Dự án Đại Sự Ký Biển Đông
(Trích Phần I Bản Tin Biển Đông Số 146)
Vào tháng 3 năm 2024, cựu Tư lệnh Văn phòng Tình báo Hải quân Hoa Kỳ Mike Studeman đã được mời tới Đài Loan để thực hiện một loạt cuộc gặp gỡ cấp cao với các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự của Đài Loan. Ông cũng thăm đảo Kim Môn ở Eo biển Đài Loan, nằm cách bờ biển Trung Quốc chỉ 3 dặm. Kim Môn đã chứng kiến một loạt các cuộc đối đầu trên biển gần đây giữa Trung Quốc và Đài Loan, và đây cũng là nơi tổ chức huấn luyện của lực lượng đặc nhiệm của Hoa Kỳ cho quân đội Đài Loan, theo các báo cáo truyền thông.
Một trong số những thông điệp quan trọng mà Studeman rút ra từ những cuộc gặp, đó là khi đề cập đến một động thái quân sự tiềm tàng của Trung Quốc đối với Đài Loan, câu hỏi không phải là liệu có xảy ra hay không. Câu hỏi là khi nào.
Quan điểm của các nhà lãnh đạo quân sự Đài Loan
Mối quan tâm chính của các nhà lãnh đạo quân sự Đài Loan về khả năng hành động quân sự và xâm lược của Trung Quốc đối với Đài Loan bao gồm sự khó xác định về thời điểm xâm lược, khả năng xảy ra nhiều hình thức xâm lược khác nhau như xâm lược bằng vũ lực, phong tỏa kinh tế hoặc tiếp quản hòa bình, sự hiện đại hóa quân sự và gia tăng các hoạt động quân sự xâm nhập của Trung Quốc gần Đài Loan. Các nhà lãnh đạo quân sự Đài Loan cũng lo ngại về khả năng xảy ra sự cố trên không hoặc chạm trán trên biển có thể gây bất ổn hơn nữa cho khu vực. Ngoài ra, họ tập trung vào nhu cầu thể hiện khả năng hành xử giống như Ukraina nếu bị tấn công, trong nỗ lực ngăn chặn hành vi xâm lược tiềm tàng.
Ý thức về thời điểm, dựa trên những gì Tập Cận Bình đang nói với người dân của mình và những gì ông ấy đang làm để chuẩn bị lực lượng và bảo vệ nền kinh tế của mình – có những người đang nói rằng 5 năm tới là những năm rất nguy hiểm, và mối lo ngại của họ là nửa cuối những năm 2020, muộn nhất là nửa đầu những năm 30, Tập Cận Bình có thể sẽ bị cám dỗ làm điều gì đó trong khi quyền lực của ông ta có thể đạt đến đỉnh cao trước khi các vấn đề khác trong nền kinh tế Trung Quốc có thể bắt đầu ảnh hưởng. Vì vậy, có một mối quan ngại sâu sắc và dẫn đến việc phải chuẩn bị rất nhiều.
Sự chuẩn bị của các nhà lãnh đạo quân sự Đài Loan
Khi nói về chiến lược chuẩn bị, người Đài Loan nói về năng lực răn đe đa miền, và điều đó bao gồm mọi thứ từ ngăn chặn chiến tranh, phong tỏa, xâm lược, cho đến ngăn chặn một số hoạt động vùng xám. Nhưng rõ ràng, người Trung Quốc đã có chiến lược để bắt đầu làm kiệt sức lực lượng Đài Loan bằng cách tăng cường tuần tra ở nhiều nơi hơn. Họ hiện có lực lượng hải quân tuần tra định kỳ ở phía đông, tây bắc, tây nam, Eo biển Đài Loan, Họ thực hiện các cuộc tuần tra trên mặt nước, tuần tra trên không, hoạt động trong vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) của Đài Loan, thực hiện các cuộc tuần tra tầm xa vào Biển Tây Philippines. Điều này đòi hỏi Đài Loan phải đáp trả và họ đang nghĩ ra những cách sáng tạo để làm điều đó mà không bị kiệt sức. Nhưng rất rõ ràng rằng chiến lược của PLA, chiến lược của Trung Quốc, là cố gắng làm cho nó giống như một quỹ đạo tất yếu hướng tới việc hợp nhất Đài Loan mà người Đài Loan chẳng thể làm gì được. Trung Quốc đang cố gắng làm xói mòn tinh thần và ý chí của người Đài Loan, chứng minh quyền lực và sức mạnh của PLA ở đây mà không gây ra khủng hoảng ngay lúc này. Quân đội Đài Loan đã phải phản ứng theo những cách mới. Điều thú vị nhất là người Đài Loan đang thực sự vạch ra lằn ranh đỏ. Chẳng hạn, đã có một số cuộc tuần tra (từ Trung Quốc) đến trong phạm vi 24 hải lý, rìa vùng tiếp giáp của Đài Loan. Nhưng người Đài Loan đã có kế hoạch rằng nếu PLA tiến gần hơn tới vùng lãnh hải 12 hải lý của họ, hoặc đi vào bên trong, thì điều đó đối với họ không phải là phát súng đầu tiên, mà là bước đi đầu tiên. Và Bộ trưởng Quốc phòng đã nói rất rõ ràng rằng các chỉ huy tiền tuyến đã được trao quyền xử lý hành động đầu tiên khi họ thấy phù hợp, bao gồm cả những phản ứng mạnh mẽ hơn cần thiết để đẩy tàu Trung Quốc ra khỏi khu vực đó. Vì vậy, các quy tắc giao tiếp của họ đã thay đổi tùy theo tình huống mà họ đang gặp phải. Và họ sẽ phải xem xét các khả năng khác mà họ sẽ phải triển khai trong những năm tới để xử lý số lượng và khối lượng khổng lồ của PLA đang cố gắng chứng tỏ rằng, không giống như Ucraina, nơi có Ba Lan và các biên giới đất liền khác, họ có thể cô lập Đài Loan thành công và sẽ không có khả năng có cầu đường hàng không hoặc đường bộ. Đài Loan sẽ phải chứng tỏ rằng họ có thể tiếp tục mở, ở mức tối thiểu, sườn phía đông, nếu không phải là phía bắc và phía nam. Và điều này đòi hỏi sự kết hợp của một số năng lực đối xứng và bất đối xứng mà họ sẽ phải trang bị cho lực lượng an ninh của mình trong vòng một năm để tạo ra sự khác biệt.
Trung Quốc liệu có rút kinh nghiệm từ chiến tranh Ucraina và thận trọng hơn đối với Đài Loan?
Theo Studeman, Trung Quốc đã học được rất nhiều bài học ở đó, nhưng thật không may, bài học mà cộng đồng quốc tế muốn họ học, đó là việc tiến hành một hành động gây hấn chống lại một nước láng giềng có lẽ là không khôn ngoan, lại là bài học mà họ có thể chưa học được.
Không có bằng chứng nào cho thấy những gì đang diễn ra ở Ucraina ngăn cản Tập Cận Bình khỏi chiến lược lớn là thu hồi Đài Loan, thống nhất Đài Loan và đồng hóa nó như Hồng Kông. Vì vậy đây là một mối quan tâm lớn. Các bài phát biểu mà PLA nhận được từ Tập Cận Bình cho thấy rằng ông ấy đang chuẩn bị cho họ một cuộc thử nghiệm lớn, các hoạt động chiến đấu. “Gió lớn, biển khơi,” ông ấy luôn nói về điều đó với người dân của mình. Ông ấy đã loại bỏ toàn bộ quan niệm về thống nhất hòa bình. Điều đó đã bị loại bỏ gần đây.
Quân đội đang hiện đại hóa rất nhanh chóng. Lực lượng hạt nhân, huấn luyện đổ bộ, diễn tập chiến tranh, tất cả đều diễn ra với tốc độ nước rút. Họ đang đánh trống trận và chuẩn bị tiến đánh Đài Loan.
Tiêu chí mà Tập Cận Bình đưa ra là nếu ông yêu cầu Đài Loan thống nhất mà họ từ chối thì đó là cơ sở để ông tiến hành tấn công. Những tiêu chí chiến lược mới này sẽ mang lại cho Trung Quốc khả năng chủ động bất cứ lúc nào họ muốn, không phụ thuộc vào việc Đài Loan vượt qua ranh giới đỏ hay có mắc lỗi gì hay không.
Một chỉ dấu nữa là việc Tập Cận Bình ưu tiên an ninh hóa nền kinh tế. Ông ấy đang cách ly Trung Quốc khỏi kịch bản mà họ thấy phương Tây áp dụng để trừng phạt Nga vì Ucraina. Vì vậy, họ đang cố gắng dự đoán chính xác những gì họ cần làm, và họ đã thực hiện rất nhiều động thái cho thấy một nền kinh tế giàu có không còn là ưu tiên số một nữa. Trên thực tế, an ninh là số một trong địa chính trị. Đó là sự thay đổi chiến lược trong động lực.
Trong chiến tranh, ý chí quan trọng hơn năng lực và kinh nghiệm thực tiễn
“Tôi luôn lo lắng về những người cho rằng quân đội chưa được thử thách sẽ luôn thua, bởi vì đó không phải là những gì lịch sử cho chúng ta biết”, Studeman nói và dẫn ví dụ về lịch sử đã từng xảy ra trong khu vực. Đó là người Nhật cũng đã từng bị chế nhạo về năng lực cho đến khi họ đánh bại người Nga tại Eo biển Tsushima vào năm 1905. Và vì vậy đây là điều cần hết sức thận trọng. Thế giới đang có một PLA nhiệt thành tin tưởng về mặt ý thức hệ rằng Đài Loan phải là của họ. Họ đã được tiếp thu từ nhiều năm nay về nghĩa vụ yêu nước của mình. Họ đã được cung cấp rất nhiều nguồn lực để tạo ra năng lực trên tất cả các miền chiến tranh. Họ đang hoạt động từ các tuyến nội địa, điều đó có nghĩa là họ có khả năng nhận được hỗ trợ từ Trung Quốc đại lục gần hơn nhiều so với Hoa Kỳ đến từ giữa Thái Bình Dương chẳng hạn.
Ý chí, trong bất kỳ loại chiến tranh nào, có lẽ luôn quan trọng hơn năng lực. Ý chí này mang tới khả năng kiên trì và chịu đựng khó khăn. Đây là những điểm mạnh của PLA. Và vì vậy, sẽ khôn ngoan nếu không đánh giá thấp cả ý định lẫn năng lực của PLA.
Nguồn: Dự án Đại Sự Ký Biển Đông