Nguy cơ về cây trồng biến đổi gen

Việt Nam tham gia Công ước UPOV (International Union for the Protection of New Varieties of Plants) từ ngày 24/12/2006 về bảo hộ giống cây trồng hay còn gọi là phương pháp bảo vệ quyền tác giả đối với giống cây trồng. Nhiều ý kiến đặt ra, vậy nguy cơ của giống cây trồng biến đổi gien đối với sức khỏe con người như thế nào?

Các nghiên cứu đã công bố trên thế giới, vẫn chỉ mang tính tham khảo vì khẩu phần ăn của con người rất đa dạng, phong phú nên rất khó buộc tội cụ thể cho thực phẩm biến đổi gien về những bệnh tật liên quan đên sức khỏe con người. Tuy nhiên, rất nhiều bài viết về tỷ lệ người mắc các chứng bệnh như dị ứng, hen, viêm nhiễm, v.v. tăng lên đáng kể từ khi thực phẩm biến đổi gien được bày bán trên thị trường. Đã có nhiều nghiên cứu về thực phẩm biến đổi gien trên chuột nhưng rồi những nghiên cứu này hoặc bị phản bác là chưa đủ độ tin cậy vì mẫu nhỏ quá, hoặc bị cho rằng là do khẩu phần ăn của chuột quá nghèo dinh dưỡng chứ không phải chỉ vì ăn thực phẩm biến đổi gien.

Những nghiên cứu gần đây cho thấy công nghệ gien vốn đã không an toàn. Công nghệ gien dựa trên niềm tin rằng mỗi gien chỉ mang một tính trạng duy nhất, do vậy người ta cho rằng có thể truyền các tính trạng bằng cách truyền các gien đơn lẻ. Tuy nhiên, từ 2007 các nhà khoa học hàng đầu thế giới đã nhất trí rằng điều này hoàn toàn sai. Hiệu lực của mỗi gien được quyết định bởi sự tương tác với nhiều gien khác cũng như với môi trường của chúng[1]. 

Công nghệ biến đổi gien thủ tiêu quá trình sinh sản tự nhiên, việc chọn tạo xuất hiện ở cấp độ tế bào đơn lẻ, cơ chế này có tính đột biến cao và thường xuyên vượt khỏi giới hạn gien. Rủi ro chỉ có thể nhận biết được trong dài hạn trong khi đó công nghệ mới chỉ được sử dụng trên 10 năm. Mặc dù vậy, một số nghiên cứu đã chứng minh thực phẩm biến đổi gen có nguy cơ nghiêm trọng với sức khỏe về mặt độc tố, dị ứng và chức năng miễn dịch, sức khỏe sinh sản, và sức khỏe chuyển hóa, sinh lý và gien.

Các bất ổn đáng kể về miễn dịch bao gồm bất ổn về sự phân bào liên quan đến bệnh hen, dị ứng và viêm nhiễm. Sự thay đổi trong cấu trúc và chức năng gan, bao gồm sự chuyển hóa lipit và cacbonhydrat cũng như thay đổi của tế bào có thể dẫn tới đẩy nhanh quá trình lão hóa và dẫn tới tích tụ những loài phản ứng lại với oxy (ROS). Nghiên cứu của Ermakova đã chỉ ra mối liên hệ giữa đậu tương biến đổi gien với khả năng vô sinh theo đó những con chuột ăn đậu tương biến đổi gien có số con và số lứa đẻ ít hơn hẳn. Con của những con chuột ăn đậu tương biến đổi gen có trọng lượng nhỏ hơn hẳn con của chuột không ăn đậu tương biến đổi gen. Trong vòng 3 tuần 55,6% số chuột ăn đậu tương biến đổi gen chết. Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng có hơn 400 gien biểu hiện khác trong chuột ăn ngô biến đổi gen. Đấy là những gien kiểm soát việc tổng hợp và sửa đổi protein, phát tín hiệu cho tế bào, tổng hợp cholesterol, và điều chỉnh insulin. Nghiên cứu cũng chỉ ra sự tổn hại trong đường ruột của động vật ăn thực phẩm biến đổi gen, bao gồm tăng nhanh số lượng tế bào và phá vỡ hệ thống miễn dịch ruột[2].

Nghiên cứu của giáo sư Gilles-Eric Seralini về ngô biến đổi gen NK603 trên chuột

Nghiên cứu gan cho thấy chuột ăn đậu tương biến đổi gen phát triển nhân tế bào biến thái và những biến dị tế bào khác. Điều này,  thể hiện hoạt động chuyển hóa tăng lên, có thể là kết quả của chấn thương lớn đối với cơ quan đó. Tuyến tụy cũng có thay đổi như giảm mạnh sự sản sinh ra alpha-amylase, một enzyme có khả năng ức chế tiêu hóa. Đậu tương biến đổi gen đã nấu chín có chứa gấp đôi lượng lectin có thể ngăn chặn sự đồng hóa dinh dưỡng. Đậu tương biến đổi gen có lượng isoflavone (chống lại bệnh ung thư) ít hơn 12-14%.

Hai con chuột trong nghiên cứu của   Ermakova – con lớn hơn ở nhóm đối chứng, con nhỏ hơn thuộc nhóm “đậu tương GM”.

Nhóm nghiên cứu của Trường đại học Caen của Pháp do Gilles-Eric Seralini, nhà sinh học phân tử dẫn đầu đã chỉ ra rằng Roundup có chứa polyethoxylated tallowamine, hay POEA, một thành phần trơ đặc biệt. POEA trong Roundup độc hại với tế bào nhau thai và dây rốn của con người hơn cả chính glyphosate.

Sức khỏe của con non có thể bị ảnh hưởng bởi độc tố, chất gây dị ứng, chất kháng dưỡng trong khẩu phần ăn của mẹ. Điều này, có thể được tạo nên ở cây trồng biến đổi gien do sự biến đổi không lường trước được trong DNA của chúng. Các nhà khoa học Đức tìm thấy những đoạn DNA của thực phẩm biến đổi gien cho chuột có chửa ăn trong não của con chúng. Các đoạn DNA biến đổi gien cũng được tìm thấy trong máu, lá lách, gan và thận của lợn con được nuôi bằng ngô biến đổi gien.

Các nhà khoa học thuộc trường đại học Sherbrooke, Canada, đã phát hiện ra protein trừ sâu Cry1Ab trong máu của những phụ nữ có thai và không mang thai. Họ cũng phát hiện ra chất độc này trong máu của bào thai chứng tỏ nó có thể truyền sang thế hệ sau. Chất độc Cry1Ab được phát hiện ở 94% mẫu máu của các bà mẹ, 80% mẫu máu của các bào thai và ở 69% mẫu máu kiểm tra của những phụ nữ không mang thai. Những nghiên cứu trước đó cũng tìm thấy lượng nhỏ độc tố Cry1Ab trong dạ dày-ruột của động vật ăn ngô biến đổi gien. Điều này dấy lên quan ngại rằng độc tố có thể không được loại bỏ hoàn toàn ở người và sử dụng thịt nhiễm độc tố có thể tiềm ẩn rủi ro cao[3].

Thay cho lời kết

Trong khi tính an toàn của thực phẩm biến đổi gien đối với sức khỏe con người chưa được khẳng định thì việc để cho thực phẩm biến đổi gien được bày bán tràn lan trên thị trường mà không dán nhãn là hành vi lừa dối người tiêu dùng là không thể chấp nhận. Nhà nước cần làm tốt vai trò là người đặt ra các qui định và kiểm soát để việc thực thi đảm bảo sức khỏe của người dân.   

T.V.T.

Tác giả gửi trực tiếp cho BVN