Hôm qua tôi ngồi xem chương trình VTV đặc biệt giới thiệu phim phóng sự “Hành trình của sự sống và cái chết”. Tôi bị thu hút bởi những thước phim với những hình ảnh sự thật đen tối và phũ phàng của dòng người di cư từ đất nước Syrie tràn vào châu Âu từ những ngày hè của năm 2015. Phim phóng sự được ghi hình và dẫn chuyện tại chỗ và được thuyết minh bởi nhà báo Lê Bình và phóng viên Quỳnh Anh thuộc Trung tâm tin tức VTV24 của Đài Truyền hình VN. Phải nói rằng với một hành trình dài ngày như vậy ở những miền đất xa lạ, suốt từ biên giới Li Băng với Syrie, qua Thổ Nhĩ Kỳ, Hy Lạp, Maxêđonia rồi vào Áo, Hung, Đức các chị đã phải trải qua nhiều thử thách và cố gắng để làm nhiệm vụ. Dòng người bất tận, khốn khó với những khuôn mặt phụ nữ và trẻ em mệt nhọc, ngơ ngác, đang gắng chạy xa khỏi cái chết để đến với sự sống ở các miền đất hứa mà vẫn chưa hề thấy có bóng dáng của tương lai. Và câu hỏi luôn được các chị đặt ra là: “Bạo lực sinh ra từ đâu?” Với khoảng 4 triệu người Syrie đi tản và theo con số được đưa ra thì 2,2 triệu đã vượt khỏi biên giới đất nước mình hướng về châu Âu, và đã có hàng ngàn người phải bỏ lại mạng sống trên biển hoặc do đói rét trong điều kiện thời tiết mùa đông dưới 0 độ, trong đó phần đông cũng lại là phụ nữ và trẻ em…
Tôi hoàn toàn nhất trí với nhận định mang tính kết luận của bộ phim là: thế giới này còn tồn tại các thế lực ưa sử dụng bạo lực thì bạo lực vẫn sẽ tồn tại và con người vẫn còn phải gánh chịu chết chóc và khổ đau. Tuy nhiên trong phim có ý nêu ra phê phán các nước châu Âu thì tôi nghĩ mình cũng phải xem xét kĩ lưỡng hơn về nhiều khía cạnh. Tôi tự nghĩ, nếu bây giờ có một dòng người từ Tây tạng, Tân Cương hay Bắc Hàn cũng có một hành trình như vậy tràn qua Việt Nam thì sao nhỉ?
Và tôi cũng thật chạnh lòng khi nghĩ về cuộc di tản của chính đồng bào mình vào thế kỉ trước, vượt biển đi tìm tự do, và cho đến nay cũng không ai biết được đã có bao nhiêu sinh mạng phải làm mồi cho cá ? đã có bao nhiêu bàn tay đưa ra cứu vớt? và ngày nay đã có bao nhiêu người trở thành kiều bào yêu nước?
Tôi nghĩ rằng đây cũng chính là “Hành trình của Sự Sống và Cái Chết” nhưng câu hỏi sẽ không phải là “Bạo lực sinh ra từ đâu?” mà là “Đau thương ly tán sinh ra từ đâu?”
Nếu VTV làm được bộ phim phóng sự này thì mới thật sự nhân văn và mới góp phần vào việc hoà giải quá khứ đau thương của dân tộc, bằng không thì cũng chỉ là đạo đức giả theo định hướng mà thôi.
Xin gửi đến độc giả hình ảnh tượng đài kỉ niệm, tri ân chính quyền thành phố Hamburg CHLB Đức, trong đó có ghi danh đội tàu cứu vớt các thuyền nhân trong cuộc “Đại đi tản” năm xưa, nằm ngay trên bến cảng thành phố để chúng ta cùng suy ngẫm.
T.L.
12/03/2016
Tác giả gửi BVN