũng như có thể chưa đúng, với mục đích sao cho xã hội ta ngày một tiến bộ và tốt đẹp hơn, ngoài ra không có mục đích nào khác. Mong các cấp có thẩm quyền nghiên cứu và thực thi một khi có thể.
Hà Nội, ngày 13/4/2016.
N.Đ.Q.
Tác giả gửi BVN
(22:55, ngày 13 tháng 04 năm 2016)