Lập trường chính thức của Hoa Kỳ từ trước đến nay là không đứng về phía bên nào trong các tranh chấp tại biển Đông bởi vì Mỹ không có tư thế để phán đoán bên nào đúng hay sai. Nhưng cũng vì thế mà Hoa Kỳ không thể trực tiếp hậu thuẫn Phi khi Trung Quốc dùng chiến thuật tầm ăn dâu để lấn dần biển đảo. Cho nên kết quả của vụ kiện ra tòa án Liên Hiệp Quốc, nếu thuận lợi về phía Philippin, có thể mang lại cơ sở pháp lý để Hoa Kỳ có chính sách rõ ràng hơn nhằm hỗ trợ đồng minh của mình.
Trung Quốc đã thông báo không tham gia vụ kiện và sẽ không thi hành phán quyết của trọng tài quốc tế. Dù vậy một số đông các nước trên thế giới và trong khu vực vẫn xem vai trò của tòa án LHQ như giải pháp tốt nhất nhằm giải quyết tranh chấp một cách công bằng và hợp lý. Nếu tòa án LHQ quyết định rằng các đảo thuộc về Philippin thì việc Trung Quốc dành thêm biển đảo không còn là tranh cãi giữa hai nước mà trở thành hành vi xâm lấn.
Ngay trong hoàn cảnh đó có lẽ Hoa Kỳ cũng sẽ không cho binh lính hiện diện thường trực trên các đảo, hay trực tiếp cùng với quân đội Philippin bảo vệ khu vực tranh chấp. Nhưng tương tự như trường hợp ở biển Nhật Bản nơi mà Hoa Kỳ đã tuyên bố tôn trọng quyền quản lý của Nhật trên quần đảo Senkaku dựa trên hiệp ước phòng thủ Mỹ-Nhật, một lập trường công khai như vậy sẽ khiến Bắc Kinh phải tính toán vô cùng thận trọng nếu muốn tiến thêm các bước gây hấn kế tiếp.
Nếu chủ quyền của Philippin được tòa án LHQ xác nhận thì Mỹ- Philippin có thể tập trận hỗn hợp ngay trên các hòn đảo tranh chấp; hoặc tàu chiến Hoa Kỳ đi vào các khu vực hải phận thuộc về Philippin; hay Mỹ tăng viện trợ cho Philippin với mục tiêu rõ rệt bảo vệ các hòn đảo của mình; hoặc Philippin có thể đưa những hành động xâm lấn của Trung Quốc ra trước Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc với lá phiếu yểm trợ của Hoa Kỳ cho dù sẽ bị Nga và Trung Quốc phủ quyết. Mỹ và các nước trong vùng cũng có thêm cơ sở để phủ nhận vùng nhận dạng phòng không trên khu vực đã được phán quyết không thuộc về Trung Quốc.
Trong hiện tại không nước nào có khả năng dành lại các đảo đã bị Trung Quốc chiếm. Nhưng trước chiến lược “tầm ăn dâu” của Bắc Kinh thì Hoa Ký có thể đối phó bằng thế “cài răng lược” giúp Philippin ngăn cản Trung Quốc không thể tiến chiếm thêm các đảo lân cận.
Trong hoàn cảnh đó Việt Nam có sự hậu thuẫn nào để đối phó với âm mưu của Trung Quốc?
Đ.H.Q
Tác giả gửi BVN