(Bài viết là cảm nghĩ khi chứng kiến những người dân khiếu kiện Tiền Giang biểu tình tại Trụ sỡ UBND tình TG lúc 10h ngày 18-10-2010)
Ở Việt Nam, theo “luật bất thành văn” biểu tình đồng nghĩa với phạm pháp. Vì lẽ đương nhiên người tham gia biểu tình có thể bị chụp mũ là “gây rối trật tự công cộng” bất chấp điều 69 hiến pháp 1992 có quy định dân được phép biểu tình nhưng kèm theo sau là cụm từ “theo luật định”.
Sở dĩ người tham gia, tổ chức biểu tình dễ dàng bị chụp mũ bởi nhiều tội danh trong đó có tội “gây rối trật tự công cộng” là vì biểu tình tuy hiến pháp đã cho phép nhưng chưa hề được luật hóa. Trong hệ thống pháp luật VN không có điều khoản nào quy định và hướng dẫn thế nào là biểu tình hợp pháp cả. Như vậy, hiến pháp cho phép nhưng luật lại chưa có quy định rõ ràng thì thực trang biểu tình ở VN nói không ngoa là đang bị “đặt ngoài vòng pháp luật”.
Dân khiếu kiện Tiền Giang biểu tình tại trụ sở văn phòng quốc hội tại Sài Gòn
Ngày càng có nhiều cuộc biểu tình của dân oan khắp các tỉnh thành kéo về Sài Gòn, Hà Nội chủ yếu là về đất đai từ giải quyết tranh chấp, đền bù không thỏa đáng…cho tới các vụ người dân bất bình vì cái chết không rõ ràng của anh thanh niên tên Khương bị đánh chết gây ra cuộc biểu tình quy mô ở Bắc Giang nhưng cho đến nay, mọi chuyện dường như đã chìm vào quên lãng. Không có một cán bộ công an nào bị đem ra xét xử.
Tôi có đọc được bài phỏng vấn với Giáo sư xã hội học Tương Lai – nguyên cố vấn chính phủ thời Thủ tướng Võ Văn Kiệt về các vụ biểu tình, ông nói:
“…Những người dân không phải là ngẫu nhiên hay như những ngôn từ trong các bài báo nói là do những phần tử cực đoan xúi giục và họ đi biểu tình…người dân họ hiền hòa và không bao giờ họ muốn nổi loạn, gây chuyện với chính quyền cả. Chỉ có khi tức nước thì mới vỡ bờ mà thôi” (1)
Báo chí quốc doanh thường xuyên đưa tin về các vụ biểu tình và hướng người đọc đến suy nghĩ rằng: các cuộc biểu tình đều do có sự nhúng tay của các “phần tử phản động”, “thế lực thù địch” xuối giục, cho tiền “mướn” họ đi biểu tình.
Bà Lê Hiền Đức – người VN đầu tiên được giải liêm chính quốc tế do tổ chứ Minh bạch quốc tế trao tặng về thành tích chống tiêu cực và tham nhũng, được báo chí truyền thông quốc doanh hết lời ca ngợi. Bà kể lại trường hợp một người phụ nữ không làm một chuyện gì phi pháp cả nhưng lại bị bắt chỉ vì từ tỉnh An Giang lên tận Sài Gòn để nộp đơn tố cáo một cán bộ địa phương tham nhũng. Sau khi nhờ bà can thiệp thì mới được thả ra. Trong người phụ nữ ấy không còn đến 50 nghìn đồng, bà phải xin cấp tiền đề về quê.
Dân oan khiếu kiện đi biểu tình trong điều kiện thiếu thốn
Một trường hợp khác là một ông nông dân ở Tiền Giang theo lời kể của bà Đức đã đơn đến lần thứ 2.270 lá đơn nhưng vẫn không được giải quyết. (2)
Một thầy giáo ở quận 5 Sài Gòn bị cho thôi đứng lớp dạy và bị kỷ luật đảng chỉ vì tố cáo tham nhũng, tố cáo đường dây chạy trường. (2)
Khi bức xúc, người dân gửi đơn kiếu nại tố cáo nhưng không được giải quyết mà nay lại thêm quy định mới là không cho phép đơn có nhiều chữ ký và gửi đến nhiều cơ quan. Bức xúc quá thì họ phải tụ tập, giăng biểu ngữ để bày tỏ bức xúc đó là biểu tình. Mà biểu tình lại bị cấm thì họ phải làm gì đây?
Đặt lại trường hợp người tham gia biểu tình, khiếu kiện từ tận các tỉnh xa xôi lên các trung tâm hành chính để khiếu kiện, vì tiền không có, ăn ở khó khăn, họ được một số người cho tiền, giúp đỡ nhưng truyền thông quốc doanh quy chụp cho họ là được nhận tiền để đi khiếu kiện.
Chế độ ta tự hào là một chế độ đi lên từ nhân dân, thuở xưa cán bộ và dân sống hòa đồng tương trợ, mối quan hệ “cá – nước”, Hồ Chí Minh không ít lần lội ruộng, xuống bùn cùng dân lao động, lắng nghe, tìm hiểu xem dân ăn, dân ở ra sao. Thế nhưn thời nay trước cổng các cơ quan công quyền thường để bảng “cấm tập trung đông người”. Một cơ quan tự xưng là “của nhân dân” như Ủy ban nhân dân, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân..v..v.. mà lại mắc phải “hội chứng” sợ nhân dân đến nỗi phải cấm dân tụ tập quanh mình để kiến nghị, bày tỏ bức xúc thì quả là lạ.
Trở lại chuyện VN, biểu tình có hợp pháp hay không?
Người ta biểu tình vì nhiều lý do, từ biểu tình phản đối TQ chiếm Hoàng Sa – Trường Sa, phản đối dự án khai thác boxit ở Tây Nguyên cho đến biều tình phản đối tăng học phí, tăng viện phí, giá xăng, cúp điện triền miên, tố cáo tham nhũng…v..v… Ta luôn tự hào là chế độ ta ổn định, an ninh trật tự được giữ vững vì không có các vụ biểu tình như Thái Lan. Nhưng một bài báo trên báo Tuổi Trẻ nêu như sau:
“…Trước hết phải loại bỏ ngay kiểu suy nghĩ sai lệch lâu nay rằng biểu tình đồng nghĩa với chống đối chế độ.…Không người bình thường nào muốn cuộc sống xáo trộn bởi các cuộc biểu tình, nhưng không có biểu tình thì chưa chắc lòng người đã thật bình yên. Đã đến lúc phải chấp nhận mặt tích cực và sự tiến bộ của hoạt động này được thực tiễn kiểm chứng ở các nước phát triển” (3)
Như vậy hóa ra từ xưa đến nay, VN vẫn chưa chấp nhận mặt tích cực và sự tiến bộ của biểu tình. Bài báo còn cho biết thêm:
“…Luật biểu tình là định chế để mọi công dân được quyền biểu thị sự đồng tình hay không đồng tình bằng hành động trước một vấn đề chính trị nào đó của đất nước; luật là cơ sở pháp lý để hoạt động biểu tình trở thành sinh hoạt chính trị bình thường; tạo hành lang pháp lý hạn chế thấp nhất ảnh hưởng tiêu cực của biểu tình đến trật tự công cộng, đến sinh hoạt của các cộng đồng và các nhóm công dân khác”. (3)
Như vậy, điều hiển nhiên là khi có luật hay quy định về biểu tình, thì hoạt động này sẽ diễn ra ông hòa, công khai và hợp pháp. Vậy thì cớ gì trong suốt 65 năm kể từ khi Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập cho đến nay, VN vẫn chưa thể có luật biểu tình?
Hiến pháp ta từ 1946 đến nay đã qua không ít lần sửa đổi, quyền được biểu tình luôn được hiến pháp công nhận, nhưng nghịch lý là hiến pháp cho phép nhưng luật vẫn chưa. Điều này giải thích vì sao biểu tình ở Việt Nam trở thành “cấm kỵ”.
N. L. D. Q.
(2) http://www.bbc.co.uk/vietnamese/av/2010/09/100907_le_hien_duc_iv.shtml?bw=bb&mp=wm&bbcws=1&news=1
Nguồn: http://xuongtamban.blogspot.com/2010/10/bieu-tinh-o-viet-nam-chung-nao-moi-uoc.html