Phạm Toàn dịch
«Chẳng có cách gì giúp cho con nhím được nhẵn nhụi cả» (Aristophane)
Ta nghĩ gì đây về hàng trăm ngư dân Thanh Hóa đã đi làm thuê cho chủ tàu đánh cá Trung Hoa để có đồng lương tốt hơn? Liệu họ có là những phần tử duy nhất đáng bị buộc tội? Ai là kẻ phải chịu trách nhiệm về nỗi ô nhục thực sự của tình trạng này? Đâu là những hứa hẹn phát triển kinh tế vùng ven biển được Phó thủ tướng Vũ Văn Ninh tuyên bố rùm beng ở Lý Sơn hơn hai năm trước? Đâu là những công trình điện khí hóa cho Lý Sơn được cũng cái ông lãnh đạo cấp cao đó hứa hẹn? Có tin tức gì không về lời hứa hẹn xây dựng đội tàu đánh cá có động cơ mạnh có vỏ sắt đủ sức chống lại những cú thúc bằng gót sắt của bọn giả danh ngư dân Tàu và chống lại được những trận bão kinh hồn? Tất cả những thông tin về các chủ đề nêu trên đều là thông tin ma.
André Menras Hồ Cương Quyết
Trải nghiệm sống hàng ngày thường xuyên xác nhận một chân lý có giá trị lịch sử bất biến: nước Việt Nam đang dấn sâu vào một tình trạng lệ thuộc bi thảm vào Trung Hoa. Rất nhiều người cho rằng đó là mối nguy hiểm nặng nề nhất hạng đang đè lên nước Việt Nam hôm nay. Đến độ có thể làm cho đất nước này ngạt thở. Họ đã phác họa thấy rất rõ và vô cùng chi tiết cảnh lệ thuộc này. Chẳng cần phải nói lại những điều đó ở đây. Tình trạng cúi đầu cam chịu này ngày càng gia tăng và sâu sắc thêm. Tình trạng lệ thuộc đó được chính thức hóa sau mỗi cuộc gặp cấp cao ở các thứ bậc của hai đảng Cộng sản, và sau mỗi lần họ đặt bút ký kết công khai hay bí mật.
Thất vọng thật đấy…, nhưng liệu cứ hy vọng thì có ngây thơ chăng?
Một công dân Việt Nam đã biểu đạt lại một cách sáng sủa tình hình khi chất vấn Chủ tịch Trương Tấn Sang sau chuyến ông này mới đi Bắc Kinh về: “… Chúng ta hợp tác với người Tàu. Người Tàu đã cai trị chúng ta hàng trăm năm, hàng ngàn năm và luôn luôn tìm cách chèn ép chúng ta. Ngày hôm nay người Tàu có mặt khắp nơi, từ rừng núi, đồng bằng, cao nguyên, bờ biển… » (Nguyên văn trích dẫn bằng tiếng Việt của A.M. Hồ Cương Quyết – ND).
Lẽ ra người chất vấn nên nói thêm: «Người Tàu không chỉ có mặt mà trong nhiều trường hợp họ còn xua đuổi chúng ta, còn ngược đãi chúng ta và ngăn cấm chúng ta kiếm miếng ăn ngay trên mảnh đất quê hương mình». Đó chính là hoàn cảnh đặc biệt của hàng ngàn bà con ngư dân miền Trung Việt Nam.
(Hình minh họa do André Menras – Hồ Cương Quyết chọn)
Nhưng ông Chủ tịch là con người của «Chân lý». Người công dân ở trong Trương Tấn Sang biết khá rõ cái «thực tế khách quan» này (tiếng Việt trong nguyên văn – ND). Người cộng sản ở trong Trương Tấn Sang có quá đủ thời gian để nhìn thấy cái thực tế khách quan đó nảy nở phát triển suốt dọc hành trình ông ngoi lên trong bộ máy của Đảng. Và điều đó vẫn chẳng ngăn cản ông Trương Tấn Sang vị Chủ tịch đại diện cho nhân dân Việt Nam cất công đi cúi đầu trước đám cận vệ Tàu mặt vênh lên, vênh cao lên như những dùi cui bọn lính rằn ri Tàu lại đã một lần nữa giơ cao và đập xuống đầu những ngư dân Lý Sơn và Bình Châu của Việt Nam đang đánh cá ở Hoàng Sa. Ngài Chủ tịch hiểu rõ những vết thương này vì bà con ngư dân đã nói với Ngài về những vết thương ấy, nói tại chỗ, nói ở ngay Lý Sơn, nói trực tiếp, nói đúng lúc Ngài sắp du hành sang Tàu. Khi ấy, Ngài Chủ tịch đã công khai nói cho họ yên lòng(1). Ngài biết rõ rằng trong lòng những nạn nhân những vết thương ấy còn sâu xa đau đớn hơn nhiều so với những vết thương nằm trên thân thể bên ngoài, những vết thương không chỉ của ngư dân Việt Nam mà là những vết thương của toàn thể nhân dân Việt Nam. Ngài Chủ tịch biết rằng những vết thương ấy rồi còn kéo dài và toang hoác thêm trong khuôn khổ những mối quan hệ “đối tác hợp tác chiến lược toàn diện” (tiếng Việt trong nguyên văn – ND) giữa hai Đảng và được đảng của bên Trung Hoa rất mong đợi. Ấy vậy nhưng rồi ông Chủ tịch vẫn cúi đầu chấp nhận… Lúc ông bay đi Bắc Kinh, dù muốn dù không thì ông cũng thủ sẵn trong bọc cái mà đồng chí Chủ tịch Tàu của ông hẳn sẽ đánh giá cao hơn là một dấu hiệu tỏ lòng tôn kính, mà hơn cả thế, đó thực sự là một món quà tỏ lòng quy thuận: có những công dân Việt Nam hãnh diện và xứng danh Công Dân Việt đã bị trói chân và trói tay, đã lại mới bị mất tự do vì đã «nói không hay về Trung Quốc» (tiếng Việt trong nguyên văn – ND). Có những công dân rất trẻ trong số đó đã bị người ta cướp mất những năm tháng đẹp đẽ nhất, và có những công dân khác bớt trẻ hơn trong số đó đã bị người ta cướp mất sức khỏe đang tàn tạ trong cuộc tuyệt thực kéo dài hoặc trong cảnh bệnh tật mà không được chăm sóc tử tế…
Và rồi sau chuyến du hành hữu nghị, ông Chủ tịch đã đem về những gì cho nhân dân Việt Nam? Những cam kết để cho phép những cuộc xâm nhập mới của nền văn hóa Đại Hán, cho một sự «hợp tác» ở những chốn biên thùy, chắc chắn không phải là hợp tác ở Biển Đông như ta đã thấy đối với những chiến sĩ Biên Phòng tội nghiệp ở Thanh Hóa, Huế, Thừa Thiên, Đà Nẵng, Quảng Ngãi… đang không ngừng xua đẩy cả bầy đàn tàu đánh cá Trung Quốc cứ mỗi ngày lại tiến sát hơn vào bờ biển Việt Nam. Ông Chủ tịch cũng mang về trong bọc của mình một chiếc «điện thoại nóng» «made in China» (tiếng Anh trong nguyên văn – ND) để nói chuyện với bọn cá mập và gọi chúng tới cấp cứu. Ông Chủ tịch cũng mang về một «đặc quyền đẹp đẽ» nữa để được ngập sâu hơn nữa và dài lâu hơn nữa vào cảnh nợ nần. Ông chủ tịch cũng mang về một dự án đẹp như trong mơ đôi bên cùng thăm dò trong Vịnh Bắc Bộ, tay trong tay cùng với những chuyên gia trong nghệ thuật cắt cáp … Đó là những món quà đẹp ơi là đẹp ông Chủ tịch đã mang về. Không thấy một dòng nào, không hề có một từ nào về những điều cơ bản cốt tử: những đòi hỏi về chủ quyền của nhân dân Việt Nam trên biển và trên các đảo. Tất cả đều biến hết sau những rùm beng «dũng cảm và sáng suốt» tại Shangri-La! Chúng ta hãy giữ lại đem dùng nội bộ cái bài diễn văn làm cho ta tức điên người đó. Hãy để bài diễn văn đó cho người phát ngôn Bộ Ngoại giao chẳng hạn. Tại cuộc họp báo ngày 11 tháng 7 ở Hà Nội, viên Đại sứ Trung Quốc chỉ còn có thể vỗ tay hoan hộ: «chuyến thăm của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã tạo động lực thúc đẩy sự phát triển toàn diện giữa Việt Nam và Trung Quốc» (tiếng Việt trong nguyên văn – ND) Một «động lực» (tiếng Việt trong nguyên văn – ND) chết người cho Việt Nam. Một sự thất vọng cay đắng. Một nỗi buồn to lớn… Thực sự chân thành đấy. Thưa Ngài Chủ tịch nước, nếu ngay bây giờ Ngài không nói «Sự thật» ra, cái sự thật Ngài mong muốn nói ra đến vô cùng, vâng, nếu ông không nói ra thì ai sẽ nói?
Tìm đâu ra ánh sáng?
Kể từ bây giờ, biết tin vào ai nữa? Chắc chắn là không còn tin vào những lời lẽ tốt đẹp của các nhà lãnh đạo nữa! Đó là những lời lẽ hình như được nói ra ở những cuộc đấu giá tranh nhau nói hay cho chính quyền, phần nhiều là nói có tính cách trình diễn chính trị hơn là phát biểu một lập trường chính trị nghiêm túc có giá trị cam kết đáng tin cậy trước toàn thể nhân dân. Những cam kết không được thực hiện đó, những lời nói gió bay đó, những quay ngoắt 180 độ đó, chúng đem lại một hình ảnh gì về các nhà lãnh đạo Việt Nam trước con mắt nhà quan sát nước ngoài? Như Giáo sư Carl Thayer đã nói về một nhà lãnh đạo cấp cao khác của Việt Nam: «… lời hứa duy nhất ông ta thực hiện, đó là việc đàn áp các chủ trang blog». Ấy thế nhưng những tuyên bố của nhà lãnh đạo cấp cao ấy đã được rõ ràng và trịnh trọng xác nhận … Đó là những lời tuyên bố có tầm cỡ «chiến lược»!
Và thế là, với người công dân Việt Nam bình thường, biết tin cậy vào ai bây giờ, biết trông đợi ánh sáng từ đâu bây giờ? Từ nước Tàu ư? Từ Đảng Cộng sản Việt Nam ư? Từ Hoa Kỳ ư?
Đối với Bắc Kinh, đặt ra câu hỏi đã là hàm ý câu trả lời rồi. Rành rành là những con diều hâu đang nắm quyền hành ở đó sẽ không bao giờ ký vào một bản quy tắc hành xử COC hoặc một văn kiện bất kỳ nào khác khả dĩ ép buộc họ phải tôn trọng luật pháp quốc tế và từ bỏ cái «đường lưỡi bò» xâm lấn của họ. Nghĩ như thế là điên rồ hoặc là lòe bịp. Cuộc xâm lăng Hán tộc đã bắt đầu và sẽ tiếp tục trừ phi có sự kháng cự mạnh mẽ lại. Rõ ràng là nhà cầm quyền Trung Hoa đã đặt niềm tin chiến lược của họ vào Đảng Cộng sản Việt Nam, chứ không đặt vào nhân dân Việt Nam. Họ e sợ như sợ nạn dịch nếu xuất hiện nền dân chủ ở xứ «Yuè Nán» (phiên âm tiếng Tàu trong nguyên văn – ND) vì họ biết rằng nền dân chủ đó mang trong nó sự kháng cự, thậm chí là sự độc lập thực sự – mà Bắc Kinh coi như một tội ác cao nhất.
Còn với Đảng Cộng sản Việt Nam thì sao? Họ đối xử với khát vọng dân chủ đó như thế nào?
Việc gia tăng giam cầm những người có vấn đề về chính trị, việc giở trò thô bạo trong vụ lấy ý kiến toàn dân nhằm dân chủ hóa Hiến pháp và tiến tới một xã hội dân sự, sự im lặng đáng khinh khi không trả lời đòi hỏi trưng cầu dân ý minh bạch về vấn đề sở hữu đất đai, tất cả những điều đó cho thấy rõ Đảng Cộng sản Việt Nam sẽ không chịu giải quyết thách thức dân chủ hóa đất nước. Nhất hạng là không chịu giải quyết xóa bỏ điều 4 trong Hiến pháp. Ngược lại là khác. Và chuyện biển Đông, vấn đề lá phổi chiến lược cốt tử đối với Việt Nạm: nói chi những chuyện đó nữa! Ngư dân liệu có được thực sự trợ giúp hay không? Hẳn nhiên là có sự trợ giúp để tuyên truyền rộng khắp, nhưng đó là sự trợ giúp lố bịch nếu đem so với những nhu cầu có tầm quan trọng chiến lược của chuyện này. Chuyện trợ giúp chủ yếu được đem đặt lên đôi vai cấp tỉnh và sự trợ giúp của vài doanh nhân. Liệu những người ngư dân có được che chở như được tuyên bố nghiêm chỉnh bởi ông Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh?(2). Thực vậy không? Ngay cả lá quốc kỳ Việt đang tung bay trên những thuyền đánh cá cũng bị các «đối tác chiến lược» mặc đồ nhà binh rằn ri xé rách và vứt xuống biển! Tại bất kỳ quốc gia nào trên thế giời, nếu những hành động xâm lấn cố ý như vậy mà lặp đi lặp lại với mức độ cực kỳ trầm trọng, và khi có những chứng cớ không chối cãi được như những chứng cứ thu được trong những ngày vừa qua, thì như thế là đủ để đổ xuống đường hàng trăm nghìn người biểu tình phẫn nộ. Ở Việt Nam thì ngược lại, những ai có gan đi biểu tình liền bị bỏ vào nhà tù. «Đi thôi, đi đi thôi, có chuyện vì mà xem! Ổn định chính trị!» (tiếng Việt trong nguyên văn – ND).
Mức sống của đại đa số người lao động trên biển liệu có khuyến khích họ «bám lấy ngư trường truyền thống»? Ta nghĩ gì đây về hàng trăm ngư dân Thanh Hóa đã đi làm thuê cho chủ tàu đánh cá Trung Hoa để có đồng lương tốt hơn?(3) Liệu họ có là những phần tử duy nhất đáng bị buộc tội? Ai là kẻ phải chịu trách nhiệm về nỗi ô nhục thực sự của tình trạng này? Đâu là những hứa hẹn phát triển kinh tế vùng ven biển được Phó thủ tướng Vũ Văn Ninh tuyên bố rùm beng ở Lý Sơn hơn hai năm trước? Đâu là những công trình điện khí hóa cho Lý Sơn được cũng cái ông lãnh đạo cấp cao đó hứa hẹn? Có tin tức gì không về lời hứa hẹn xây dựng đội tàu đánh cá có động cơ mạnh có vỏ sắt đủ sức chống lại những cú thúc bằng gót sắt của bọn giả danh ngư dân Tàu và chống lại được những trận bão kinh hồn? Tất cả những thông tin về các chủ đề nêu trên đều là thông tin ma. Chắc chắn đó là những thông tin không đủ chất «chính trị» theo thị hiểu của ông Nguyễn Thế Kỷ và các đồng chí của ông này tại Ban Tuyên giáo TW để có thể loan báo cho đông đảo nhân dân.
Cần nhận rõ điều này: không phải cái Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay sẽ đưa đất nước ra khỏi cái hố lệ thuộc vào nước Tàu!
Vậy thì, hay là bám vào ông Obama chăng? Sẽ là không công bằng nếu cứ nằm lỳ ở nơi đau lòng của Lịch sử và chẳng chịu giở cho nó sang trang. Ta cần thừa nhận rằng Hoa Kỳ luôn luôn nói vô cùng hay về quyền Con Người. Hoa Kỳ tiếp tục công việc đó một cách kiên quyết và có kiềm chế. Tuy nhiên, tính kiên quyết đó đã được đổi thay tùy theo hoàn cảnh và tùy theo tầm quan trọng của những hiệp nghị được ký kết hoặc dự phòng ký kết với những chính quyền đang thiếu những quyền đó. Ta hãy nói thẳng đi, xa hơn ngôn từ, trong những hành động trước sau như một, cái chú Sam tử tế kia luôn luôn biết nương nhẹ tay với những kẻ vi phạm Nhân quyền – nương tay với con dê vào vườn ăn trộm bắp cải. Đó là chuyện bình thường: chú Sam tôn sùng sữa dê. Đó là quy tắc bất khả biến của «quyền lợi quốc gia»: đối với các doanh nghiệp và các nhà băng Hoa Kỳ, thì đô-la đã rồi mới đến quyền con người … Hoặc là không có gì hết. «Chúng tôi đang kinh doanh: yêu cầu không quấy rầy!». Ta chớ nên mơ mộng: Chúa cũng chẳng dùng business để cứu chúng ta một cách tự nhiên và vô tư đâu.
Niềm tin chiến lược duy nhất hợp lý
Không, nhân dân Việt Nam không hề thay đổi gì ở gốc rễ để đến nỗi trông đợi vào những cuộc du hành «tái cấu tạo thăng bằng» của anh này anh nọ tới thăm chốn nọ chốn kia. Mấy anh ấy sẽ chẳng giải quyết được vấn đề cốt lõi, sống còn của đất nước: vì đất nước đang cần có một sự dân chủ minh bạch và chính danh. Chỉ duy nhất dân chủ mới có thể giải phóng những trái núi năng lượng và trí khôn đang bị vùi lấp ở trong vùng sâu xa nhất của một dân tộc có một Lịch sử phi thường đang được thừa kế bởi thế hệ trẻ Việt Nam bên trong bên ngoài đất nước. Chỉ duy nhất dân chủ mới đủ sức làm lay động các phòng tuyến và đem lại cái mới. Duy nhất cái ánh sáng dân chủ đó là có thể bảo vệ được di sản quốc gia và giải thoát một cách tích cực những kho báu tự nhiên chứa đựng trong lòng đất và ngoài biển nhằm hiện đại hóa lành mạnh và bền vững đất nước với những chọn lựa cho đất nước.
Niềm tin chiến lược hợp lý cho nước Việt Nam hôm nay là niềm tin của một nhân dân đã trưởng thành và kiêu hãnh, trong từng cá nhân và trong toàn thể mọi người, sẵn sàng chiến đấu kháng cự, một cuộc chiến đấu mang tính công dân, hòa bình và giải phóng. Những thành tựu sẽ tới khi dân tộc này cùng tiến bước, và cùng đi với họ là vô số người bạn cũ và mới.
(1) «Chủ tịch nước khẳng định, Đảng, Nhà nước luôn theo sát những hoạt động của bà con, làm tất cả để bà con yên tâm hoạt động trên biển. (VOV)» (Tiếng Việt trích dẫn trong nguyên văn – ND).
(2) Vietnamnet 29-5-2013 «Nguyên tắc của ta là bảo vệ ngư dân »… « Còn trên ngư trường, nếu có những vi phạm vào vùng biển của ta thì các lực lượng chức năng sẽ có trách nhiệm bảo vệ» (Tiếng Việt trích dẫn trong nguyên văn kể cả chữ in to và in đậm – ND).
(3) Người lao động 21 05 2013
A.M. H.C.Q.
Tác giả gửi bản gốc cho BVN
Nguyên văn:
Sortir du cercle vicieux de la sinisation programmée : la démocratie, seule confiance stratégique raisonnable !
André Menras – Hồ Cương Quyết
« Il n’y a pas de moyen pour polir le hérisson »
(Aristophane)
Le vécu quotidien confirme en permanence une vérité à valeur de constante historique: le Vietnam s’enfonce dans un dramatique état de dépendance vis-à-vis de la Chine. Très nombreux sont ceux qui pensent que c’est là le danger le plus lourd qui pèse sur le Vietnam d’aujourd’hui. Au point de l’étouffer. Ils en ont très bien et très complètement dressé le panorama concret dans le détail de ses multiples facettes. Point n’est besoin d’y revenir ici. Cet état de soumission s’accélère et s’approfondit. Il se légitimise à chaque rencontre des hauts dirigeants multi-casquettes de deux Partis Communistes, à chaque signature de leurs accords publics ou secrets.
Déçu…oui, mais n’était-il pas naïf d’espérer ?
Un citoyen Vietnamien a clairement et simplement exprimé la situation en interpelant le Président Truong Tan Sang au retour de son récent voyage à Pékin : “… Chúng ta hợp tác với người Tàu. Người Tàu đã cai trị chúng ta hàng trăm năm, hàng ngàn năm và luôn luôn tìm cách chèn ép chúng ta. Ngày hôm nay người Tàu có mặt khắp nơi, từ rừng núi, đồng bằng, cao nguyên, bờ biển… ».
Il aurait dû ajouter : « Non seulement ils sont présents mais dans de nombreux cas, ils nous chassent, nous malmènent et nous empêchent de gagner notre vie chez nous». C’est en particulier le cas pour des milliers de pêcheurs du centre Vietnam.
Mais le Président est un homme de « Vérité ». M. Truong Tan Sang, le citoyen, connaît bien cette « thuc te khac quan ». M. Truong Tan Sang, le communiste, a eu tout le temps de la voir se développer tout au long de son ascension dans l’appareil du Parti. Et cela n’empêche pas M. Truong Tan Sang, le Président représentant le peuple du Vietnam, d’aller s’incliner devant la garde chinoise au menton hautain, hautain comme les matraques de ces commandos chinois qui viennent une nouvelle fois à Hoang Sa de s’abattre sur les têtes des pêcheurs vietnamiens de Ly Son et de Binh Chau. M. Le Président connaît bien ces blessures car les pêcheurs lui en ont parlé sur place, juste avant son voyage en Chine, en direct. Il les a d’ailleurs publiquement rassurés. (1) Il sait qu’elles sont plus profondes, plus douloureuses encore dans le cœur des victimes que sur leur corps et qu’elles marquent, au-delà des pêcheurs, l’ensemble du peuple du Vietnam. Il sait qu’elles vont durer et s’amplifier dans le cadre des relations de “đối tác hợp tác chiến lược toàn diện” souhaitées par Pékin entre les deux Partis. Et pourtant, il s’incline…Lorsqu’il s’est envolé pour Pékin, qu’il le veuille ou non, il emportait en soute, ce que son camarade, le Président chinois, a dû apprécier plus qu’une marque de respect ou de déférence mais bien au-delà, comme un véritable cadeau d’allégeance : de fiers et dignes citoyens du Vietnam , pieds et poings liés, nouvellement privés de liberté pour« n’avoir pas dit du bien de la Chine ». (« noi khong hay ve Trung Quoc »). Certains très jeunes dont on vole les plus belles années, d’autres qui le sont moins et dont on vole la santé qui s’étiole en grève de la faim prolongée ou en maladies mal soignées…
Et qu’a-t-il ramené de son voyage amical au peuple du Vietnam ? Des engagements pour de nouvelles pénétrations de la culture Dai Han, pour la « coopération » aux frontières, certainement pas en mer de l’Est comme peuvent en témoigner les malheureux Bien Phong de Thanh Hoa, Hue Thua Thien, Da Nang, Quang Ngai…qui n’arrêtent pas de repousser les hordes de chalutiers chinois, de plus en plus près des côtes. Le Président a aussi ramené dans sa besace un téléphone chaud « made in China » pour parler aux requins et les appeler au secours. Il apporte aussi un « bon-privilège » pour s’endetter plus profondément et plus longtemps. Il ramène aussi un projet idyllique de sondages communs dans le golfe du Tonkin, main dans la main avec les experts dans l’art de sectionner les câbles… Voilà les beaux cadeaux que le Président à ramenés. Pas une ligne, pas un mot sur l’essentiel : les revendications souveraines du peuple vietnamien sur la mer et sur les îles. Envolées aussitôt après le tintamarre « courageux et lucide » de Shangri-La ! Gardons pour usage interne ce discours qui fâche. Laissons-le pour le porte-parole du ministère des Affaires étrangères, par exemple. Dans la conférence de presse donnée le 11 07 à Ha Noi, l’ambassadeur de Chine ne pouvait qu’applaudir : « chuyến thăm của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã tạo động lực thúc đẩy sự phát triển toàn diện giữa Việt Nam và Trung Quốc. »
«Động lực » mortel pour le Vietnam. Amère déception. Grande tristesse… Sincèrement. Si vous ne dites pas maintenant « la Vérité » tellement appelée de vos vœux, Monsieur le Président, qui la dira ?
Où chercher la lumière ?
A qui se fier désormais ? Certainement pas aux belles paroles des dirigeants ! Elles semblent être prononcées dans une surenchère verbeuse à l’occasion de joutes concurrentes pour le pouvoir et font plus partie d’une mise en scène politicienne que d’une position politique sérieuse à valeur d’engagement fiable devant le peuple. Ces engagements non tenus, ces paroles envolées, ces virages à 180 degrés, quelle image donnent-ils des dirigeants du Vietnam pour les observateurs étrangers ? Comme l’a déclaré le professeur Carl Tayer en parlant d’un autre haut dirigeant du Vietnam : «… l’unique promesse qu’il ait réalisée c’est la répression des bloggers. » Et pourtant, les déclarations du dirigeant en question étaient bien clairement et solennellement affirmées…Elles étaient de dimension « stratégique » !
Alors, pour le simple citoyen du Vietnam, où prendre confiance, d’où faut-il attendre la lumière ? De la Chine ? Du parti communiste vietnamien ? Des Etats-Unis ?
Concernant Pékin, poser la question c’est y répondre. Il semble évident que les faucons actuellement au pouvoir ne signeront pas un COC ou un quelconque document qui les contraigne à respecter la loi internationale sur la mer et à renoncer ainsi à leur « langue de bœuf » annexionniste. C’est folie ou tromperie que de le laisser penser. La conquête Han a commencé et se poursuivra faute d’une ferme résistance. Visiblement, le pouvoir chinois accorde sa confiance stratégique au parti communiste vietnamien, pas au peuple vietnamien. Il craint comme la peste l’émergence de la démocratie au « Yuè Nán » car il sait qu’elle est porteuse de résistance et même, crime suprême, de réelle indépendance.
Qu’en est-t-il du Parti communiste vietnamien ? Comment gère-t-il cette aspiration démocratique ?
L’accélération des emprisonnements politiques, le détournement grossier de la consultation nationale pour démocratiser la Constitution et avancer vers une société civile, le silence frileux en réponse à la demande d’un référendum populaire transparent sur la question de la propriété des terres, tout cela montre bien que le Parti communiste vietnamien ne relèvera pas le défi démocratique. Surtout pas celui qui consiste à écarter l’article 4 de la Constitution. Bien au contraire. Et la mer, question stratégique, poumon du Vietnam : parlons-en ! Les pêcheurs sont-ils vraiment aidés ? Bien sûr l’aide existe pour être médiatiquement étalée, mais elle est ridicule par rapports aux besoins et à l’importance stratégique de la question. Elle repose essentiellement sur les épaules de la Province et sur la solidarité de quelques entrepreneurs. Les pêcheurs sont-ils protégés comme l’annonce sans sourcilier le ministre des affaires étrangères M. Pham Binh Minh? (2). Vraiment ? Même le drapeau vietnamien qui flotte sur les chalutiers est déchiré, jeté à la mer par les « partenaires stratégiques » en tenue de combat ! Dans n’importe quel pays du monde la répétition de ces agressions délibérées, d’une extrême gravité, avec des preuves irréfutables, comme celles de ces derniers jours, suffirait à jeter dans la rue des centaines de milliers de manifestants indignés. Au Vietnam ce sont au contraire ceux qui osent manifester qui sont jetés en prison. « Circulez, y a rien à voir ! ổn định chính trị ! ».
Le niveau de vie de la majorité des travailleurs de la mer les encourage-t-il à « coller aux terrains de pêches traditionnels » ? Que penser des centaines de pêcheurs de Thanh Hoa qui ont loué leurs services aux patrons de chalutiers chinois pour obtenir des salaires décents ? (3) Sont-ils les seuls à mériter d’être incriminés ? A qui incombe la véritable honte de cette situation? Où en sont les promesses de développement économique du littoral claironnées à Ly Son il y a plus de deux ans par le vice Premier ministre Vu Van Ninh? Où en sont les travaux pour l’électrification de Ly Son promis par ce même haut dirigeant? Quelles nouvelles sur la mise en place promise d’une flotte de chalutiers aux moteurs de forte puissance, aux coques d’acier, de taille à résister aux éperonnages des faux pêcheurs chinois et aux terribles tempêtes ? Les informations sur tous ces sujets sont fantomatiques. Certainement pas assez « politiques » au goût de M.Nguyen The Ky et de ses camarades du Ban tuyen Giao TW pour être livrées au bon peuple.
Il faut bien le constater : ce n’est pas le Parti communiste vietnamien actuel qui sortira le pays de l’ornière de la soumission à la Chine!
Alors, M.Obama peut-être ? Il ne serait pas juste de rester sur la douleur de l’Histoire passée sans en tourner la page. Les Etats –Unis, reconnaissons-le, ont toujours admirablement bien parlé des droits de l’Homme. Ils continuent de le faire avec maîtrise et détermination. Certes, cette détermination est modulée selon les circonstances et selon l’importance des accords signés ou en en prévision de l’être avec les pouvoirs qui manquent à ces droits. Disons-le franchement, au-delà des mots, dans les actes tangibles, ce brave oncle Sam ménage toujours la chèvre qui mange le chou. Normal : il adore le lait. Règle inflexible de « l’intérêt national » : pour les entreprises et les banques US c’est le dollar d’abord, les droits de l’Homme… après. Ou pas du tout. « Business : do not disturb ! ». Il ne faut pas rêver : le salut providentiel ne viendra pas non plus de là de façon naturelle et innocente.
La seule confiance stratégique raisonnable
Non, le peuple du Vietnam n’a aucun changement fondamental à espérer de ces voyages de « rééquilibrage » des uns et des autres, chez les uns et chez les autres. Ils ne règleront pas le problème essentiel, vital pour le pays: la nécessité de la légitime clarté démocratique. Elle seule peut libérer les montagnes d’énergie et d’intelligence enfouies au plus profond d’un peuple à l’Histoire fabuleuse dont est héritière la jeune génération de Vietnamiens dans le pays et à l’Etranger. Elle seule est capable de faire bouger les lignes et d’apporter le nouveau. Seule cette clarté démocratique peut protéger le patrimoine et libérer positivement les trésors de richesses naturelles contenus dans la terre et la mer pour une modernisation saine et durable dans la maîtrise des choix nationaux.
La seule confiance stratégique raisonnable pour le Vietnam d’ aujourd’hui, c’est la confiance en soi d’un peuple adulte et fier, singulier et pluriel à la fois, prêt à mener un combat résistant, citoyen, pacifique et libérateur. Les succès viendront en marchant et, avec eux, beaucoup d’amis anciens et nouveaux.
(1) « Chủ tịch nước khẳng định, Đảng, Nhà nước luôn theo sát những hoạt động của bà con, làm tất cả để bà con yên tâm hoạt động trên biển. (VOV) »
(2) Vietnam net 29 05 2013 «Nguyên tắc của ta là bảo vệ ngư dân »… « Còn trên ngư trường, nếu có những vi phạm vào vùng biển của ta thì các lực lượng chức năng sẽ có trách nhiệm bảo vệ. »
(3) Nguoi lao dong 21 05 2013
A.M.H.C.Q.