Việt Nam – đất nước thừa mứa lời khuyên

“KHUYÊN”

Một số bác trong cộng đồng FB Việt Nam đang ngưỡng mộ cậu sinh viên Joshua Wong 17 tuổi ở Hong Kong, và đặt các câu hỏi như “bao giờ đến sinh viên Việt Nam?”, “bao giờ thanh niên Việt Nam được như thế này?”…

Biểu tình hôm 22/9/2014 của sinh viên Hong Kong. Ảnh: BBC

Hình như chúng ta không để ý đấy chứ xung quanh chúng ta, nói rộng ra là ở cả Việt Nam, thể nào chẳng có những thanh niên mà các cụ, các bác khen là “có tố chất”, “có tiềm năng”. Tiếc là cái “tố chất” với “tiềm năng” ấy cứ mãi mãi như thế, không thấy nó phát triển lên một mức cao hơn, có giá trị thực tiễn hơn. (Thì cũng giống như Việt Nam đến giờ vẫn là một đất nước đầy “nội lực” và sẽ còn như thế, không thấy nội lực ấy chuyển hóa thành cái gì khác).

Hình như chúng ta quên mất một chuyện mới đây thôi:

“Tôi rất xin lỗi những người chơi của Flappy Bird, tôi sẽ gỡ bỏ Flappy Bird trong vòng 22 tiếng nữa. Tôi đã chịu đựng đủ rồi”. (2h sáng ngày 9/2/2014 trên tài khoản Twitter của Nguyễn Hà Đông, cha đẻ của trò chơi Flappy Bird).

Câu chuyện của Nguyễn Hà Đông mới xảy ra trong lĩnh vực kinh doanh-công nghệ thôi đấy. Bây giờ ta nói, giả sử trong lĩnh vực chính trị, một thanh niên nào đấy lại nổi lên như một gương mặt có dáng dấp “lãnh tụ sinh viên” thì sao nhỉ?

Trước mắt là thanh niên ấy sẽ nhận được vô số lời khuyên bảo của các bậc cha chú, kiểu như “nên tập trung vào học đã”, “làm gì thì làm, phải có uy tín, bản lĩnh chính trị, mày chưa là cái gì đâu”, “cứ cố học xong ra trường, có công ăn việc làm, thu nhập ổn định đã”, “nhân sĩ trí thức đầy ra đấy mà còn chưa làm được gì, mày thích làm lãnh tụ hả cháu?”, “bình tĩnh, tỉnh táo, sáng suốt, lúc này là phải hết sức thận trọng mới được cháu ạ”, v.v. Được khuyên như thế thì chẳng thà bật ti-vi lên nghe phát thanh viên khuyên còn hơn (nhưng bật ti-vi lên thì lại tốn… điện).

Bên cạnh các bậc cha chú mở miệng là khuyên nhủ, các thanh niên còn được hưởng sự ganh ghét, đố kỵ của bạn bè đồng trang lứa hoặc xấp xỉ trang lứa.

Tới chừng thanh niên bắt đầu “tỏ ra nguy hiểm”, thì sẽ được sự chiếu cố của các loại Phòng Công tác Chính trị, Công tác Sinh viên, Giáo vụ… Rồi thì đến công an khu vực, cao nữa là an ninh thành phố, an ninh Bộ.

Ừ, thế thì bao giờ đến sinh viên Việt Nam làm nên một sự kiện như Mùa Xuân Ả-rập hay mùa thu Hong Kong?

Ảnh: Nguyễn Lân Thắng

***

TRÁCH AI?

Lê Quốc Tuấn

Câu chuyện của Joshua Wong ở Hong Kong là lời cảnh báo cho các bậc phụ huynh Việt Nam.

Khi chú Joshua Wong ở Hong Kong thử thách Đảng Cộng sản Trung Quốc, bao người ngưỡng mộ.

Dĩ nhiên Joshua là chú bé tài giỏi khác thường. Nhưng câu chuyện về Joshua cho chúng ta thấy toàn cảnh của một xã hội với hàng trăm ngàn thanh thiếu niên khác cùng suy nghĩ được như Joshua và đàng sau chúng là những phụ huynh. Tất cả cho thấy một xã hội biết bảo nhau cùng đứng lên cho điều đúng. Khung cảnh ấy giờ chỉ là ước mơ của bao người Việt Nam.

Thế là, tuổi trẻ Việt Nam nhìn vào, người lớn cũng nhìn vào. Ai cũng ao ước, so sánh phải chi tuổi trẻ Việt Nam được như chú… Và, giữa những tiếng xuýt xoa khâm phục, ta nghe không thiếu tiếng trách cứ tuổi trẻ Việt Nam chỉ biết ích kỷ, hưởng thụ, vô cảm…v.v…

Tuổi trẻ ở đâu ra? Chúng là từng em, từng cháu đi ra từ mỗi mái gia đình chúng ta. Tuổi trẻ nhiều năng lực, chúng luôn luôn phải làm một điều gì đó, không bao giờ chịu ngồi yên một chỗ. Nếu không nhìn ra được điều gì đúng, chúng sẽ làm điều khờ dại. Không có cách nào khác.

Một người bạn tôi (ở Việt Nam, mới qua Toronto vài năm nay) có chia sẻ với tôi một điều đáng ngẫm nghĩ: Xã hội Việt Nam hiện có 4 người thầy đều đa phần hỏng cả: thầy tu, thầy dạy học, thầy thuốc và người thầy trong nhà (ông bố trong mỗi gia đình). Mỗi thầy hỏng một kiểu khác nhau.

Chuyện thầy Mạnh Tử khi bé, cứ ở quanh hạng người nào là bắt chước hạng người ấy, hẳn mọi người còn nhớ. Những đứa trẻ lớn lên trong xã hội hỏng từ trong nhà ra ngõ như thế sẽ ra sao? Hỏi là tự trả lời.

Vì những người lớn hèn kém mà tuổi trẻ bị thui chột. Đừng vội trách tuổi trẻ, hãy trách chính chúng ta.

Tôi cho rằng câu chuyện của Joshua là niềm khích lệ cho tuổi trẻ đồng trang lứa nhưng đồng thời là lời cảnh tỉnh cho các bậc phụ huynh.

Chúng ta có lỗi là đã không tạo nên một môi trường tốt cho tuổi trẻ. Các phụ huynh giỏi xoay sở, chỉ tích cực bám vào mọi kẽ hở cả về pháp lý và đạo lý để làm tiền, các phụ huynh kém may mắn hơn, cúi mặt lượm từng đồng bạc lẻ cho bữa ăn, không còn tâm, lực mà lo đến điều gỉ khác hơn.

Ai cũng biết, cũng nhìn thấy xã hội có quá nhiều điều không hay không phải, thậm chí nguy hại nữa nhưng đa phần đều chọn thái độ mũ ni che tai. Không kể đến những phụ huynh vô trách nhiệm, ngay cả những phụ huynh hết lòng vì con em mình: Nhiều người vẫn tưởng mình che chở, nuôi dạy được con, bằng cách cố cách biệt chúng khỏi cái xã hội đổ vỡ ngay ngoài cửa nhà…

Nhưng hãy nghĩ đi sẽ thấy: Chúng ta không bao giờ có thể tách rời được con trẻ ra khỏi xã hội. Khi chỉ phản ứng cục bộ, tiêu cực, thụ động với sai trái, giả dối có hệ thống của xã hội như thế, phụ huynh Việt Nam sẽ không bao giờ tạo nên được một thế hệ trẻ lành mạnh.

Tuổi trẻ Việt Nam, chúng là nạn nhân của mỗi chúng ta. Nếu biết suy nghĩ, chúng sẽ quở trách chúng ta.

Chính vì thế, Việt Nam sẽ khó có thể có được một Joshua Wong và đó chưa hẳn là do lỗi của lớp trẻ.