Romane Armangau & Peggy Corlin
From Germany to Romania: Elections that will define Europe in 2025, euronews., 31/12/2024
Thục Quyên phỏng dịch
Copyright Euronews/Canva/AP
Belarus: một cuộc bầu cử với phe đối lập bị bịt miệng
Cuộc bầu cử tổng thống Belarus năm 2020 bị ảnh hưởng bởi gian lận bầu cử tràn lan, cùng lúc với sự trấn áp dữ dội phe đối lập và đàn áp tàn bạo những người biểu tình phản đối kết quả. Tuyên bố chiến thắng với 80% số phiếu bầu của nhà độc tài Alexander Lukashenko đã gây tranh cãi và bị lên án rộng rãi, với Liên minh Âu châu và một số các quốc gia khác từ chối công nhận kết quả. Alexander Lukashenko đã nắm quyền từ năm 1994.
Kể từ đó, tổ chức nhân quyền Belarus Viasna đã báo cáo hơn 50.000 người đã bị bắt vì lý do chính trị.
Không có khả năng có thay đổi trong cuộc bầu cử sắp tới, dự kiến diễn ra vào ngày 26/01/2025. Theo hãng thông tấn nhà nước Belta vào tháng 11, Lukashenko đã cảnh báo có thể cắt hoàn toàn quyền truy cập internet trong cuộc tranh cử tổng thống năm 2025 nếu nổ ra các cuộc biểu tình tương tự như năm 2020.
Nga: một kết cục đã biết trước
Trong cuộc bầu cử sắp tới của Nga vào tháng 9, cử tri sẽ bỏ phiếu cho cuộc bầu cử bổ sung Duma để lấp đầy các ghế trống tại hạ viện, cũng như bầu các thống đốc tại 18 vùng, 11 quốc hội địa phương, và đại diện chính quyền địa phương tại nhiều khu vực khác nhau.
Tuy nhiên, ngày càng có nhiều lo ngại về tính công bằng của các cuộc bầu cử này. Tự do báo chí vẫn bị hạn chế nghiêm trọng và các đối thủ chính trị tiếp tục phải đối mặt với sự đàn áp khắc nghiệt, thể hiện rõ qua cái chết của nhà lãnh đạo phe đối lập Alexei Navalny.
Những vấn đề này đã phủ bóng đen lên sự trung thực của quá trình bầu cử.
Na Uy: sự dịch chuyển qua cực hữu của EU có lan đến Na Uy không?
Vào ngày 8/09, Na Uy sẽ tổ chức bầu cử quốc hội để quyết định thành phần của Storting (quốc hội Na Uy) gồm 169 ghế và chỉ ra ai có thể trở thành vị thủ tướng mới.
Jonas Gahr Støre, lãnh đạo của Đảng Lao động trung-tả, hiện đang nắm giữ vị trí này.
Như đã thấy trên khắp Âu châu, các cuộc thăm dò mới nhất chỉ ra một sự dịch chuyển sang các đảng cánh hữu. Đảng Tiến bộ cực hữu dự kiến sẽ giành chiến thắng – 10% số phiếu bầu của đảng này vào năm 2021 dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào năm 2025.
Theo sát họ là Đảng Bảo thủ trung hữu do cựu Thủ tướng Erna Solberg lãnh đạo.
Ireland: lật sang trang mới sau Higgins
Ngày chính thức chưa được ấn định, nhưng người dân Ireland sẽ đi bỏ phiếu vào tháng 11/2025 để bầu một tổng thống mới, chấm dứt 14 năm tại vị của Michael D. Higgins. Mặc dù phần lớn chỉ mang tính nghi lễ, nhưng vai trò của Tổng thống nắm giữ những trách nhiệm hiến pháp quan trọng, chẳng hạn như ký các dự luật thành luật và đại diện cho Ireland trên trường quốc tế.
Mặc dù chưa có ứng cử viên chính thức nào tham gia tranh cử tổng thống, hãng truyền thông Ireland The Journal đã có dự đoán về những ứng cử viên tiềm năng. Trong số những cái tên được nhắc đến có những gương mặt quen thuộc từ Brussels: cựu Ủy viên Âu châu Mairead McGuinness và cựu Nghị sĩ Âu châu Frances Fitzgerald – cả hai đều thuộc đảng trung hữu Fine Gael.
Thượng viện của Quốc hội Ireland, Seanad, cũng sẽ được đổi mới, thông qua một quá trình gián tiếp. Bốn mươi chín (49) thượng nghị sĩ sẽ được bầu bởi những đơn vị bầu cử đại học, trong khi 11 người sẽ được Thủ tướng và các hội đồng nghề nghiệp bổ nhiệm. Kết quả cuối cùng dự kiến sẽ có vào ngày 30/01/2026.
Các cuộc bầu cử sẽ diễn ra sau khi hạ viện, Dáil, giải tán vào ngày 8/ 11.
Georgia: liệu những cuộc bầu cử địa phương có xác nhận khuynh hướng thân Nga của Georgia trong khi các cuộc biểu tình ủng hộ Âu châu vẫn tiếp diễn?
Tháng 10/2025 Georgia sẽ tổ chức những cuộc bầu cử địa phương, một năm sau cuộc bầu cử quốc hội gây tranh cãi khi đảng Giấc mơ Georgia (The Georgian Dream) giành chiến thắng. Đảng này bị số đông cáo buộc là thân Nga. Quốc gia này là nơi diễn ra cuộc tranh giành ảnh hưởng giữa Nga và phương Tây, từ khi quân đội Nga chiếm đóng 20% lãnh thổ Georgia năm 2008.
Quyết định của chính phủ mới vào ngày 28/11/2024 về việc hoãn quá trình gia nhập EU của nước này cho đến năm 2028, đã gây ra làn sóng biểu tình ở Tbilisi và các thành phố khác trên khắp nước. Georgia đã giành được tư cách ứng cử viên EU vào tháng 12/2023, nhưng quá trình này đã bị EU chặn lại, với lý do tình hình dân chủ của nước này không ổn định.
Ngày 29/12/2024 đánh dấu sự kết thúc nhiệm kỳ của Tổng thống ủng hộ Âu châu Salome Zurabishvili, người đã được thay thế bởi cựu cầu thủ bóng đá thân Nga Mikheil Kavelashvili. Ông này được bầu ngày 14/12 bởi quốc hội, trong đó Georgian Dream chiếm đa số, và cuộc bỏ phiếu đã bị phe đối lập tẩy chay. Khi sự kìm kẹp các lực lượng ủng hộ Âu châu ngày càng gia tăng, những người biểu tình đã phải đối mặt với phản ứng cứng rắn của chính quyền. Trong khi đó, bà Salome Zurabishvili từ chối công nhận tổng thống mới khi giải nhiệm.
Moldovia: cuộc phục kích của phe thân Nga khi bầu cử quốc hội dự kiến diễn ra vào năm 2025
Là một quốc gia “đệm” cho Ukraine, Moldavia đang phải đối mặt với các nỗ lực can thiệp của Nga bằng một chiến dịch thông tin sai lệch. Cuộc trưng cầu dân ý về việc gia nhập Liên minh Âu châu vào mùa thu năm 2024 đã kết thúc phút chót với thắng lợi cho bên “đồng ý” (50,35%). Cùng lúc, tổng thống thân Âu châu Maia Sandu đã tái đắc cử trong vòng bỏ phiếu thứ hai.
Trong cuộc bầu cử quốc hội 2025, đảng của Tổng thống (Đảng Hành động và Đoàn kết – PAS) tìm cách giữ vững vị thế. Nếu không giành được đa số phiếu, đảng này sẽ phải cạnh tranh với các lực lượng chính trị khác, trong đó một số không ủng hộ quyết định “đồng ý” của cuộc trưng cầu dân ý. Đối với Maia Sandu, cuộc bầu cử này sẽ là “trận chiến cuối cùng” trên con đường trở thành thành viên EU của Moldova, nơi mà phe đối lập chính trị thân Nga vẫn còn mạnh mẽ.
Albania: hai đảng chính trị cũ tiếp tục tranh giành quyền lực
Tại Albania, Tổng thống Bajram Begaj đã ấn định ngày bầu cử quốc hội là 11/5/2025 sau khi đảng đối lập chính (Đảng Dân chủ) tẩy chay cuộc tham vấn, cáo buộc tổng thống đã tán thành ngày do Đảng Xã hội định trước.
Đảng Xã hội SP của Thủ tướng Edi Rama và Đảng Dân chủ DP đang đánh ván bài lớn trong cuộc bầu cử này: DP sẽ cố gắng chấm dứt ba nhiệm kỳ liên tiếp của SP. Albania đã phải vật lộn với một cuộc khủng hoảng chính trị nghiêm trọng trong nhiều năm, do sự phân cực mạnh mẽ giữa DP và những người theo chủ nghĩa xã hội, thừa kế chế độ Cộng sản và Đảng Lao động của Enver Hoxha.
Phe đối lập đã cáo buộc chính phủ đưa những nhân vật đối lập vào tù vì lý do chính trị. Sự thiếu đa dạng về chính trị này cùng với sự phản kháng trong nước đối với cuộc chiến chống tham nhũng, đã khiến các cuộc đàm phán gia nhập EU trở nên khó khăn.
Các cuộc đàm phán về tư cách thành viên EU đã chính thức bắt đầu từ năm 2022.
Tháng 5/2025 người Albania sống tại nước ngoài lần đầu tiên sẽ có cơ hội bỏ phiếu bầu.
Kosovo: đảng ủng hộ độc lập có giữ được đa số ghế không?
Tại Kosovo, Phong trào Tự quyết (Vetëvendosje), đảng của Thủ tướng Albin Kurti, đang có nhiều khả năng giành chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc hội vào tháng 2/2025. Kể từ chiến thắng áp đảo của ông vào năm 2021, phe đối lập đã thiếu những nhà lãnh đạo có khả năng thách thức Kurti.
Sau cuộc thăm dò vào tháng 2, câu hỏi sẽ là liệu đảng của ông này có thể giành được đa số ghế hay phải chấp nhận các đảng đối lập hoặc đại diện của cộng đồng người Serbia vào chính phủ.
Srpska Lista, đảng sắc tộc Serbia, có quan hệ chặt chẽ với Serbia, một quốc gia không công nhận nền độc lập của Kosovo được tuyên bố vào năm 2008 và được các cường quốc phương Tây chủ chốt hậu thuẫn.Sau khi bị ủy ban bầu cử từ chối quyền ứng cử vào các ghế trong Quốc hội, cuối cùng vào ngày 25/12/2024, Srpska Lista đã được một cơ quan phúc thẩm cấp quyền cạnh tranh.
R.A. – P.C.
Người dịch gửi BVN