Ảnh do Bộ Ngoại giao Mỹ cung cấp cho thấy sự hiện diện của lính Nga tại Ukraina. State Department
Tổng thống Nga Vladimir Putin mới đây đã trao tặng cho một vài đơn vị quân đội một danh hiệu cực kỳ cao quý mà trong thời Đệ nhị Thế chiến, chỉ dùng để ban thưởng cho những đơn vị được cho là anh hùng. Quyết định này đã làm dấy trở lại câu hỏi là phải chăng đó là những đơn vị đã tham chiến tại Ukraina, điều mà Mátxcơva luôn phủ nhận. Và nếu đúng là như vậy, thì rõ ràng là ông Putin đã giấu đầu, nhưng lại để lòi đuôi.
Trong một bản tin đề ngày 27/03/2015, hãng tin Pháp AFP ghi nhận là trong tuần này, Tổng thống Nga đã ban danh hiệu «Vệ binh» cho hai lữ đoàn kỵ binh không vận và một trung đoàn thông tin. Dưới thời Stalin, danh hiệu «Vệ binh» đã được trao cho những đơn vị Hồng quân Liên Xô đặc biệt dũng cảm trong việc ngăn chặn bước tiến của Đức quốc xã vào năm 1941.
Đối với giới quan sát, Bộ Quốc phòng Nga vẫn luôn khẳng định rằng danh hiệu «Vệ binh» này không được trao cho các đơn vị quân sự «trong thời bình», do đó việc trao tặng danh hiệu đó vào lúc này có thể là một sự thừa nhận ngầm rằng quân đội Nga đã chiến đấu ở miền Đông Ukraina.
Theo sắc lệnh của ông Putin, các lữ đoàn không kỵ 11 và 83 cùng với trung đoàn thông tin 38 được vinh danh vì chủ nghĩa anh hùng tập thể và lòng dũng cảm đã thể hiện «trong cuộc chiến bảo vệ Tổ quốc và lợi ích đất nước». Các từ ngữ được sử dụng để vinh danh các đơn vị nói trên khá lạ lùng, vì lẽ trên nguyên tắc, theo quan điểm chính thức, nước Nga hiện không can dự vào bất kỳ một cuộc xung đột quân sự nào.
Khi bị chất vấn, ông Dmitry Peskov phát ngôn viên Tổng thống Putin đã phủ nhận mọi liên hệ giữa danh hiệu được trao với việc lính Nga tham chiến tại Ukraina, và cho rằng danh hiệu đó có thể liên quan đến các nhiệm vụ trước đó. Trả lời hãng tin Pháp AFP, ông Peskov giải thích rằng các đơn vị được khen thưởng đã tham gia vào các hoạt động khác nhau từ thời Xô viết, và có đơn vị đã từng phục vụ ở vùng Kafkaz bất ổn.
Về phần mình, Bộ Quốc phòng Nga từ chối bình luận, nhưng chuyên gia quân sự nổi tiếng về Nga là Igor Sutyagin khẳng định rằng ba đơn vị được vinh danh đã tham chiến ở miền đông Ukraina, và danh hiệu cao quý đó đã được trao tặng để cổ vũ tinh thần cho lực lượng không kỵ của Nga. Theo chuyên gia nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu RUSI của Anh này, từng làm gián điệp tại Nga, thì hai lữ đoàn không kỵ được vinh danh đều đã chiến đấu tại Ukraina, và cả hai đều đã bị tổn thất, thậm chí tổn thất nặng nề.
Trong một báo cáo gần đây dựa trên những gì mà ông gọi là “nguồn mở“, chuyên gia Sutyagin khẳng định rằng các lữ đoàn 11, đồn trú ở thành phố Ulan-Ude vùng Siberia, là một trong những đơn vị Nga thường xuyên chiến đấu ở Ukraina vào tháng Hai. Còn trả lời AFP qua email, ông Sutyagin cho biết là Lữ đoàn 83, đặt căn cứ tại thị trấn Ussuriisk gần Vladivostok, thì đã qua tham chiến ở Ukraina «trước tháng Hai một chút».
Theo nhà phân tích chính trị độc lập Alexander Konovalov, khi vinh danh các đơn vị nói trên, ông Putin có lẽ muốn duy trì uy tín của mình trong quân đội, cho dù việc này có thể tiết lộ sự kiện đó là số lính Nga đang tham chiến tại Ukraina.
Ngay cả Igor Korotchenko, một nhà báo cực kỳ ủng hộ ông Putin, biên tập viên của một tạp chí quốc phòng luôn phủ nhận việc lính Nga chiến đấu tại Ukraina, cũng phải cho rằng danh hiệu Vệ binh là một sự thừa nhận đóng góp của các đơn vị và: «Điều đó có nghĩa là họ đã thực thụ thi hành nhiệm vụ».
T.N